منع اشتغال همسر به چه معناست؟ ماده قانونی مربوط به منع اشتغال همسر کدام است؟ دادگاه چگونه این امر را احراز مینماید؟ اگر مرد از این اختیار سوء استفاده کند چه میشود؟ سجاد موسوی وکیل متخصص دعاوی خانواده مفصلا پاسخ میدهد.
دلیل اشتغال زوجه در عصر کنونی
همانگونه که مستحضر هستید مشکلات اقتصادی در جوامع امروزی در حدی گریبان خانواده ها را گرفته است که در اکثر مواقع کار کردن و در آمد مرد به تنهایی کفاف خرج و مخارج زندگی را نمی دهد. در این وضعیت زوجه یا زن نیز به اشتغال روی آورده تا بتواند در کنار شوهر خویش آسایش بیشتری را برای خود و فرزندان فراهم آورند. با توجه به توضیح مختصری که نسبت به این موضوع داده شد و اینکه بحث هایی همچون برابری حقوق زنان و مردان در تمام دنیا مطرح است که اکثر کشورها متمول آن را پذیرفته اند، پس اشتغال زنان نه تنها ایرادی ندارد بلکه کاملا پذیرفته شده و مورد قبول می باشد.
اما در قوانین کشور ما نگاهی متفاوت به کار کردن بانوان وجود دارد. چرا که قوانین ما مطابق و بر گرفته از شرع مقدس و فقه اسلامی است. لذا نظریات شرعی نیز در تصویب آنها بی تاثیر نبوده است. در این مقاله یعنی منع اشتغال همسر به وجه های گوناگون این امر و حق مرد بر منع همسر خویش از اشتغال می پردازیم.
منع اشتغال همسر و حقوق مربوط به زنان برای مبادرت به کار
منع اشتغال همسر به دلیل مشکلات بین زوجین مطرح میگردد. شاید یکی از شایع ترین مشکلات در بین زوجین علی الخصوص زوجین مشغول به کار همین موضوع کار خانم هاست. چرا که زن برای استقلال خویش و اثبات توانایی های وجودی خود میل به انجام و مبادرت به کار کردن دارد. ولی در برخی موارد مشاهده میشود که همسر ایشان یعنی مرد با این نظر موافق نیست. و این سر آغاز وجود مشکلاتی بزرگ می باشد. که متاسفانه گاهی به نتایج تلخی همچون طلاق نیز منجر می شود.
حمایت قانون از همسران اشخاص مفقودالاثر چگونه است؟
مطابق با اصل ۲۸ قانون اساسی هر کس حق دارد شغلی که به آن مایل است و مخالف اسلام و مصالح عمومی و حقوق دیگران نیست را بر گزیند. همانگونه که از تفسیر این اصل کاملا مشخص است و استفاده از واژه هر کس و عدم تفکیک بر اساس جنسیت, هم مردان و هم زنان می توانند مشغول به حرفه و کار مورد علاقه خود به شرط رعایت موارد ذکر شده باشند. ولیکن تحت شرایطی این اصل برای زوجه از اعتبار افتاده و زوجه با عنوان حقوقی منع اشتغال همسر مواجه میشود. از آنجایی که زن با نبود همسر و غیبت ایشان دچار اسیب و مشکلات فراوان میشود.
قانون با مقرر کردن زمان خاص به زوجه اجازه میدهد که مطابق با مواد ۱۰۲۹ و ۱۰۳۰ قانون مدنی خود را مطلقه سازد. اگر همسر زن بعد از طلاق و در مدت عده باز گردد حق رجوع به همسر خویش را دارد. زیرا نوع طلاق در این موارد از نوع رجعی است.
