آیین نامه اجرایی سازمان زندان ها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور

شناسنامه:

شماره روزنامه رسمی ۲۲۱۸۸

تاریخ روزنامه رسمی ۱۴۰۰/۰۳/۰۲

شماره ابلاغ ۱۰۰/۱۴۳۳۹/۹۰۰۰

تاریخ ابلاغ ۱۴۰۰/۰۲/۲۸

مرجع تصویب: رییس قوه قضاییه

تاریخ تصویب: ۱۴۰۰/۰۲/۲۰

مقررات مرجع:

ماده ۹ قانون تبدیل شورای سرپرستی زندانها و اقدامات تامینی و تربیتی کشور بـه سازمان زندانها و اقدامات تامینی و تربیتی کشور مصوب ۱۳۶۴/۱۱/۰۶:

آیین نامه های اجرایی این قانون توسط وزیر دادگستری و رییس سازمان تهیه و بـه تصویب شورای عالی قضایی میرسد.

ماده ۵۲۰ قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲:

ماده ۵۲۰ ـ محکومان می توانند در صورت رعایت ضوابط و مقررات زندان و مشارکت در برنامه های اصلاح و تربیتی و کسب امتیازات لازم پس از سپردن تامین مناسب، ماهانه حداکثر سه روز از مرخصی برخوردار شوند. در موارد بیماری حاد یا فوت بستگان نسبی و سببی درجه یک از طبقه اول یا همسر و یا ازدواج فرزندان، زندانی می تواند بـه تشخیص دادستان حداکثر تا پنج روز از مرخصی استفاده نماید. تعیین مقررات موضوع این ماده و امتیاز هر یک از برنامه های اصلاح و تربیتی، چگونگی انطباق وضعیت زندانیان با شرایط تعیین شده و نحوه اعطای مرخصی بـه آنان بـه موجب آیین نامه ای خواهد بود کـه ظرف سه ماه از تاریخ تصویب این قانون توسط سازمان زندان ها و اقدامات تامینی و تربیتی کشور تهیه و بـه تصویب رییس قوه قضاییه می رسد.

تبصره ۱ ـ در موارد شمول قسمت دوم این ماده، در صورت عجز از فراهم نمودن تامین، اعزام محکوم تحت مراقبت ماموران، یک روز در ماه و بـه مدت ده ساعت بلامانع است.

تبصره ۲ ـ اعزام متهمان بازداشت شده بـه مرخصی تنها بـه مدت و بـه شرح مقرر در تبصره فوق و با نظر مرجع صدور قرار جایز است.

تبصره ۳ ـ در مواردی کـه زندانی دارای شاکی خصوصی است و بنا بـه تشخیص دادستان یا قاضی اجرای احکام، اعطای مرخصی می تواند در جلب رضایت شاکی موثر باشد، زندانی می تواند علاوه بر مرخصی مذکور در این ماده پس از سپردن تامین مناسب، در طول مدت حبس یک نوبت دیگر و حداکثر بـه مدت هفت روز از مرخصی استفاده نماید. در صورتی کـه محکوم بتواند بخشی از خسارت شاکی را پرداخت یا رضایت او را جلب کند، این مرخصی فقط برای یک بار دیگر بـه مدت هفت روز تمدید می شود.

تبصره ۴ ـ محکومانی کـه بـه موجب قانون مشمول مقررات تعلیق اجرای مجازات نمی شوند، پس از تحمل یک سوم از میزان مجازات با رعایت شرایط مندرج در صدر ماده و بـه تشخیص دادستان می توانند در هر چهار ماه حداکثر پنج روز از مرخصی برخوردار شوند.

تبصره ۵ ـ رییس قوه قضاییه می تواند بـه مناسبت های ملی و مذهبی علاوه بر سقف تعیین شده در این قانون، حداکثر دو بار در سال بـه زندانیان واجد شرایط، مرخصی اعطاء کند.

تبصره ۶ ـ مواردی کـه شخص باید بـه موجب مقررات شرعی بـه طور دائم در زندان باشد از شمول مقررات این ماده و تبصره های آن خارج است.

ماده ۵۲۸ قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲:

آیین نامه اجرایی مربوط بـه نحوه نگهداری و طبقه بندی محکومان و متهمان، اشتغال و حرفه آموزی آنان، برنامه های بازپروری، نحوه ملاقات زندانیان، نحوه اداره کانون های اصلاح و تربیت و کیفیت اصلاح و تربیت اطفال و نوجوانان در آنجا، طبقه بندی اطفال و نوجوانان از حیث جنس، سن، نوع جرایم و امور اجرایی این کانون ها و نحوه اجرای مجازات حبس ظرف شش ماه از تاریخ لازم الاجرا شدن این قانون توسط وزارت دادگستری با همکاری سازمان زندان ها و اقدامات تامینی و تربیتی کشور تهیه می شود و بـه تصویب رییس قوه قضاییه می رسد.

ماده ۶۴۶ ـ الحاقی ۱۳۹۳/۰۷/۰۸ ـ قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲:

نحوه نگهداری محکومان و متهمان دادسراها و دادگاههای نظامی با رعایت آیین نامه اجرایی سازمان زندانها و اقدامات تامینی و تربیتی کشور برابر آیین نامه ای است کـه ظرف سه ماه از تاریخ لازم الاجرا شدن این قانون توسط سازمان زندانها و اقدامات تامینی و تربیتی کشور با همکاری سازمان قضایی تهیه می شود و بـه تصویب رییس قوه قضاییه می رسد.

متن آیین نامه:

در اجرای ماده ۹ قانون تبدیل شورای سرپرستی زندان ها و اقدامات تامینی و تربیتی کشور بـه سازمان زندان ها و اقدامات تامینی و تربیتی کشور مصوب ۱۳۶۴، مواد ۵۲۰، ۵۲۸ و ۶۴۶ قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲ و با لحاظ سند تحول قضایی مصوب ۱۳۹۹/۰۹/۳۰، آیین نامه اجرایی سازمان زندان ها و اقدامات تامینی و تربیتی کشور بـه شرح زیر است.

بخش اول ـ کلیات

فصل اول ـ تعاریف، اصول و اهم تشکیلات

ماده ۱ ـاصطلاحات و اختصارات بـه کار رفته در این آیین نامه بـه شرح زیر است:

الف ـ سازمان: سازمان زندان ها و اقدامات تامینی و تربیتی کشور؛

ب ـ موسسه کیفری: کـه در این آیین نامه بـه اختصار «موسسه» نامیده می شود.

واحدی زیر مجموعه سازمان است کـه متهم یا محکوم بـه دستور مرجع قضایی یا قانونی صلاحیت دار، بازداشت و یا برای تحمل محکومیت حبس با هدف اصلاح و تربیت و بازسازگاری اجتماعی در آن جا نگهداری می شود کـه انواع آن عبارت است از: زندان های بسته، نیمه باز، مرکز حرفه آموزی و اشتغال یا زندان باز، بازداشتگاه، اردوگاه کاردرمانی و کانون اصلاح و تربیت اطفال و نوجوانان.

۱ ـ زندان بسته: زندان محصور با برج های دیده بانی کـه دارای دو پوسته با حصار داخلی و خارجی و برخوردار از شرایط و ضوابط امنیتی و حفاظتی کامل است.

در این نوع از زندان، خوابگاه، هواخوری، مکان فرهنگی، آموزشی و کارگاه های حرفه آموزی و اشتغال، همگی در پوسته داخلی قرار دارد؛

۲ ـ زندان نیمه باز: مکان محصوری است با حفاظت مناسب در حد فاصل حصار داخلی و خارجی زندان بسته، کـه در آن جا محکومان، در زمان معین و تحت نظارت مامور مراقب مسلح، بـه کار گمارده می شوند و پس از خاتمه کار، مجدداً بـه خوابگاه گروهی یا اختصاصی بازگشت داده می شوند. این نوع زندان، بخشی از کارگاه های صنعتی، خدماتی، کشاورزی و عمرانی درون یا محوطه زندان بسته را نیز شامل می شود؛

۳ ـ بازداشتگاه: محل نگهداری موقت متهم تحت قرار تامین کیفری کـه با دستور کتبی مقام قضایی یا قانونی صلاحیت دار، بـه آنجا معرفی شده و تحت مدیریت یا نظارت سازمان است و شامل بازداشتگاه های عمومی، امنیتی، انتظامی یا نظامی می باشد.

۴ ـ اردوگاه کاردرمانی: محلی است برای نگهداری، اصلاح و تربیت محکومان جرایم مواد مخدر و روان گردان کـه در اجرای ماده ۴۲ قانون اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر مصوب ۱۳۸۹، تشکیل می شود؛

۵ ـ کانون: کانون اصلاح و تربیت اطفال و نوجوانان، مرکز اقدامات تامینی و تربیتی، برای نگهداری متهمان و محکومانی است کـه سن آن ها در زمان ارتکاب جرم تا هجده سال تمام شمسی می باشد؛

۶ ـ اصلاح ۱۴۰۰/۱۰/۲۹ ـ حرفه آموزی، تحصیل علوم و فنون و اشتغال یا زندان باز: یکی از اقسام ندامتگاه عمومی است کـه محکومان بـه موجب رای دادگاه و یا با تصویب شورای طبقه بندی، با سپردن تامین مناسب، محکومیت خود را در آن جا با حرفه آموزی، تحصیل علوم و فنون یا اشتغال بـه کار در حوزه های صنعتی، خدماتی و کشاورزی می گذرانند. این اماکن بدون مامور مراقب مسلح بوده و محکومان پس از اتمام ساعت کار، برای استراحت بـه خوابگاه گروهی درون ندامتگاه و یا بیرون از آن، کـه تحت نظارت سازمان می باشد، باز می گردند؛

پ ـ ندامتگاه عمومی: مکان نگهداری عموم محکومان بـه تحمل حبس و دیگر الزامات قانونی (شامل زندان بسته، نیمه باز و مرکز حرفه آموزی) بـه جز مواردی کـه فرد باید در دیگر انواع موسسه های کیفری مانند اردوگاه کاردرمانی و کانون نگهداری شود.

ت ـ اندرزگاه: هر ندامتگاه، اردوگاه و بازداشتگاه، بر اساس ظرفیت اسمی آن، متشکل از یک یا چند اندرزگاه است کـه حسب مورد، زندانیان یا متهمان، در آن نگهداری و طبقه بندی می شوند.

ث ـ قاضی اجرا: قاضی اجرای احکام کیفری یا هر مقام قضایی کـه وظیفه وی را انجام می دهد؛

ج ـ زندانی: محکومی کـه بـه دستور مرجع قضایی یا قانونی صلاحیت دار، در یکی از انواع موسسه های کیفری، نگهداری می شود.

چ ـ مددجو: متهم یا محکوم دارای سن کم تر از هجده سال تمام شمسی در زمان ارتکاب جرم کـه مطابق قانون و این آیین نامه باید در کانون نگهداری شود.

ح ـ حالت خطرناک: وضعیت متهم یا محکومی کـه پیشینه، ویژگی های روانشناختی، شخصیتی و رفتاری وی و ماهیت جرم یا جرائم ارتکابی با کیفیت ارتکاب آن، او را در مظان ارتکاب جرایم خشن یا مهم در آینده قرار می دهد. تشخیص این امر بـه عهده شورای طبقه بندی است. (مصادیق جرایم خشن و مهم، مطابق با تعاریف مذکور در ماده یک دستورالعمل اجرایی کنترل مجرمان حرفه ای و سابقه دار مصوب ۱۳۹۷/۰۴/۲۶ می باشد.)

د ـ پرونده رفتاری: پرونده ای است برای ثبت مجموعه اطلاعات مربوط بـه رفتارها و سوابق عملکردی متهم یا محکوم در طول مدت بازداشت یا حبس، از حیث انجام تکلیف و مشارکت در برنامه های اصلاح و تربیت موسسه؛

ذ ـ پرونده نظارتی: پرونده ای است جهت ثبت درخواست های زندانیان از قاضی اجرا (ناظر زندان) و همچنین ثبت پاسخ ها و تصمیمات اتخاذی مربوط و مدیریت مواعد و ارفاق های قانونی، کـه با مسئولیت قاضی اجرا تشکیل و تکمیل می شود؛

ر ـ طبقه بندی: تفکیک انواع موسسه های کیفری بر اساس جنس، سن، پیشینه کیفری، نوع اتهام متهمان و زندانیان، میزان مجازات آن ها، ظرفیت پذیرش موسسه ها و نیازمندی های هر استان و همچنین تقسیم بندی زندانیان در موسسه های کیفری بر مبنای منشاء یا علت اصلی ارتکاب جرم (مانند بیکاری، اعتیاد، اختلالات روانی و عادت) و با لحاظ پیشینه کیفری، وجود حالت خطرناک، شخصیت و پیشنهاد سامانه ” سجازا ” بر اساس نمره اعتباری حاصل از آخرین وضعیت رفتاری آن ها، با هدف صیانت از شرایط جسمی و روانی آنان و تامین مقدمات لازم برای اجرای برنامه های اصلاح و تربیت؛ مطابق با مصوبات و سیاست های ابلاغی شورای مرکزی طبقه بندی؛

ز ـ نمره اعتباری: نمره ای است کـه بـه هر زندانی متناسب با انجام تکالیف و نتایج حاصله از شرکت در برنامه های اصلاح و تربیتی تعلق می گیرد کـه موجب تعیین درجه اعتباری زندانی و بهره مندی وی از نهادهای ارفاقی از قبیل مرخصی، ملاقات حضوری، نظام نیمه آزادی، آزادی مشروط، تعلیق و آزادی تحت مراقبت الکترونیکی می شود.

ژ ـ امتیاز رفاهی: نوعی درآمد یا عائدی مجازی اختصاص یافته بـه محکوم در ازای اشتغال با ارائه خدمات عام المنفعه و با مشارکت در برنامه های اجرایی موسسه کیفری است کـه قابلیت هزینه کرد در موارد مشخص شده برای برخورداری از امور آموزشی، فرهنگی و رفاهی فوق العاده (بیشتر از حداقل سرانه ها) در موسسه را دارد.

س ـ سامانه ” سجازا “: «سامانه جامع اطلاعات زندانیان ایران»، سامانه ای است هوشمند با کمترین اعمال سلیقه شخصی، حاوی اطلاعات پرونده های وضعیت، رفتاری و نظارتی متهم یا محکوم، کـه طبقه بندی، برنامه اصلاح و تربیت، دریافت خدمات یا امور رفاهی درون زندان، مواعد قانونی، استفاده از ارفاق ها، اعمال محدودیت ها و تنبیهات و خدمات پس از خروج، را برای هر یک از آنان در یک فرآیند مشخص از زمان ورود بـه موسسه تا یک سال پس از خروج، بررسی، تحلیل و بـه بخش های ذی ربط پیشنهاد می دهد.

ش ـ اصلاح ۱۴۰۰/۱۰/۲۹ ـ انجمن: «انجمن حمایت از زندانیان» کـه موسسه ای است غیرانتفاعی تحت نظارت دفتر اقدامات حمایتی سازمان، در راستای حمایت مادی و معنوی از زندانیان نیازمند و خانواده آنها؛

ص ـ مرکز مراقبت: «مرکز خدمات اجتماعی و مراقبت بعد از خروج» کـه بـه عنوان زیر مجموعه دفتر اقدامات حمایتی سازمان، ضمن نظارت بر انجمن و مددکاران اجتماعی، حمایت از زندانیان آزاد شده واجد شرایط را برعهده دارد؛

ض ـ بنیاد: «بنیاد تعاون زندانیان» موسسه ای است غیرانتفاعی و دارای شخصیت حقوقی مستقل کـه با هماهنگی رییس سازمان در راستای حرفه آموزی و اشتغال، ایجاد خدمات فرهنگی، ورزشی و رفاهی زندانیان، کمک بـه امرار معاش خانواده آنان و آزادی زندانیان با تعیین اولویت ها توسط سازمان، در چارچوب مفاد اساسنامه خود فعالیت می نماید.

ماده ۲ ـ اصلاح ۱۴۰۰/۱۰/۲۹ ـ در اجرای تعالیم عالیه اسلام، اصول قانون اساسی، سیاست های کلی قضایی، ‌مقررات و قوانین موضوعه جمهوری اسلامی ایران و موازین حقوق بشر اسلامی و حقوق شهروندی، برنامه ها و اقدامات سازمان، در ارتباط با کلیه بازداشت شدگان، زندانیان، خانواده های آنان و کارکنان سازمان، مبنی بر رعایت اصول زیر است:

الف ـ احترام بـه عزت و کرامت انسانی و رعایت حقوق و آزادی های مشروع؛

ب ـ اتکا بـه تعلیم و تربیت دینی و ارائه الگوی سبک زندگی ایرانی اسلامی و تقویت روحیه خداپرستی، مهرورزی و ایثار؛

پ ـ تامین امنیت، عدالت و اعمال منصفانه رویه های انضباطی بر اساس ضوابط و مقررات؛

ت ـ ارتقاء سطح سلامت جسمی و روانی و توانمندی فردی و اجتماعی؛

ث ـ توجه بـه وضعیت و شرایط سنی، جنسیتی و نیازهای عمومی و متعارف افراد؛

ج ـ برخورداری تمام افراد از حقوق عادلانه، بدون تبعیض ناروا و عاری از هرگونه انحصار و فساد و فارغ از نژاد، جنس، سن، زبان، مذهب، ملیت، قومیت، نسب، طبقه اجتماعی، ثروت یا تمکن مالی و قدرت جسمی؛

چ ـ احترام بـه عقاید و حریم خصوصی اشخاص و حفظ محرمانگی اطلاعات؛

ح ـ شفافیت در امور و پاسخگویی در قبال مسئولیت ها؛

خ ـ بنا نهادن امور بر پایه «احترام و محبت» بـه عنوان اولین حلقه زنجیره اصلاح و تربیت و اهتمام ویژه بر «حرفه آموزی و اشتغال» بـه عنوان حلقه ضروری زنجیره مذکور ؛

د ـ حمایت از زندانیان نیازمند و خانواده ایشان بـه منظور اصلاح و تربیت، جامعه پذیر شدن زندانی و بازگشت بـه زندگی شرافتمندانه؛

ذ ـ ارائه الگوهای رفتاری مثبت و سازنده از سوی کارکنان موسسه و انجام وظایف مطابق با موازین قانونی و اخلاق اسلامی و بـه روش حرفه ای، متعهدانه و منصفانه.

ماده ۳ ـ تاسیس، احداث و اداره کلیه موسسه های کیفری و تغییر محل آن از وظایف و اختیارات سازمان است. تشکیل زندان و بازداشتگاه اختصاصی توسط مراجع قضایی، اجرایی، امنیتی، نظامی و انتظامی ممنوع است.

تبصره ۱ ـ تاسیس و اداره بازداشتگاه های عمومی و نظامی مطابق مقررات این آیین نامه و بازداشتگاه های انتظامی و امنیتی مطابق آیین نامه های اختصاصی مربوط است و در موضوعاتی کـه آیین نامه های مذکور مسکوت است، مقررات این آیین نامه حاکم می باشد. تحت نظرگاه های ضابطان قضایی و بازداشتگاه های انضباطی نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران از شمول این آیین نامه خارج است.

تبصره ۲ ـ سازمان برنامه ریزی و اقدامات لازم را برای اعزام هیات های بازرسی (در سطوح معاونان سازمان، مدیران کل ستادی و استانی و مسئولان واحد بازرسی زندان های هر استان) حداقل هر سه ماه یک بار از تمام بخش های بازداشتگاه های امنیتی، نظامی و انتظامی بـه عمل می آورد و نتایج حاصله از کل بازرسی های مربوط در سطح کشور را بـه رییس قوه قضاییه گزارش نماید. مسئولان بازداشتگاه های مذکور موظفند حداکثر همکاری لازم را جهت اجرای مقررات، انجام بازرسی، پاسخ سریع بـه استعلامات مسئولان سازمان و مدیران کل زندان های سراسر کشور و همچنین ثبت فوری اطلاعات بازداشت شدگان در سامانه ” سجازا ” (با دسترسی محدود، صرفاً برای دادستان کل کشور، رییس و معاون قضایی سازمان زندان ها، دادستان های مراکز استان و مدیران کل زندان ها) بـه عمل آورند. در غیر این صورت سازمان بـه قید فوریت ضمن انعکاس موضوع بـه رییس قوه قضاییه و بالاترین مقام نهاد امنیتی، نظامی و یا انتظامی مربوط، حسب مورد نسبت بـه اعلام جرم علیه شخص یا اشخاص خاطی، تغییر مدیریت بازداشتگاه و یا تعطیلی آن مرکز اقدام نماید.

ماده ۴ ـ سازمان در سیاست گذاری ها و از جمله تدوین بخشنامه و دستورالعمل، مصالح مددجویان و زندانیان ناتوان و نیازمند بـه حمایت بیشتر از قبیل زنان و افراد دارای سن کمتر از هجده سال تمام شمسی، بیمار و سالمند را مورد نظر قرار می دهد و همچنین باید بر اساس نظر کارشناسان فنی و با استفاده از تجارب دیگر کشورها و با هدف رعایت اصل بازدارندگی مجازات حبس، تفکیک و طبقه بندی زندانیان، بـه حداقل رساندن تجمع زندانیان در کنار یکدیگر، بهره گیری از نظام نیمه آزادی و آزادی تحت نظارت سامانه های الکترونیکی، حفظ بهداشت فردی و عمومی، رعایت نظم و انضباط و کنترل زندانیان، الگوهای مناسبی را در امر ساخت و مدیریت موسسه های کیفری طراحی و اجرا کند.

ماده ۵ ـ سازمان در صورت تامین اعتبار از سوی دولت باید نسبت بـه بازمهندسی معماری موسسه های تابعه متناسب با ویژگی های هر زندانی و طبقه بندی آن ها، با اهداف اصلاح محکومان و توسعه حرفه آموزی، کار و اشتغال زندانیان اقدام کند، بـه طوری کـه فضای آموزشی، فرهنگی، ورزشی و کارگاه های تولیدی نسبت بـه فضای خوابگاهی غلبه داشته باشد.

ماده ۶ ـ اصلاح ۱۴۰۰/۱۰/۲۹ ـ سازمان ضمن مشورت با صاحب نظران قضایی، حوزوی و دانشگاهی، هر سه سال یک بار شاخص ها و استانداردهای زندان و زندان بانی مانند حداقل و حداکثر سرانه های اسکان، بهداشت و درمان، امور رفاهی و شاخص های اشتغال، اصلاح و تربیت، ایمنی و امنیت را متناسب با اصول طبقه بندی در هر یک از انواع موسسه های تابعه تعریف، تعیین و جهت تصویب بـه رییس قوه قضاییه ارائه می نماید.