◁◁ بیشتر بدانید: وکیل خانواده و دعاوی رایج خانوادگی در دادگاه ها
منع اشتغال همسر و ماده قانونی مربوطه
منع اشتغال همسر در قانون مدنی مطرح گردیده است. با توجه به اینکه مطابق اصل ۲۸ قانون اساسی که در بالا به توضیح درباره آن پرداختیم، اما قانون مدنی در ماده ای به صراحت حقی را برای مرد در نظر گرفته که می تواند مانع از اشتغال همسر خویش شده و دعوای حقوقی با دادخواستی به خواسته منع اشتغال همسر را به محکمه تقدیم نماید. در تمامی قوانین ما به روشنی حق سرپرستی، ریاست و رهبری خانواده بر عهده مرد گذاشته شده است. از همین رو است که قانون با تصویب ماده ۱۱۱۷ قانون مدنی سعی بر روشن تر ساختن این موضوع داشته که همچنان ریاست و تصمیم گیری در ید و قدرت مرد است. حتی در زمینه اشتغال زن!
اما تفسیر این ماده با خود نکاتی را برای ما به همراه می آورد که توجه به آنها خالی از لطف نیست. مطابق این ماده شوهر می تواند زن خود را از حرفه و صنعتی که منافی مصالح خانوادگی یا حیثیت خود و زن باشد منع کند.
نگاهی بر تاریخچه ماده ۱۱۱۷ قانون مدنی
منع اشتغال همسر در این ماده مورد قانون نگاری قرار گرفته است. همانطور که در بالا توضیح داده شد مطابق این ماده شوهر به تشخیص خود می تواند زن را از اشتغال منع نماید. چرا که در این زمینه یعنی مصالح خانوادگی و حیثیت نه در قانون صحبت شده و نه به روشنی مشخص است که منظور قانون گذار چیست. اما در قانون حمایت از خانواده مصوب ۱۳۴۶ قیدی در ابتدای این ماده به نام با تاکید دادگاه اضافه گردید. در اینجا بود که حوزه اختیارات مرد با محدودیت هایی مواجه شد.
اما این قانون هم پاسخ گوی مسائل نشد و در سال ۱۳۵۳ و بر اساس ماده ۱۸ قانون حمایت، این حق یعنی منع اشتغال همسر برای زوجین نیز صادر گردید. و اینگونه هر دو طرف از حقوقی مساوی برخوردار شدند. اما بهر حال برای اجرای خواسته هر یک از طرفین میبایست دلایل منطقی وجود داشته باشد که به آن ادله اثبات دعوا گفته میشود.
نکته: منع اشتغال همسر در فرضی که از سوی زوجه طرح میگردد، دادگاه ها به دادخواست منع اشتغال مرد زمانی رای می دهند که خللی به معیشت خانواده وارد نگردد.
منع اشتغال همسر و مرجع تشخیص منافات
موسوی وکیل متخصص در زمینه منع اشتغال همسر اینگونه پاسخ می دهد که رسیدگی به این امر و مشخص ساختن منافات بیان شده از طرف زوج بر عهده دادگاه است. پس زوج نه می تواند بدون حکم دادگاه مانع اشتغال همسرش شود و نه به محل کار ایشان مراجعه کند و این کار را از مدیران وی بخواهد. ایشان میبایست دادخواستی با خواسته منع اشتغال همسر خود تنظیم و تقدیم دادگاه نماید. آنگاه پس از بررسی شرایط مطروحه توسط دادگاه اگر آن مرجع محترم قضایی رای بر منع اشتغال همسر را صادر نمود، ایشان می تواند با در دست داشتن رای به محل کار همسر خود مراجعه و مانع از اشتغال ایشان گردد.
پر واضح است که اگر دادگاه دلایل مرد را که حاکی از آن خواهد بود که شغل زن در منافات با مصالح خانوادگی و یا حیثیت خود یا زن را نپذیرد دیگر مرد یا زوج نمی تواند تحت هیچ شرایطی مانع اشتغال همسر خود شود.
نکته: منع اشتغال همسر هنگامی به میان می آید که به کیان خانواده آسیب وارد شود. به عبارت دیگر، اشتغال زوجه نباید موجب اختلال در جریان عادی زندگی و امور خانواده و همچنین تربیت فرزندان شود.