ماده ۷ ـ اهم واحدهای موسسه کیفری بـه شرح زیر است:

الف ـ واحد امور قضایی: واحدی است مشتمل بر بخش های پذیرش، تشخیص، اجرای احکام و مددکاری قضایی، بـه منظور پذیرش زندانی، تشکیل پرونده و ثبت اطلاعات اولیه، نظارت بر عملکرد سایر واحدها از حیث ثبت اطلاعات تخصصی و تکمیلی در بخشهای مختلف «پرونده وضعیت» اتخاذ تمهیدات لازم برای طبقه بندی و تفکیک زندانیان مطابق با مصوبات شورای طبقه بندی، بروز رسانی اطلاعات مربوط بـه وضعیت قضایی، محاسبه مدت و تقویم محکومیت در پرونده اجرای احکام و سامانه ” سجازا “، معاضدت قضایی و اجرای دستورها و آراء قضایی در موسسه:

ب ـ واحد آمار و فناوری اطلاعات: بـه منظور پشتیبانی و اداره سامانه ” سجازا ” و نظارت فنی بر ثبت صحیح کلیه اطلاعات از جمله پرونده وضعیت، پرونده رفتاری، برنامه اصلاح و تربیت، امتیاز رفاهی، نمره اعتباری، شکایات و اعتراضات زندانیان و همچنین آموزش کاربران، هوشمند سازی برنامه ها با استفاده از ابزارهای نوین، حفظ اطلاعات و تهیه آمار زندانیان و انعکاس بـه موقع گزارش بـه رییس موسسه و امکان برقراری ارتباط سامانه ای با دیگر مراجع ذی ربط؛

پ ـ واحد اصلاح و تربیت: بـه منظور اجرای برنامه های اصلاح و تربیت، مدیریت و برنامه ریزی در امور آموزشی، فرهنگی، تربیتی، هنری، ورزشی، حرفه آموزی و اشتغال با هدف باز اجتماعی کردن، توانمند سازی زندانیان و حمایت مادی و معنوی از زندانیان نیازمند و خانواده های آنان توسط مددکاران اجتماعی و همچنین مشارکت در تکمیل پرونده وضعیت و تهیه و بروز رسانی پرونده رفتاری؛

ت ـ واحد بهداشت و درمان: بـه منظور حفظ و تامین سلامت جسمی، روانی و نیازهای پزشکی و دارویی زندانیان و همچنین نظارت بر بهداشت عمومی و فردی، بهداشت محیط، بهداشت حرفه ای و تغذیه و مشارکت در تکمیل پرونده وضعیت از حیث بخش های سلامت و شخصیت؛

ث ـ یگان حفاظت: بـه منظور تامین امنیت و حفاظت از موسسه و اعزام زندانی در حوزه قضایی مربوط و سایر امور محوله، بر اساس دستورالعمل تشکیل یگان های حفاظت در دستگاه های اجرایی (مصوب ۱۳۹۶/۱۲/۱۴)؛

ج ـ واحد حفاظت و اطلاعات: بـه منظور جمع آوری محرمانه اخبار و اطلاعات و بررسی گزارش های دریافتی و نظارت بر رفتار کلیه کارکنان موسسه، برای تامین امنیت موسسه و تضمین اجرای مقررات و صیانت از شان و مسئولیت کارکنان موسسه و گزارش جرایم و تخلفات کشف شده طبق ضوابط؛

چ ـ واحد ارزیابی عملکرد، بازرسی و پاسخگویی بـه شکایات: بـه منظور بازرسی و نظارت بر اجرای مقررات در تمام واحدها، ارزیابی عملکرد کارکنان موسسه و بررسی، پیگیری و پاسخگویی بـه شکایات و همچنین گزارش جرایم و تخلفات کشف شده بـه نحو مستدل و مستند، جهت انعکاس بـه مراجع قضایی و یا هیات رسیدگی بـه تخلفات اداری؛

تبصره ـ تاسیس واحدهای دیگری غیر از موارد مذکور در این ماده از قبیل واحد مبارزه با مواد مخدر، واحد مشاوره و خدمات روانشناختی، واحد ترک اعتیاد (اعم از دولتی و غیردولتی)، واحد مددکاری اجتماعی، واحد مددکاری قضایی و واحد اشتغال، متناسب با نیازها و در حدود امکانات، با تشخیص مدیرکل زندان های هر استان و تأیید دفتر برنامه ریزی، نوسازی و تحول اداری در ستاد سازمان است.

فصل دوم ـ وظایف و اختیارات

مبحث اول: قاضی اجرای احکام

ماده ۸ ـ علاوه بر وظایفی کـه در قانون آیین دادرسی کیفری و دیگر قوانین و مقررات، برای قاضی اجرای احکام پیش بینی شده است، انجام اقدام های زیر در خصوص زندانیان نیز بـه عهده قاضی اجرا است:

الف ـ شرکت در جلسات شورای طبقه بندی؛

ب ـ اظهارنظر فوری نسبت بـه موضوعات مطرح شده در شورای طبقه بندی و مصوبات شورای انضباطی؛

پ ـ بازدید برنامه ریزی شده بـه طور روزانه یا حداقل هفته ای دو نوبت از تمام سالن ها و اندرزگاه های موسسه بـه منظور ملاقات مستقیم و استماع اظهارات و بررسی وضعیت هر زندانی یا متهم بازداشتی و رسیدگی بـه درخواست های قانونی و مشکلات قضایی او و ابلاغ کتبی و سیستمی نتیجه اقدام حداکثر ظرف یک هفته بـه وی، کمیت و کیفیت بازرسی قضات و اسامی زندانیان ملاقات شده، با ذکر مشکلات یا درخواست های ابرازی، توسط مقام قضایی مربوط صورت جلسه و در پرونده نظارتی زندانی در سامانه ” سجازا ” ثبت و جهت درج در سوابق زندانی، تحویل مسئول واحد امور قضایی می شود؛

ت ـ نظارت بر موسسه کیفری در امور راجع بـه حقوق قانونی زندانیان و متهمان بازداشتی؛

ث ـ نظارت بر انعقاد عقد نکاح و اجرای صیغه طلاق و تنظیم اسناد مربوط بـه قراردادها و تعهدات، در موسسه کـه یک طرف آن متهم یا زندانی است، پس از هماهنگی با مقام قضایی مربوط و بـه وسیله یکی از سردفتران اسناد رسمی یا ازدواج و طلاق، معرفی شده از سوی اداره ثبت اسناد محل؛

ج ـ اظهارنظر ظرف یک هفته درباره متهمان و محکومان واجد شرایط استفاده از ارفاق های قانونی از قبیل عفو، آزادی مشروط، آزادی تحت نظارت سامانه های الکترونیکی، نظام نیمه آزادی و بررسی ادعای توبه و پیگیری مقتضی در مراجع قضایی و اعلام نتیجه بـه موسسه، پس از ثبت در سامانه مربوط؛

چ ـ نظارت بر اعزام زندانی بـه خارج از موسسه و عودت وی؛

ح ـ اتخاذ تصمیم درباره محکومان سالمند، مبتلایان بـه بیماری های روانی، جسمی و همچنین دیگر محکومان نیازمند بـه مراقبت و توجه ویژه از قبیل صدور دستور اعزام بـه پزشکی قانونی، بستری شدن آن ها در مراکز درمانی، صدور دستور تعویق اجرا و یا پیشنهاد تبدیل مجازات، بر اساس ضوابط و مقررات؛

خ ـ صدور مجوز خروج زندانی بیمار از موسسه بـه منظور معالجه و درمان بـه استثناء موارد اورژانسی و اضطراری کـه موسسه راساً اقدام می کند؛

د ـ اظهارنظر ظرف سه روز و اخذ تامین مناسب برای اعزام زندانی بـه مرخصی و همچنین اخذ تامین برای زندانیان شاغل در مراکز حرفه آموزی و اشتغال یا زندان باز، پس از تصویب شورای طبقه بندی و اعلام مراتب بـه موسسه، از طریق ثبت در پرونده نظارتی؛

ذ ـ اقدام های قانونی بـه منظور ضبط تامین اخذ شده برای اعطای مرخصی و اشتغال، صدور دستور دستگیری زندانی فراری و یا زندانیانی کـه پس از خاتمه مرخصی یا در حین اشتغال در خارج از زندان یا مراکز حرفه آموزی و اشتغال، مرتکب غیبت شده اند و همچنین گزارش غیبت زندانی بـه دادستان و قاضی اجرای احکام دادسرا و اعلام نتیجه اقدام های صورت گرفته بـه موسسه بـه منظور ثبت در سابقه زندانی؛

ر ـ نظارت بر وضعیت متهمان تحت قرار، از حیث رعایت مواعد قانونی، بازنگری در قرار تامین و ارائه گزارش ماهانه بـه مراجع قضایی و نظارتی؛

تبصره ۱ ـ چنانچه قاضی اجرای احکام در راستای تکالیف خود با قرارها و احکام نامتناسب منجر بـه بازداشت مواجه شود، مراتب را بـه دادستان اعلام می کند.

تبصره ۲ ـ بـه منظور ثبت درخواست های زندانیان از قاضی اجرا (ناظر زندان) و همچنین ثبت پاسخ ها و تصمیمات اتخاذی مربوط و مدیریت هوشمند مواعد و ارفاق های قانونی، در سامانه ” سجازا “، برای هر زندانی پرونده ای تحت عنوان «پرونده نظارتی» با مسئولیت قاضی اجرا تشکیل می شود.

مبحث دوم ـ مدیران موسسه

ماده ۹ ـ اهم وظایف «رییس موسسه کیفری»، بـه شرح زیر است:

الف ـ اجرای قوانین، آیین نامه ها و دیگر مقررات مربوط و دستورهای سلسله مراتب سازمانی و مقام های قضایی یا قانونی صلاحیت دار و نظارت بر همه بخش ها و فرآیندهای تحت امر در موسسه؛

ب ـ اجرای تصمیمات شوراهای طبقه بندی و انضباطی؛

پ ـ همکاری، مساعدت و نظارت بر اجرای برنامه های بنیاد، انجمن و ستاد دیه؛

ت ـ نظارت بر عملکرد کارکنان موسسه از حیث رعایت حقوق زندانیان و نحوه رفتار آن ها با زندانیان و خانواده های آنان و پاسخگویی در قبال اعتراضات و درخواست های دریافتی؛

ث ـ تامین امنیت و محافظت از موسسه و زندانیان و اتخاذ تمهیدات لازم برای پیش گیری از وقوع تخلفات و جرائم در موسسه و جلوگیری از فرار زندانیان و همچنین جلوگیری از ورود اشیای ممنوعه و مواد مخدر بـه موسسه؛

ج ـ برنامه ریزی، مدیریت و نظارت بر آموزش، اصلاح و تربیت، تامین سلامت، بهداشت، تغذیه، تربیت بدنی و تفریحات سالم زندانیان؛

چ ـ اتخاذ تمهیدات لازم برای توسعه اشتغال زندانیان و نظارت بر مراکز اشتغال مربوط و همچنین اتخاذ تصمیم در خصوص حرفه آموزی و اشتغال در زندان بسته اعم از اشتغال در کارگاه های داخلی و یا اشتغال نشسته در خوابگاه های موسسه؛

ح ـ گزارش فوری تخلف یا جرایم ارتکابی توسط زندانیان و موارد فوت، خودکشی و خودزنی در موسسه بـه سلسله مراتب سازمانی و حسب مورد بـه دادستان یا رییس حوزه قضایی بخش؛

خ ـ بهره مندی از سامانه های الکترونیکی و فناوری های نوین در اداره موسسه و بـه ویژه کنترل زندانیان، آمار و اطلاعات، مکاتبات و ثبت سوابق و اتخاذ تدابیر لازم در جهت توسعه و بروز رسانی سامانه ها؛

د ـ نظارت بر وضعیت عمومی و فردی زندانیان و رسیدگی بـه امور آنان و نظارت بر اجرای برنامه های روزانه، آمارگیری از زندانیان، کنترل دفتر ثبت وقایع و تهیه و ارسال گزارش روزانه آمارهای مذکور برای مقام های ذی ربط؛

ذ ـ جذب کمک های مردمی با اجرای برنامه های انگیزشی و استفاده از ظرفیت تشکل های مردم نهاد در زمینه های مختلف از قبیل مالی، معاضدتی، فرهنگی، حرفه آموزی، اشتغال و اصلاح و تربیت و تامین و یا ارتقای زیرساخت های عمرانی با هدف بهبود امور زندان، تامین نیازهای زندانیان، مساعدت بـه آن ها یا خانواده هایشان حسب دستورالعمل سازمان؛

ر ـ راه اندازی تارنما یا سامانه الکترونیکی مختص موسسه با همکاری و هماهنگی دفتر آمار و فناوری اطلاعات سازمان، برای اطلاع رسانی عمومی، جلب مشارکت و همکاری تشکل های مردم نهاد و نهادهای حمایتی، ارتقاء نظام پاسخگویی و ارائه خدمات الکترونیکی و معاضدت قضایی و اجتماعی بـه خانواده زندانیان.

تبصره ۱ ـ رییس اندرزگاه نیز مطابق با اختیارات و وظایف تفویضی، مسئولیت های رییس موسسه را در محدوده اندرزگاه برعهده دارد.

تبصره ۲ ـ رییس موسسه حقوق متهمان بازداشتی را با رعایت حداکثر استانداردها، تامین می نماید.

ماده ۱۰ ـ رییس موسسه با موافقت مدیرکل زندان های استان، برای زمانی کـه در مرخصی یا ماموریت است، یکی از معاونان خود را بـه عنوان جانشین و برای روزهای تعطیل و ساعات خارج از وقت اداری، حداقل سه نفر را ترجیحاً از میان روسای اندرزگاه ها، مراقبان مسئول و یا افسر نگهبان بـه عنوان جانشین خود تعیین می کند تا بـه صورت نوبت کاری انجام وظیفه نمایند.

ماده ۱۱ ـ در اجرای ماده ۳۰ قانون آیین دادرسی کیفری، تمام روسا، معاونان و ماموران موسسه ها کـه وظیفه ضابطیت را برعهده دارند، از سوی سازمان جهت طی دوره آموزشی لازم و اخذ کارت ضابطیت بـه دادستان مربوط معرفی می شوند. روسا، معاونان و ماموران موسسه ها کـه دارای کارت ضابطیت هستند، در اجرای قرارهای صادر شده و احکام حبس در موسسه، مطابق احکام یا دستور مقام قضایی اقدام می نمایند. چنانچه متهمان یا محکومان از بازداشتگاه یا زندان های بسته و نیمه باز و یا حین اعزام و بدرقه فرار کنند و یا مرتکب جرمی شوند، رییس، معاونان و ماموران موسسه با رعایت مقررات قانون آیین دادرسی کیفری بـه عنوان ضابط خاص انجام وظیفه می کنند.

ماده ۱۲ ـ در هر موسسه «مراقب مسئول» زیر نظر رییس موسسه و یا رییس اندرزگاه انجام وظیفه می کند. اهم وظایف، مراقب مسئول در موسسه بـه شرح زیر است:

الف ـ سرشماری و تهیه آمار زندانیان و ثبت موارد آزادی، جابجایی و انتقال زندانیان و تحویل گرفتن زندانیان جدید؛

ب ـ نظارت و کنترل ورود و خروج زندانیان و ثبت وقایع و گزارش فوری حوادث و رویدادها از قبیل قانون شکنی، درگیری و نزاع، اغتشاش، تجمع غیرعادی، قدرت نمایی، بهره کشی و اجیر کردن دیگران، قمار بازی، ایجاد سر و صدا و بی نظمی، اعتصاب غذا، فرار، خودزنی، خودکشی، بیماری و فوت زندانی بـه مقام مافوق؛

پ ـ نظارت بر تحویل و تحول نوبت کاری و جابجایی کارکنان داخل اندرزگاه و تنظیم لوح نگهبانی نوبت کاری مراقبان داخل اندرزگاه؛

ت ـ نظارت بر اعزام زندانیان بـه مراجع و مراکزی مانند بهداری، سالن ملاقات، واحد اصلاح و تربیت و کارگاه های حرفه آموزی و اشتغال و انجام هماهنگی و مراقبت های لازم؛

ث ـ دریافت درخواست های قانونی زندانیان، رسیدگی بـه این درخواست ها، گزارش آن بـه مقام مافوق و اعلام نتیجه بـه زندانی؛

ج ـ نظارت بر امر توزیع خوراک، پوشاک، مواد غذایی، لوازم بهداشتی و ارائه خدمات رفاهی و فروشگاه ها؛

چ ـ کنترل و پیش گیری از هرگونه تخلف در درون اندرزگاه و نظارت بر تقسیم کار عادلانه بین زندانیان؛

ح ـ بازرسی و کنترل تمام بخش های اندرزگاه، اعم از بازرسی نوبه ای و سرزده بـه ویژه در شب بـه همراه ماموران یگان و همچنین نظارت از طریق تجهیزات و دوربین های مدار بسته؛

خ ـ نظارت بر عملکرد مراقبان و دیگر کارکنان اندرزگاه؛

د ـ انجام وظایف رییس اندرزگاه در غیاب وی،

ذ ـ نظارت بر اجرای برنامه روزانه زندانیان،

ر ـ همکاری و تبادل اطلاعات با فرمانده یگان حفاظت در امور مربوط بـه تامین امنیت موسسه؛

ز ـ انجام دیگر امور ارجاعی طبق دستور مافوق و شرح وظایف سازمانی.

ماده ۱۳ ـ وظایف دیگر مسئولان و کارکنان موسسه بر اساس شرح وظایف پست سازمانی مصوب و امور محوله از سوی مقام مافوق است.

مبحث سوم ـ یگان حفاظت

ماده ۱۴ ـ یگان حفاظت سازمان، وظیفه حفاظت فیزیکی از موسسه های تابعه، اعزام زندانیان، استقرار نظم و تامین امنیت، پیش گیری و جلوگیری از فرار زندانی، کنترل هرگونه اغتشاش، شورش یا اقدام های محل امنیت و همچنین آموزش و مدیریت پاسیاران و سربازان و دیگر نیروهای تحت امر را برعهده دارد. اعزام خارج از حوزه قضایی تا تامین نیروهای مورد نیاز و استقرار کامل یگان یاد شده، با هماهنگی سازمان، توسط نیروهای انتظامی صورت می گیرد.

ماده ۱۵ ـ مسئولیت اداره یگان حفاظت برعهده رییس سازمان است؛ این امر مانع از نظارت تخصصی ناجا (انتظامی و حفاظتی) بر یگان نیست.

ماده ۱۶ ـ اهم وظایف فرمانده یگان حفاظت موسسه بـه شرح زیر است:

الف ـ تهیه و تنظیم برنامه های حفاظت فیزیکی و نظم و امنیت موسسه در چارچوب دستورالعمل های ابلاغی و پیش بینی وسایل، امکانات و نیروی انسانی مورد نیاز؛

ب ـ نظارت مستمر بر امور حفاظت فیزیکی و برقراری نظم و امنیت موسسه و محوطه پیرامونی، بررسی دفتر وقایع، رسیدگی بـه گزارش های رسیده از اتفاقات، تأیید لوحه نگهبانی و پاسداری و گزارش امور بـه مقامات مافوق؛

پ ـ برنامه ریزی و نظارت برای کنترل ورود و خروج و بازرسی از تمامی وسایل نقلیه، اشیاء و وسایلی کـه بـه موسسه وارد یا از آن خارج می شود و ثبت وقایع مربوط؛

ت ـ برنامه ریزی و نظارت بر ورود و خروج مراجعان و بازرسی بدنی دقیق از زندانیان، کارکنان و مراجعان بـه هنگام ورود بـه موسسه یا خروج از آن بـه نحوی کـه اقلام ممنوع وارد یا خارج نشود؛

ث ـ نظارت بر حضور و غیاب کارکنان یگان و نیروهای وظیفه در نوبت کاری یگان، امور نگهبانی و گشت ها؛

ج ـ بازدید و بررسی وضع ظاهری کارکنان یگان و نیروهای وظیفه بـه هنگام برگزاری مراسم صبحگاهی و حین انجام وظیفه و ارائه آموزش و تذکرات ضروری بـه آن ها و در صورت لزوم تنبیه انضباطی کارکنان و نیروهای وظیفه یگان مطابق مقررات حاکم؛

چ ـ برنامه ریزی و نظارت بر آموزش و تمرین کارکنان یگان نسبت بـه وظایف مقرر و اجرای طرح های دفاعی، امنیتی و انضباطی موسسه؛

ح ـ بازدید مستمر از کلیه اماکن موسسه، بازرسی و تفتیش نوبه ای و موردی با هماهنگی رییس موسسه از داخل سالن ها و اندرزگاه های آن موسسه جهت کشف اشیای ممنوعه و دستور جمع آوری اشیای زائد در محل، نظارت بر تجهیزات دوربین های مداربسته و عملکرد متصدیان آن، پست های نگهبانی و انبار سلاح، مهمات و تجهیزات و نظارت و کنترل امر تحویل سلاح و مهمات و استفاده صحیح از آن ها مطابق مقررات حاکم؛

خ ـ برنامه ریزی و هماهنگی در مورد نحوه اعزام و انتقال زندانیان و یا متهمان بازداشتی بـه مراجع قضایی و دیگر مراجع قانونی توسط ماموران ناجا و یا کارکنان یگان حفاظت سازمان؛

د ـ ابلاغ دستور مقامات مافوق و بخشنامه های اداری و انتظامی بـه ماموران مربوط و نظارت بر حسن اجرای آن ها؛

ذ ـ انجام دیگر امور ارجاعی طبق دستور مافوق و شرح وظایف سازمانی.

تبصره ـ مقام های رسمی بـه تشخیص رییس موسسه و همچنین مقام های قضایی از اقدام موضوع بند «ت» مستثنی هستند.

ماده ۱۷ ـ افسر نگهبان موسسه تحت نظر فرمانده یگان حفاظت انجام وظیفه می کند. اهم وظایف افسر نگهبان بـه شرح زیر است:

الف ـ مطالعه وقایع ثبت شده در گذشته و پیگیری دستورهای صادره از سوی مقام مافوق و ارائه گزارش بـه مقام مذکور؛

ب ـ نظارت بر عوامل نگهبانی از قبیل کنترل حضور و غیاب آن ها، تحویل اسلحه و مهمات؛

پ ـ نظارت بر امور نگهبانی و تحویل و تحول این امر و گزارش وقایع نوبت کاری قبلی و آخرین وضعیت موجود؛

ت ـ بازدید مستمر از عوامل نگهبانی و اماکن انتظامی؛

ث ـ نظارت بر وضعیت ظاهری کارکنان یگان حفاظت؛

ج ـ اجرای مراسم صبحگاه و شامگاه؛

چ ـ تنظیم و ثبت وقایع و گزارش های نهایی در دفاتر و سامانه مربوط بـه صورت صحیح و بدون امکان تغییر و خط خوردگی مطابق دستورالعمل های صادره؛

ح ـ نظارت بر نحوه بازرسی در درب ورودی، درج اطلاعات زندانیان و مراجعان و بازرسی دقیق بدنی آن ها، ورود و خروج وسایل نقلیه و بازرسی آن ها بدون لحاظ هرگونه استثناء و همچنین بازرسی دیگر تجهیزات و جلوگیری از ورود اشیاء و اقلام ممنوع بـه موسسه و نظارت بر امر نگهداری اشیای امانی دریافتی از مراجعان، در محل صندوق یا کیسه اختصاصی با درج مشخصات یا کد صاحب اشیاء؛

خ ـ ارائه گزارش از وضعیت حفاظت فیزیکی موسسه در زمینه مشکلات، ایرادها و نقایص بـه رییس موسسه و فرمانده یگان حفاظت و پیگیری تا رفع کامل این موارد؛

د ـ نظارت بر امور محوطه داخلی بین پوسته اول و دوم موسسه، مانند نظافت کلیه اماکن انتظامی و اطمینان از نبود ضعف حفاظتی در ساختمان و تاسیسات؛

ذ ـ گزارش فوری حوادث و رویدادهای داخل موسسه بـه مقام مافوق؛

ر ـ عهده دار شدن امور در غیاب رییس و جانشین موسسه در صورت تفویض اختیار؛

ز ـ کنترل و نظارت بر عملکرد دوربین های مدار بسته؛

ژ ـ انجام دیگر امور ارجاعی طبق دستور مقام مافوق و شرح وظایف سازمانی.

تبصره ـ کلیه نیروهای یگان حفاظت در زمان نگهبانی یا اعزام و انتقال زندانی، بـه دلیل ملاحظات امنیتی باید از رفتارهای زیر اجتناب نمایند:

ترک نگهبانی، خوابیدن، غذا خوردن، استعمال دخانیات، صحبت کردن با زندانی و انجام افعالی کـه باعث انصراف خاطر آنان از خدمت و مراقبت از زندانیان در تکلیف مقرره شود. نگهبانان باید همیشه مجهز و ملبس بـه لباس رسمی و تمیز و مرتب بوده و مواقعی کـه در داخل موسسه ها ماموریت داشته باشند، بدون اسلحه انجام وظیفه نمایند.