منع اشتغال همسر و دانستن این موضوع قبل از ازدواج
منع اشتغال همسر آیا میتواند در فرضی بوجود بیاید که زوجه قبل از نکاح شاغل بوده است؟ وکیل خانواده پاسخ میدهد: حالتی را در نظر بگیرید که زوج قبل از نکاح از شغل همسر خود مطلع است. یا مثلا در شرط ضمن عقدی این نکته قید گردیده که مکتوب شده باشد. یا به نحوی بطور ضمنی بیان شده باشد، زوج دیگر قادر به منع اشتغال همسر خود نخواهد بود. البته این نکته را هم نباید فراموش کرد که این امر خود شامل استثناهایی می گردد که به شرح ذیل است:
۱ . مصلحت خانواده پس از عقد چنان تغییر کرده باشد که عدم اشتغال همسر را ایجاب نماید.
۲ . هرگاه پس از عقد چنان تغییری در عناصر اساسی مربوط به حیثیت مرد ایجاد شود.
نکته: عناصر اساسی حیثیت مرد را می توان عناصری مثل میزان تحصیلات, وضعیت اجتماعی, میزان درآمد و شرایط اقتصادی و وضعیت اجتماعی نام برد.
منع اشتغال همسر یا سوء استفاده از حق
منع اشتغال همسر آیا نوعی سوء استفاده از حق برای مرد نمیباشد؟ در مطالب فوق به نکاتی راجع به اینکه مرد تحت چه شرایطی می تواند منع اشتغال همسر خود را از دادگاه بگیرد صحبت شد. اما لازم است که مجددا قید شود که در صورت وجود شرایطی همچون رضایت قبلی مرد و یا عدم منافات شغل زن با مصالح خانواده و حیثیت مرد و خود زن، مرد نمی تواند از اشتغال جلوگیری نماید. اما گاهی دیده می شود که زوج با اعمال نادرست حق خود موجب فشار به زوجه و ترک کار ایشان می شود. در این حالت زن می تواند از همسر خویش با ادعای سوء استفاده از حق ریاست که نتیجه ای همچون ترک کار را داشته شکایت و با استناد به قوانین مسئولیت مدنی همسر خویش را به جبران خسارت ناشی از این عمل محکوم و ملزم به پرداخت نماید.
دادگاه صالح به رسیدگی به دادخواست مذکور
منع اشتغال همسر پس از آنکه بصورت قانونی در قالب دادخواست حقوقی، تنظیم گردید به کدام دادگاه باید تقدیم شود؟ دادگاه صالح به رسیدگی به این موضوع دادگاه محل اقامت زوجه میباشد. در اکثر موارد به دلیل زندگی مشترک و سکونت در منزل مشترک، زوجین در یک محل اقامت داشته و دادگاه صالح، همان دادگاهی است که زوجین در محل آن سکونت دارند.
◁◁ بیشتر بدانید: طلاق به دلیل عسر و حرج زوجه
وکیل خانواده در بابل
منع اشتغال همسر اگرچه بعنوان یکی از حقوق زوج در قانون در نظر گرفته شده است، ولیکن باید همواره جانب عدل و انصاف از طرف زوج رعایت گردد. اگر چه کار و فعالیت زن در جوامع امروزی هم از حیث برابری در حقوق زنان و مردان و هم از حیث مسائل اقتصادی لازم به نظر می رسد، اما نباید فراموش کرد بخاطر انجام این عمل زن از وظایف دیگر خود که در جای خویش بسیار مهم و اساسی می باشند غفلت کند. از این رو اگر این چنین اتفاقی رخ دهد همسر یا زوج این حق را خواهد داشت تا با گرفتن حکم منع اشتغال همسر مانع از کار کردن ایشان بشود.
نکته بعدی که باید ذکر شود این است که در این طیف دعاوی به خاطر مسائل ظریف اما کار آمدی که در دل خود دارند باید توسط وکیل مجرب و متخصص و با استفاده از تجربه ایشان تحقق یابند تا به نتیجه برسند. سجاد موسوی متخصص در زمینه منع اشتغال همسر و دعاوی خانواده آماده خدمت رسانی به شما سروران گرامی می باشد.
تماس با وکیل خانواده