ماده ۱۸ ـ اصلاح ۱۴۰۰/۱۰/۲۹ ـ کارکنان یگان حفاظت بـه جز کارکنان مامور بـه خدمت از نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران در ارتباط با ضوابط اداری، مالی و استخدامی تابع قوانین و مقررات و آیین نامه های مربوط سازمان هستند. کلیه کارکنان این یگان در راستای وظایف حفاظتی، انتظامی و بـه کارگیری سلاح، مهمات و تجهیزات انتظامی تابع آیین نامه انضباطی نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران و تحت امر فرمانده یگان حفاظت سازمان هستند. بـه تخلفات کارکنان این یگان، بـه جز موارد مذکور در این ماده، در هیات رسیدگی بـه تخلفات اداری کارکنان سازمان رسیدگی می شود.

ماده ۱۹ ـ ضابطان دادگستری مکلف اند در مواقع اضطراری با درخواست موسسه و هماهنگی با مقام قضایی ذی ربط، همکاری لازم را با یگان حفاظت موسسه بـه عمل آورند.

مبحث چهارم ـ واحد امور قضایی موسسه

ماده ۲۰ ـ اهم وظایف مسئول واحد امور قضایی موسسه بـه شرح زیر است:

الف ـ مدیریت و نظارت بر اجرای فرایند پذیرش زندانی؛

ب ـ ثبت اطلاعات مربوط بـه وضعیت قضایی زندانی و یا نظارت بر ثبت این اطلاعات از سوی مددکاران قضایی با کارشناسان اجرای احکام موسسه؛

پ ـ ثبت و یا نظارت بر ورود سیستمی اطلاعات قرارها، احکام، اوراق و دستورات قضایی از سامانه های قوه قضاییه بـه سامانه ” سجازا ” و درج اوراق قضایی در پرونده مربوط، بـه روز رسانی و تطبیق اطلاعات سامانه و پرونده زندانی با وضعیت وی، خلاصه نویسی، اسکن و برگ شماری اوراق پرونده کاغذی و تکمیل پرونده الکترونیک؛

ت ـ نظارت بر مدیریت بخش تشخیص موسسه و کیفیت تکمیل اطلاعات پرونده وضعیت زندانی توسط واحدهای ذی ربط؛

ث ـ اصلاح ۱۴۰۰/۱۰/۲۹ ـ تهیه خلاصه گزارش از وضعیت قضایی زندانی بـه منظور بهره برداری در جلسات شوراهای طبقه بندی و انضباطی؛

ج ـ پیگیری درخواست های قانونی زندانی از جمله تقاضای اشغال بـه زندان محل اقامتگاه و همچنین نظارت بر عملکرد مددکاران قضایی در راستای اعمال بـه موقع معاضدت قضایی و ارفاق های قانونی و حسب مورد انعکاس بـه شورای طبقه بندی و مراجع قضایی؛

چ ـ ابلاغ بـه موقع دادنامه، احضاریه، اخطاریه و دیگر اوراق قضایی یا اداری بـه زندانی و ارسال نتیجه ابلاغ بـه مرجع قضایی، مطابق قوانین و مقررات؛

ح ـ اجرای فوری دستورهای قضایی از قبیل دستورهای راجع بـه حبس، حبس بدل از جزای نقدی یا ناشی از محکومیت های مالی، عفو و تخفیف مجازات، آزادی مشروط و یا تعلیق و توقف اجرای حکم؛

خ ـ نظارت بر اعمال تقویم و ثبت محکومیت ها در پرونده الکترونیکی و آزادی بـه موقع زندانی و در صورت لزوم پیگیری از طریق مراجع قضایی؛

د ـ پیگیری وضعیت قضایی متهمان و محکومان دارای محکومیت غیر قطعی، از طریق مکاتبه با مراجع قضایی در خصوص رعایت مواعد قانونی برای بازنگری در قرار تامین؛

ذ ـ گزارش اجرای محکومیت یا اعلام آزادی بـه مراجع ذی ربط و درخواست رفع ابهامات مربوط بـه اجرا از قاضی اجرا و اعلام محکومیت های متعدد بـه منظور اعمال مقررات تعدد؛

ر ـ فراهم کردن مقدمات لازم برای اعزام بـه موقع زندانی بـه مراجع قضایی، قانونی، درمانی، پزشکی قانونی و یا محل اجرای مجازات، خروج زندانی از موسسه و تحویل بـه مراجع انتظامی یا اطلاعاتی و نظارت و پیگیری عودت زندانی بـه موسسه در مواعد مقرر؛

ز ـ همکاری با بهداری در امور مربوط بـه زندانی بیمار و گزارش وضعیت وی بـه مقام مافوق؛

ژ ـ فراهم کردن تمهیدهای لازم بـه منظور دسترسی متهم بـه کفیل یا وثیقه گذار، در وقت اداری و یا خارج از آن، در این موارد واحد کشیک قضایی مستقر در موسسه باید حتی المقدور بدون مطالبه پرونده اقدام کند.

س ـ نظارت بر حضور کارشناسان اجرای احکام یا مددکاران قضایی بـه صورت نوبت کاری شبانه روزی در خارج از ساعات اداری و روزهای تعطیل، جهت ارائه خدمات مستمر در واحد امور قضایی موسسه در موارد فوری و ضروری.

تبصره ـ چنانچه مسئول واحد امور قضایی در راستای تکالیف خود با حکم یا قرار غیرقانونی یا نامتناسب منجر بـه بازداشت و یا دستور قضایی مغایر با سیاست های مصوب شورای مرکزی طبقه بندی و یا مغایر با مصوبات شورای طبقه بندی مواجه شود، مراتب را بـه رییس موسسه اعلام می کند.

ماده ۲۱ ـ «پرونده اجرای احکام» هر زندانی یا متهم بازداشتی، شامل اطلاعات زیر است:

اطلاعات سجلی، کد ملی، تصویر چهره زندانی، آدرس محل سکونت و کد پستی آن، نشانی و تلفن محل اقامت والدین یا یکی از بستگان درجه یک، برگ قرار یا محکومیت، صورت جلسه لباس و اشیاء زندانی، رسید تحویل زندانی، اعلام بازداشتی بـه مرجع ذی ربط، مستندات و اطلاعات پرونده قضایی، مکاتبات زندان با مراجع مذکور، اطلاعات مربوط بـه درجه قانونی جرایم، انگشت نگاری، سوابق کیفری، تصویر آراء قضایی، ابلاغیه ها و دستورهای قضایی صادر شده، عنوان اتهامی، نوع محکومیت، نوع و میزان قرار تامین کیفری، شماره قرار یا حکم و تاریخ آن، میزان مجازات و محکومیت مالی، تاریخ شروع بازداشت، ایام بازداشت قبلی، تاریخ آزادی، سوابق برخورداری از ارفاق ها و معاضدت قضایی، خلاصه وضعیت آراء، سوابق مرخصی، غیبت از مرخصی، غیبت از محل اشتغال خارج از موسسه و صورت جلسات شورای طبقه بندی و شورای انضباطی و تصمیمات رییس موسسه یا کمیته تخصصی اصلاح و تربیت در خصوص اجرای ماده ۲۷ این آیین نامه و تبصره های آن؛

فصل سوم ـ طبقه بندی زندانیان و شورای طبقه بندی

ماده ۲۲ ـ بـه منظور ایجاد رویه واحد در تفکیک و تخصیص زندان های هر استان، برنامه ریزی و نظارت در امر طبقه بندی زندانیان در چارچوب این آیین نامه، «شورای مرکزی طبقه بندی» با حضور دادستان کل کشور یا نماینده وی، رییس سازمان، معاون قضایی، معاون اصلاح و تربیت و معاون توسعه مدیریت و منابع سازمان، تشکیل می گردد.

معاون اصلاح و تربیت سازمان بـه عنوان دبیر این شورا، برگزاری جلسات را حداقل برای هر سه ماه یک بار هماهنگ می نماید. هر یک از مدیران کل زندان های سراسر کشور بـه هنگام بررسی وضعیت طبقه بندی زندانیان استان مربوط، با هماهنگی قبلی در جلسات شورا شرکت می کنند.

تبصره ـ مصوبات این شورا برای اجرا، توسط دادستان کل کشور بـه دادستان های سراسر کشور و توسط رییس سازمان بـه مدیران کل زندان ها ابلاغ و در سامانه ” سجازا ” ثبت می شود.

ماده ۲۳ ـ در هر موسسه، «شورای طبقه بندی» با ترکیب زیر و با حضور قاضی اجرا تشکیل می شود:

الف ـ قاضی اجرا (قاضی ناظر زندان) بـه عنوان رییس شورا؛

ب ـ رییس موسسه یا یکی از معاونان وی؛

پ ـ مسئول واحد امور قضایی موسسه یا یک نفر از مددکاران قضایی بـه عنوان دبیر شورا؛

ت ـ رییس اندرزگاه مربوط؛

ث ـ اصلاح ۱۴۰۰/۱۰/۲۹ ـ مسئول واحد اصلاح و تربیت و یا احد از مددکاران اجتماعی یا کارشناسان فرهنگی موسسه بـه انتخاب وی

ج ـ مسئول واحد حفاظت و اطلاعات موسسه؛

چ ـ مسئول واحد بهداشت و درمان و یا روان شناس موسسه.

ماده ۲۴ ـ وظایف شورای طبقه بندی بـه شرح زیر است:

الف ـ اتخاذ تصمیمات کلی برای تفکیک و طبقه بندی برای متهمان و محکومان جدیدالورود، با رعایت مصوبات شورای مرکزی طبقه بندی و همچنین اتخاذ تصمیم موردی در خصوص مواردی کـه رییس موسسه با پیشنهاد سامانه ” سجازا ” برای طبقه بندی مخالفت کرده و یا در مواردی کـه زندانی اعتراض نموده است؛

ب ـ اتخاذ تمهیدات و تدابیر لازم برای اجرای سیاست ها و دستورالعمل های ابلاغی از سوی سازمان در خصوص سطح امور رفاهی و خصوصیات تفصیلی هر طبقه یا هر بخش از موسسه؛

پ ـ بررسی وضعیت زندانیان دارای شرایط انتقال بـه انواع موسسه های کیفری؛

ت ـ بررسی درخواست های مرخصی زندانیان؛

ث ـ بررسی درخواست های اشتغال یا عدم اشتغال در زندان نیمه باز و همچنین در مراکز حرفه آموزی و اشتغال یا خارج از موسسه کـه تحت نظارت سازمان است؛

ج ـ بررسی ادعای توبه متهمان بازداشتی بر اساس گزارش مشروح مددکار اجتماعی یا یکی از روحانیون بـه انتخاب رییس موسسه و همچنین بررسی ادعای توبه محکومان، مبتنی بر درجه اعتباری زندانی و صدور گواهی مستدل مبنی بر تنبه زندانی و مقرون بـه صحت بودن ادعای توبه وی، برای ارائه بـه مرجع قضایی مربوط؛

چ ـ پیشنهاد و اظهارنظر نسبت بـه درخواست آزادی مشروط، تعلیق اجرای مجازات، عفو و تخفیف مجازات محکوم؛

ح ـ پیشنهاد تبدیل مجازات حبس بـه نظام نیمه آزادی و یا آزادی تحت نظارت سامانه های الکترونیکی، موضوع مواد ۵۶، ۵۷ و ۶۲ قانون مجازات اسلامی و ماده ۵۵۳ قانون آیین دادرسی کیفری؛

تبصره ۱ ـ مصوبات این شورا با لحاظ پیشنهادهای سامانه ” سجازا ” و درجه اعتباری زندانی، مبتنی بر رای اکثریت است و در سامانه ” سجازا ” ثبت و بـه زندانی ابلاغ می شود. اجرای این مصوبات، در خصوص طبقه بندی، انتقال، اشتغال خارج از زندان بسته و مرخصی زندانیان، منوط بـه موافقت قاضی اجرا است و در سایر موارد، رییس موسسه مراتب را بـه همراه صورت جلسه مصوبه، جهت اتخاذ تصمیم قضایی، بـه واحد اجرای احکام دادسرا یا مرجع قضایی ذی ربط گزارش می نماید. صورت جلسات مذکور با درج تاریخ و بدون خط خوردگی تنظیم و امضاء کنندگان نام و نام خانوادگی، سمت و نظر خود را بـه صراحت اعلام می کنند.

تبصره ۲ ـ در صورتی کـه شورای طبقه بندی، درخواست طرح شده و یا پیشنهاد سامانه هوشمند ” سجازا ” را نپذیرفت، علت مخالفت را بـه طور کتبی و مستدل در سامانه مذکور و پرونده اجرای احکام ثبت می کند.

تبصره ۳ ـ سامانه بر اساس درصد پیشنهادهایی کـه توسط شورای طبقه بندی در هر موسسه تأیید نمی شود بـه صورت تصادفی درصدی از موارد عدم تأیید را جهت تحلیل و بررسی بـه مدیرکل زندان های استان ارجاع می دهد و او نتایج این بررسی را جهت اخذ تصمیمات مقتضی بـه معاون قضایی سازمان و دادستان مرکز استان اعلام می کند.

ماده ۲۵ ـ اصلاح ۱۴۰۰/۱۰/۲۹ ـ در موسسه هایی کـه بیش از یک قاضی اجرا حضور دارد، انتخاب قاضی عضو شورا برعهده دادستان شهرستان مربوط است. در ندامتگاه عمومی و موسسه هایی کـه از حوزه های مختلف قضایی یک استان، زندانی می پذیرد، حسب مورد یکی از معاونان دادستان مرکز استان با قضات اجرا، توسط دادستان مرکز استان بـه عنوان سرپرست واحد نظارت و رییس شورای طبقه بندی موسسه تعیین می شود و در خصوص کلیه امور مربوط بـه ارفاقات قانونی و درخواست های زندانیان تمام حوزه ها اتخاذ تصمیم می نمایند. این امر مانع از نظارت دادستان های حوزه های قضایی مربوط بـه امور زندانیان آن حوزه نیست. در موسسه هایی کـه جمعیت کیفری آن ها بیش از یک هزار نفر است، بـه ازای هر هزار نفر زندانی یک قاضی اجرا بـه صورت تمام وقت مستقر می شود.

ماده ۲۶ ـ جلسات شورای طبقه بندی در موسسه های دارای بیش از پانصد زندانی حداقل دو روز در هفته و در موسسه های دارای کمتر از این تعداد زندانی، حداقل یک روز در هفته بـه دعوت دبیر شورا تشکیل می شود. در هر حال شورای طبقه بندی باید حداکثر ظرف یک ماه حسب گزارش های رسیده یا تقاضای زندانیان، نسبت بـه هر یک از موضوعات مطرح، نفیاً یا اثباتاً تصمیم گیری مجدد نماید و باید نظر مکتوب و مستدل خود را بـه زندانی ابلاغ و در سامانه مذکور و پرونده اجرای احکام ثبت کند.

ماده ۲۷ ـ اصلاح ۱۴۰۰/۱۰/۲۹ ـ پس از تکمیل پرونده وضعیت، رییس موسسه، با رعایت مصوبات کلی شورای طبقه بندی و پیشنهاد سامانه ” سجازا “، برای بهره مندی زندانیان از برنامه اصلاح و تربیت معین و مناسب، نسبت بـه تطبیق و ابلاغ طبقه هر زندانی و تفکیک و انتقال وی بـه بخش مربوط در موسسه، اقدام می نماید. چنانچه تصمیم رییس موسسه مغایر با پیشنهاد سامانه ” سجازا ” باشد یا زندانی بـه تصمیم رییس موسسه اعتراض نماید، موضوع بـه شورای طبقه بندی ارجاع می شود.

تبصره ۱ ـ رییس موسسه می تواند این وظیفه را بـه «کمیته تخصصی اصلاح و تربیت موسسه» تفویض نماید. این کمیته متشکل است از: مسئول واحد اصلاح و تربیت یا مسئول واحد فرهنگی موسسه و دو نفر کارشناس در زمینه های روانشناسی و علوم تربیتی با انتخاب رییس موسسه.

تبصره ۲ ـ هر یک از متهمان بازداشتی و محکومان زندانی می توانند ظرف یک هفته از تاریخ طبقه بندی و یا جداسازی، بـه تصمیم اتخاذ شده از سوی رییس موسسه یا کمیته تخصصی اصلاح و تربیت، اعتراض نمایند. بـه اعتراضات مطروحه در اولین جلسه شورای طبقه بندی، حداکثر ظرف یک هفته رسیدگی و تعیین تکلیف می گردد.

تبصره ۳ ـ هرگونه تصمیم گیری برای تعیین یا تغییر طبقه بندی و تفکیک هر یک از زندانیان توسط شورای طبقه بندی یا رییس موسسه و یا کمیته تخصصی اصلاح و تربیت، ضمن ابلاغ بـه زندانی، باید کتبی صورت جلسه و ضم پرونده اجرای احکام زندانی گردد و تصویر آن در پرونده رفتاری زندانی منعکس گردد.

ماده ۲۸ ـ زندانیان هر یک از موسسه های کیفری بـه جز کانون، در صورتی کـه بـه علت ارتکاب تخلف، در شورای انضباطی محکوم شوند و اخلاق و رفتار و سوابق آنان حکایت از وجود حالت خطرناک باشد، بـه تشخیص و تصویب شورای طبقه بندی در نوبت اول حداکثر بـه مدت ده روز و در نوبت دوم بـه مدت پانزده روز در محل جداگانه (عندالاقتضاء در اتاق های یک یا چند نفره) در آن موسسه نگهداری می شوند. اختصاص سالن جداگانه برای نگهداری این زندانیان بلامانع است.

تبصره ـ کلیه محکومان جرایم مواد مخدر و روان گردان در «اردوگاه های کاردرمانی»، نگهداری می شوند. در استان هایی کـه این اردوگاه ها تا کنون از سوی دولت احداث نگردیده است، این محکومان، مطابق با ضوابط این آیین نامه، در ندامتگاه های عمومی نگهداری می شوند.

ماده ۲۹ ـ رییس موسسه و در غیاب وی بالاترین مقام مسئول در موسسه می تواند زندانیانی را کـه در نظم موسسه اخلال کرده اند، حداکثر بـه مدت ۲۴ ساعت جداسازی و در اول وقت اداری مراتب را بـه شورای طبقه بندی و شورای انضباطی گزارش کند. شورای طبقه بندی بر اساس ماده ۲۸ اتخاذ تصمیم می کند. وضعیت زندانیان یا متهمانی کـه بـه دلیل داشتن حالت خطرناک و یا اخلال در نظم عمومی و اذیت و آزار دیگر زندانیان، مطابق تصمیم شورای طبقه بندی موسسه، جداسازی شده و در محل جداگانه در موسسه نگهداری می شوند، بلافاصله بـه مسئول واحد بهداری و واحد مشاوره موسسه و حداکثر ظرف ۲۴ ساعت بـه قاضی اجرا و دادستان شهرستان گزارش می شود. لازم است زندانی در این شرایط نیز بـه صورت روزانه از ملاقات با پزشک یا مسئول بهداری، استحمام، کتاب خوانی، مشاوره روانشناس یا روحانی موسسه و همچنین از هواخوری (حداقل یک ساعت در روز) جدا از دیگران، بهره مند باشد.

ماده ۳۰ ـ زندانیان در حال تحمل محکومیت کـه بـه دلیل داشتن پرونده اتهامی دیگر تحت قرار می باشند (محکومان دارای قرار باز) در موسسه کیفری مربوط نگهداری می شوند، مگر آنکه طبق دستور صریح مقام قضایی صلاحیت دار، حضور آن ها برای مدت معین در نزدیکترین بازداشتگاه بـه مرجع قضایی، ضرورت داشته باشد.

ماده ۳۱ ـ نگهداری محکومان و متهمان در یک مکان ممنوع است. نگهداری متهمان در بازداشتگاه ها و زیر نظر سازمان صورت می گیرد. متهم بازداشتی حداکثر تا زمان صدور رای دادگاه در بازداشتگاه عمومی نگهداری می شود، مگر آنکه بـه دستور مقام قضایی یا مطابق با مصوبات کلی شورای مرکزی طبقه بندی، نگهداری وی در بازداشتگاه امنیتی، نظامی و یا انتظامی کـه زیر نظر سازمان تشکیل شده و تحت نظارت سازمان می باشد، ضروری تشخیص داده شود. حضور محکومان در بازداشتگاه مطلقاً ممنوع است.

متهم، زندانی محسوب نمی گردد و محل نگهداری او در هر حال حتی در قرنطینه یا واحد تشخیص و محوطه هواخوری باید جدا از محکومان باشد. تا هنگامی کـه بازداشتگاه های موضوع این آیین نامه ایجاد نشده است، در نزدیک ترین موسسه، محل جداگانه و طبقه بندی شده ای برای نگهداری متهمان تحت قرار در نظر گرفته می شود. کلیه ضوابط و مقررات اداری، امنیتی، انضباطی، بهداشتی، درمانی، فرهنگی، مشاوره و مددکاری و اصول طبقه بندی مربوط بـه موسسه های کیفری، با رعایت حداکثری حقوق متهمان و حداقل محدودیت ها، در بازداشتگاه ها نیز حاکم است. بازداشتگاه ها باید از حیث امکانات و امور رفاهی، در مقایسه با زندان ها از حداکثر امکانات برخوردار باشند. بـه محض ابلاغ رای یا برگ اعلام محکومیت اعم از قطعی و غیر قطعی، محکوم علیه حسب مورد از بازداشتگاه بـه ندامتگاه عمومی و یا اردوگاه کاردرمانی منتقل می شود.

ماده ۳۲ ـ سازمان می تواند برای ایجاد بازداشتگاه ها از ظرفیت بخش خصوصی و نهادهای عمومی غیردولتی استفاده کند.

ماده ۳۳ ـ در هر یک از موسسه ها، ضمن رعایت مصوبات شورای طبقه بندی، در هر حال زندانیان زیر جدای از دیگر زندانیان نگهداری می شوند:

الف ـ محکومان دارای بیش از هجده سال تا بیست و پنج سال سن؛

ب ـ محکومان جرایم سیاسی؛

پ ـ محکومان روحانی و نظامی؛

ت ـ محکومان مالی در اجرای مواد ۳ و ۵ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی مصوب ۱۳۹۴؛

ث ـ محکومان اتباع خارجی تا حد امکان؛

ج ـ محکومان دارای ناتوانی جسمی، روانی یا اختلال های هویت جنسیتی؛

چ ـ محکومان دارای بیماری های واگیردار بر اساس دستورالعمل های معاونت سلامت، اصلاح و تربیت سازمان؛

تبصره ۱ ـ جداسازی موضوع این ماده بـه معنای نگهداری زندانی در بند انفرادی نیست و طبقه بندی باید بـه نحوی اجرا گردد کـه محکومان مشمول این ماده از همه حقوق خود بهره مند شوند.

تبصره ۲ ـ هرگونه اعمال سلیقه شخصی و یا نقض ضوابط فوق ممنوع است. مگر در موارد اضطراری و دارای فوریت، کـه در این صورت رییس موسسه با احراز ضرورت، راساً نسبت بـه جداسازی این دسته از زندانیان اقدام و در اولین فرصت مراتب را جهت اتخاذ تصمیم بـه شورای طبقه بندی و قاضی اجرا اعلام می کند.

تبصره ۳ ـ در اجرای تبصره ۲ ماده ۱۵۰ قانون مجازات اسلامی و پس از تامین بودجه و نیروی انسانی متخصص، سازمان در حوزه قضایی مرکز استان، برای نگهداری افراد دارای اختلال روانی کـه فاقد مسئولیت کیفری هستند، مرکز اقدام تامینی ایجاد می کند.

تبصره ۴ ـ جوانان بالای هجده سال کـه بـه هر علتی (جسمی، فکری و ظاهری) شرایط یا ظاهری متناسب با همسالان خود ندارند و کمتر از هجده سال بـه نظر می رسند، با تأیید مسئول بهداری یا روانشناس موسسه، در بخش جوانان کانون اصلاح و تربیت نگهداری می شوند. انتقال این افراد از بخش مذکور، صرفاً با توصیه پزشک موسسه و مصوبه شورای طبقه بندی صورت می پذیرد.

ماده ۳۴ ـ چنانچه ظرفیت و فضای فیزیکی فعلی موسسه، قابلیت اجرای مطلوب طرح طبقه بندی، بر اساس سیاست های ابلاغی شورای مرکزی طبقه بندی را نداشته باشد، مدیر موسسه با هماهنگی مدیرکل زندان های استان و دفتر فنی و عمرانی سازمان و با رعایت ضوابط و مقررات مربوط از طریق تغییر معماری، نسبت بـه اجرای طرح طبقه بندی اقدام می نماید.

ماده ۳۵ ـ جابجایی زندانی داخل موسسه، با رعایت مصوبات شورای طبقه بندی، در اختیار رییس آن موسسه است. رییس موسسه می تواند زندانیان شاغل در بخش خدمات موسسه را در خوابگاه جداگانه نگهداری کند.

ماده ۳۶ ـ شورای طبقه بندی در خصوص زندانیان سالمند و زندانیانی کـه بـه سبب ناتوانی جسمی و روانی یا داشتن اختلال های هویت جنسیتی نیازمند نگهداری در شرایط و امکانات خاص هستند، بلافاصله ضمن اخذ نظر پزشک، تشکیل جلسه داده و اتخاذ تصمیم می کند و برنامه هایی متناسب با مشکلات و نیازهای آنان و منطبق با سیاست ها و رویه های وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی را تنظیم و ابلاغ می کند. این زندانیان تا حد امکان جدای از دیگر زندانیان و یا در اتاق مستقل کـه مجهز بـه امکانات لازم است نگهداری می شوند. در این صورت زندانی حق شرکت در برنامه های روزانه و اصلاح و تربیت و هواخوری موسسه را دارد و از هرگونه اقدامی کـه تبعیض ناروا محسوب می شود نسبت بـه این گونه زندانیان باید اجتناب شود.

تبصره ـ در موارد اضطراری و دارای فوریت، رییس موسسه با احراز ضرورت، راساً نسبت بـه جداسازی این دسته از زندانیان از بدو پذیرش و تشخیص اقدام و در اولین فرصت مراتب را جهت اتخاذ تصمیم بـه شورای طبقه بندی اعلام می کند.

ماده ۳۷ ـ مصوبات شورای طبقه بندی هر موسسه در خصوص نحوه تفکیک بخش های مختلف موسسه و طبقه بندی زندانیان و متهمان، باید در سامانه مربوط، ثبت و در تابلوی اعلانات همه اندرزگاه ها نصب گردد. هرگونه تخطی از مقررات و ضوابط مربوط بـه طبقه بندی متهمان و محکومان، تخلف محسوب و مرتکب اعم از رییس زندان، رییس اندرزگاه و دیگر مدیرانی کـه مسئولیت نظارت بر این امر را دارند، مشمول تنبیهات اداری مذکور در ماده ۹ قانون رسیدگی بـه تخلفات اداری می شوند.

فصل چهارم ـ شورای انضباطی

ماده ۳۸ ـ در هر موسسه بـه منظور رسیدگی بـه تخلفات زندانیان، شورای انضباطی با ترکیب زیر تشکیل می شود:

الف ـ رییس یا جانشین موسسه بـه عنوان رییس شورا؛

ب ـ مسئول واحد امور قضایی موسسه؛

پ ـ مسئول واحد حفاظت و اطلاعات؛

ت ـ مسئول واحد اصلاح و تربیت یا یک نفر از مددکاران اجتماعی موسسه؛

ث ـ رییس اندرزگاه و یا مراقب مسئول مربوط؛

ج ـ مسئول واحد بهداشت و درمان؛

چ ـ مسئول یا نماینده واحد بازرسی موسسه بـه عنوان دبیر شورا کـه امور اداری مصوبات شورا نیز انجام خواهد داد.

ماده ۳۹ ـ جلسات شورای انضباطی حسب مورد بـه درخواست رییس موسسه یا دبیر شورا تشکیل می شود.

ماده ۴۰ ـ ارتکاب هر یک از رفتارهای زیر توسط زندانی یا متهم بازداشتی ممنوع است و تخلف انضباطی محسوب می شود:

الف ـ هرگونه گفتار و رفتار مغایر با نظم و عفت عمومی یا متضمن توهین، افترا و تهدید؛

ب ـ عدم اطاعت از دستورهای قانونی مسئولان، مراقبان و ماموران موسسه و عدم همکاری نسبت بـه بازرسی های موردی و گروهی در داخل کارگاه ها، سالن ها و اتاق ها؛

پ ـ روشن کردن آتش، نگهداری نفت، بنزین و دیگر مواد آتش زا و محترقه و لوازم برقی بـه جز رادیو، تلویزیون و یخچال و استفاده از چراغ های خوراک پزی بدون مجوز موسسه؛

ت ـ استفاده از لباس های ممنوع در داخل موسسه یا امتناع از پوشیدن لباس متحدالشکل زندانی یا عدم نصب اتیکت بر روی لباس در داخل یا هنگام اعزام بـه خارج از موسسه مگر در موارد استثنایی بـه شرح مذکور در ماده ۷۲ این آیین نامه؛

ث ـ شکستن شیشه، تخریب دیوار، میخ زدن یا نوشتن روی دیوارها، نقاشی، ترسیم و الصاق عکس در آسایشگاه بـه جز عکس های متعارف مانند عکس والدین و فرزندان؛

ج ـ استنکاف کامل یا خودداری از شرکت در کلیه امور خدماتی و برنامه های فرهنگی، ورزشی، آموزشی، حرفه آموزی یا اشتغال در داخل موسسه؛

چ ـ هرگونه درگیری، صدمه زدن بـه دیگران، خودزنی، اقدام بـه خودکشی یا تهدید بـه آن یا ترغیب دیگران بـه هر یک از این اقدام ها؛

ح ـ مزاحمت تلفنی از داخل موسسه برای شاهد، مطلع، شکات، مقام های قضایی یا هر شخص دیگر؛

خ ـ دستکاری کابل و سیم کشی برقی و تاسیسات و تغییر و جابجایی کلید، پریز و محل لامپ و مانند آن؛

د ـ پرت کردن اشیاء از داخل موسسه بـه بیرون یا برقراری ارتباط غیرمجاز یا بیرون از موسسه؛

ذ ـ قمار، شرط بندی، هرگونه کسب درآمد نامشروع و همچنین استفاده غیرمجاز از کارت بانکی دیگر زندانیان؛

ر ـ نگهداری وسایل بیش از آن چه در ماده ۶۹ این آیین نامه مشخص شده است؛

ز ـ کوتاه نکردن موی غیر متعارف سر و صورت بـه تشخیص رییس موسسه؛

ژ ـ هرگونه اعتصاب و یا اعتراض دسته جمعی؛

س ـ نگهداری اشیای قیمتی، اوراق بهادار، وجه نقد و اشیای غیر متعارف؛

ش ـ خارج کردن وسایل از کارگاه ها و سالن های ورزشی و مانند آن؛

ص ـ عدم ارائه مشخصات صحیح و کامل هویتی خود در هنگام پذیرش؛

ض ـ نصب پرده بـه تخت و یا پنجره بدون مجوز موسسه؛

ط ـ نگهداری و یا استفاده از تلفن همراه و همچنین سوء استفاده از کارت تلفن؛

ظ ـ استعمال دخانیات در مکان های سرپوشیده و ممنوع؛

ع ـ سلطه گری، بهره کشی و استثمار یا اجیر کردن دیگر زندانیان برای انجام کارهای شخصی و همچنین سلطه پذیری و اجیر شدن برای امورات شخصی دیگران؛

غ ـ خالکوبی و هرگونه عدم رعایت موازین بهداشت فردی و محیطی؛

ف ـ فریاد زدن، آواز خواندن با صدای بلند و مشاجره؛

ق ـ تغییر و جابجایی خودسرانه اتاق و تخت؛

ک ـ عدم انجام وظایف محوله و یا عدم همکاری با ماموران اعزام و بدرقه، بدون عذر موجه؛

گ ـ ساخت، نگهداری، حمل یا خرید و فروش آلات و اشیای ممنوع؛

ل ـ ساخت یا حمل و نگهداری چاقو یا تیزی، هرگونه آلات ضرب و جرح، طناب، کمربند و اقلام مشابه؛

م ـ عدم رعایت ساعت خاموشی و هرگونه اذیت و آزار نسبت بـه سایرین؛

ن ـ تمارض، غیبت از مرخصی و هرگونه رفتار مغایر با مقررات و نظم و انضباط موسسه؛

ماده ۴۱ ـ در صورت ارتکاب تخلف انضباطی توسط زندانی یا متهم بازداشتی، شورای انضباطی پس از تفهیم موضوع بـه زندانی و استماع دفاعیات او، در صورت احراز تخلف، با لحاظ پیشنهاد سامانه ” سجازا “، یکی از تنبیه های زیر را با رعایت تناسب انتخاب می نماید کـه پس از تأیید قاضی اجرای احکام، اجرا می شود:

الف ـ محرومیت از انواع ملاقات ها حداکثر تا سه نوبت (به استثنای ملاقات با وکیل و مقامات رسمی)؛

ب ـ محرومیت از مرخصی حداکثر تا سه ماه؛

پ ـ انتقال از مراکز حرفه آموزی و اشتغال بـه زندان بسته یا نیمه باز؛

ت ـ محرومیت از پیشنهاد عفو و آزادی مشروط حداکثر تا شش ماه.

تبصره ۱ ـ در صورت احراز تخلف، علاوه بر تنبیهات انضباطی فوق الذکر تمام یا بخشی از امتیاز رفاهی یا نمره اعتباری زندانی، طبق دستورالعمل مربوط، کسر می گردد.

تبصره ۲ ـ شورای انضباطی همچنین می تواند بـه عنوان اقدام تکمیلی و تربیتی، نسبت بـه ایجاد محدودیت در بهره مندی زندانی متخلف از امتیازاتی مانند امکانات فوق العاده موسسه از جمله استفاده از اماکن ورزشی تفریحی، ملاقات در فضای مجازی، تماس تلفنی، استفاده از کارت بانکی در داخل موسسه، حداکثر برای مدت یک ماه اقدام نماید. همچنین می تواند ضرورت جابجایی محل نگهداری زندانی در داخل موسسه را بـه شورای طبقه بندی منعکس نماید.

ماده ۴۲ ـ تنبیه های انضباطی و محدودیت ها و تصمیم های موضوع مواد ۲۹، ۲۸ و ۴۱ این آیین نامه نباید سبب قطع یا محدود کردن خدمات بهداشتی، درمانی و مشاوره روان شناختی و یا محرومیت از مطالعه کتاب، هواخوری یا استحمام شود. نگهداری جداگانه در اتاق یک نفره برای زنان باردار و زنان همراه فرزند در موسسه ممنوع است.

ماده ۴۳ ـ شورای انضباطی می تواند، تنبیه های مقرر در ماده ۴۱ را از ابتدا یا حین اجرای آن حداکثر تا مدت شش ماه تعلیق و یا با رضایت زندانی متخلف، بـه انجام خدمات عام المنفعه در موسسه تبدیل کند. چنانچه زندانی در مدت تعلیق یا انجام خدمات عام المنفعه، مرتکب تخلف دیگری شود، تعلیق و یا تبدیل، لغو و علاوه بر اعمال تنبیه مقرر قبلی، تنبیه تخلف جدید نیز نسبت بـه وی اعمال می شود. در مواردی کـه تنبیه در حال اجرا است، تعلیق یا تبدیل تنبیه منوط بـه تأیید قاضی اجرا است. انجام خدمات عام المنفعه بـه جایگزینی از تنبیه اولیه، باید بـه نحو متناسب، متعارف، عادلانه و حداکثر بـه مدت شش ماه باشد.

ماده ۴۴ ـ هر گاه رفتار زندانی علاوه بر تخلف انضباطی، واجد وصف کیفری باشد. ضمن اعمال تنبیه های موضوع این آیین نامه، مراتب بـه دادستان یا رییس حوزه قضایی بخش گزارش می شود.

ماده ۴۵ ـ زندانی مکلف است بـه محض اطلاع از وقوع حوادث و پیشامدهای سوء و اعمالی کـه تحقق آن مخل نظم داخلی موسسه می شود و یا تهیه مقدمات فرار یا اغتشاش توسط زندانیان دیگر، مراتب را فوراً بـه مسئول امور نگهبانی یا دیگر مقام های موسسه گزارش دهد. اطلاع زندانی از موارد فوق و عدم اعلام بـه مسئولان، تخلف انضباطی محسوب و موجب تنبیه انضباطی و اعلام بـه موقع و موثر، نیز موجب تشویق خواهد بود.

ماده ۴۶ ـ زندانی مکلف بـه جبران خسارت هایی است کـه بـه صورت عمدی و یا ناشی از تقصیر بـه موسسه وارد نموده و در صورت عدم جبران ظرف ده روز، جهت اقدام قانونی بـه قاضی اجرا معرفی می شود. در صورتی کـه زندانی تقصیر خود را بپذیرد و میزان خسارت نیز تا صد میلیون ریال باشد، رییس موسسه می تواند با موافقت قاضی اجرا معادل خسارت را از حساب های بانکی زندانی برداشت کند و موضوع را بـه طور کتبی بـه وی ابلاغ کند. مفاد این ماده در ابتدای ورود بـه زندانی تفهیم و از وی رضایت کتبی اخذ می شود.

بخش دوم ـ پذیرش، برنامه ها و امور داخلی موسسه

فصل اول ـ پذیرش و تشخیص

ماده ۴۷ ـ پذیرش زندانی یا متهم بازداشتی، از هنگامی آغاز می شود کـه وی بـه موجب برگ قرار یا محکومیت لازم الاجرا بـه وسیله مامور صلاحیت دار با کارت شناسایی رسمی، بـه موسسه معرفی شود. برگ بازداشت یا محکومیت هر یک از متهمان یا محکومان باید ضمن ثبت در سامانه، بـه صورت جداگانه صادر شود و در آن علاوه بر درج امضاء و مهر مقام قضایی رسیدگی کننده، باید مشخصات کامل زندانی شامل نام و نام خانوادگی، نام پدر، شهرت، جنس، سن، شماره شناسنامه، شماره ملی، شماره گذرنامه یا ویزای تبعه خارجی، وضعیت تاهل، دین و مذهب، تابعیت، میزان تحصیلات، شغل، وضعیت ظاهر جسمانی، نشانی محل سکونت و کد پستی آن، جرم موضوع اتهام یا محکومیت، درجات قانونی و قضایی مجازات تعزیری، نوع و میزان قرار تامین، شماره قرار یا حکم و تاریخ آن، میزان مجازات و محکومیت مالی، تاریخ شروع بازداشت، روزهای بازداشت قبلی و سوابق کیفری و ساعت تحویل زندانی بـه مامور، ذکر شود.

تبصره ـ پذیرش زندانی در موسسه از ساعت ۸ لغایت ۲۲ انجام می پذیرد.

ماده ۴۸ ـ در خصوص زندانیانی کـه وفق قوانین و مقررات از سوی شعب بدوی و تجدیدنظر سازمان تعزیرات حکومتی یا بازرس کل استان، بـه موسسه معرفی و اعزام می شوند. برگ اعزام باید حسب مورد بـه مهر و امضای رییس شعبه رسیدگی کننده و یا بازرس قضایی، رسیده باشد.

ماده ۴۹ ـ در مواردی کـه نام و نام خانوادگی، نام پدر، نوع اتهام، شماره و تاریخ برگ بازداشت یا محکومیت، نوع و میزان قرار یا محکومیت بـه صورت کامل بـه سامانه ” سجازا ” ارسال نشود و یا بـه دلیل قلم خوردگی یا لاک گرفتگی مخدوش باشد و همچنین در مواردی کـه برگ معرفی بدون مهر یا امضای مقام قضایی یا مرجع قانونی صلاحیت دار باشد و امکان پیگیری و رفع نقص فوری فراهم نباشد، در آن صورت موسسه باید ضمن خودداری از پذیرش فرد، علت عدم پذیرش را منعکس کند. چنانچه فرد معرفی شده مجهول الهویه باشد. عدم ذکر مشخصات هویتی مانع پذیرش نخواهد بود و موسسه و مقام قضایی باید بـه هر نحو ممکن مشخصات دقیق را بـه دست آورده و در سوابق ثبت کنند. در مواردی کـه برگ قرار یا محکومیت از طریق شبکه ارتباطی بین مراجع قضایی و موسسه ارسال می شود، اوراق مذکور باید حاوی مشخصات کامل زندانی با مهر و امضای الکترونیکی مقام قضایی بازداشت کننده باشد و رونوشتی از آن در اختیار مامور بدرقه قرار گیرد.

ماده ۵۰ ـ مدیرکل زندان های هر استان فهرست مراجع صلاحیت دار قانونی کـه بـه موجب قوانین مجاز بـه معرفی اشخاص بـه موسسه های کیفری هستند را بـه مراکز و مسئولان محلی مربوط و موسسه های تابعه اعلام می کند و همچنین میزان فضای آزاد یا ظرفیت پذیرش موسسه های استان را بـه صورت برخط و با رعایت ملاحظات امنیتی در اختیار رییس کل دادگستری استان و مراکز و فناوری اطلاعات سازمان قرار می دهد.

ماده ۵۱ ـ در ابتدای ورود متهم یا محکوم بـه موسسه، ابتدا تحت نظارت افسر نگهبان، بازرسی کامل بدنی انجام و وسایل ممنوع و اشیای قیمتی و وجه نقد، ضمن عکسبرداری و تنظیم صورت جلسه و ثبت در سامانه، اخذ و سپس رسید وسایل و همچنین کارت اعتباری در اختیار وی قرار می گیرد تا در محدوده مقررات و ضوابط موسسه، در طول مدت حبس یا بازداشت، بتواند از فروشگاه های داخل موسسه، مایحتاج خود را تهیه کند. وجوه باقی مانده در کارت اعتباری هنگام آزادی زندانی بـه وی مسترد می شود. چنانچه در زمان آزادی زندانی پرداخت وجه امکان پذیر نباشد، بانک عامل موظف است در کلیه شعب خود در سراسر کشور، با درخواست زندانی آزاد شده، باقی مانده موجودی حساب بانکی وی در موسسه را مسترد و یا در اسرع وقت و حداکثر ظرف مدت چهل و هشت ساعت، این وجوه را بـه شماره حسابی کـه زندانی هنگام پذیرش اعلام کرده است واریز کند.

ماده ۵۲ ـ در خصوص اشیاء و لوازم همراه زندانی بـه شرح زیر اقدام می شود:

الف ـ تحویل بـه یکی از بستگان یا آشنایان زندانی بـه درخواست وی و با ثبت صورت مجلس در دفاتر نگهبانی، انبار موسسه و پرونده زندگی؛

ب ـ ارسال از طریق پست یا بـه هر وسیله مطمئن دیگری برای بستگان زندانی بـه درخواست کتبی و با پرداخت هزینه توسط وی و اقدام بـه بسته بندی و لاک و مهر مرسوله و تنظیم صورت مجلس و ذکر مشخصات و محتویات و اخذ اثر انگشت زندانی توسط موسسه و تأیید مراتب توسط مسئول امور نگهبانی و انبارداری؛

پ ـ نگهداری اسناد اشیاء و لوازم شخصی و قیمتی زندانی در محلی غیر از موسسه مانند صندوق امانات و یا توسط بانک ها یا بخش خصوصی طرف قرارداد و تفاهم با موسسه، بـه درخواست کتبی زندانی و پرداخت هزینه توسط وی و پس از موافقت رییس موسسه، منوط بـه آن کـه تحویل، ارسال و یا نگهداری لوازم زندانی در مکانی غیر از موسسه فاقد منع قانونی باشد یا بـه دستور کتبی مقام قضایی یا قانونی مربوط منع نشده باشد؛

ت ـ در غیر از موارد فوق، مسئول اموال زندانیان مکلف بـه دریافت وسایل و امانت های زندانی و تنظیم و ارائه رسید در سه نسخه برای تسلیم بـه زندانی، درج در پرونده و نگهداری در صندوق یا کیسه پلمپ شده اموال و همچنین مکلف بـه نگهداری مناسب وسایل و امانت ها است تا در هنگام آزادی یا انتقال یا مرخصی، با اخذ رسید بـه وی مسترد شود. ثبت اموال زندانی برابر فرم ابلاغی سازمان انجام می شود. واحد مذکور مجهز بـه دوربین مدار بسته بوده و موظف بـه ارائه خدمات مستمر است.

ماده ۵۳ ـ بازرسی بدنی و همچنین بازرسی از لوازم همراه زندانی هنگام ورود و خروج از موسسه و آسایشگاه الزامی است و این بازرسی و تحویل لوازم باید در اتاقی مجهز بـه دوربین و توسط ماموران حفاظت فیزیکی آموزش دیده هم جنس و تا حد امکان با استفاده از تجهیزات الکترونیکی صورت گیرد. بازرسی بدنی بدون لباس یا بازرسی مواضع داخلی بدن متهمان و محکومان ممنوع است. مگر در صورت ضرورت بـه تشخیص مسئول بخش پذیرش و مشروط بـه انجام آن در خلوت، بدون وجود دوربین و توسط کارکنان آموزش دیده و با رعایت اصول اخلاقی و موازین بهداشتی.

ماده ۵۴ ـ هنگام تحویل زندانی بـه موسسه، وضعیت ظاهری و جسمانی وی کنترل و در فرم رسید زندانی درج می شود. فرم رسید پس از پذیرش زندانی، با ذکر تاریخ و ساعت تحویل در سه نسخه تهیه و یک نسخه آن حضوراً بـه مامور بدرقه تحویل، یک نسخه در پرونده زندانی درج و نسخه دیگر بـه مرجع قضایی مربوط ارسال می شود. در صورت داشتن بیماری حاد یا شرایط جسمانی وخیم یا هرگونه جراحت و صدمه بدنی، ناتوانی، خال کوبی، علائم ویژه و ویژگی های غیرطبیعی در بدن زندانی، مراتب در صورت جلسه ثبت می شود و در صورت وجود آثار ضرب و جرح و صدمه جدی و یا طرح ادعایی از سوی متهم یا محکوم در این خصوص، پیش از پذیرش ضمن گرفتن عکس از آثار صدمات و جراحات، بـه بهداری موسسه معرفی، معاینه و مراتب صورت جلسه می شود و بـه امضا و اثر انگشت مامور بدرقه می رسد و موارد بلافاصله بـه نحو مکتوب بـه رییس موسسه گزارش می شود تا ضمن ثبت موضوع، بـه مرجع قضایی ذی ربط نیز اعلام شود.

ماده ۵۵ ـ اصلاح ۱۴۰۰/۱۰/۲۹ ـ بـه همراه زندانی مجروح، مصدوم و بیمار کـه از بیمارستان ترخیص و برای پذیرش بـه موسسه معرفی می شود، باید خلاصه پرونده پزشکی نیز تحویل شود. در صورت لزوم مراجع قضایی ذی ربط مراکز درمانی و بیمارستانی را مکلف بـه تحویل می کنند. زندانی واجد بیماری حاد یا شرایط جسمانی وخیم و یا مجروح و یا مصدوم بر حسب نظر پزشک موسسه یا مسئول واحد بهداشت و درمان موسسه کـه نیازمند مراقبت های پزشکی، درمانی و بیمارستانی است، تا زمان تثبیت وضعیت و بهبودی پذیرش نمی شود و توسط ضابطان مربوط بـه مرکز درمانی معرفی و مراتب بلافاصله بـه مرجع قضایی مربوط منعکس می شود.

ماده ۵۶ ـ بـه محض ورود متهم یا محکوم بـه بخش پذیرش، اطلاعات هویتی و قضایی وی بـه صورت سیستمی از سامانه ” سمپ “به سامانه موسسه ارسال و برای تهیه کارت شناسایی داخلی از وی عکسبرداری می گردد و سپس نماینده مرکز تشخیص هویت نیروی انتظامی مستقر در موسسه، ضمن عکس برداری و احراز هویت از زندانی (محکوم)، ترجیحاً با استفاده از روش های نوین و مناسب مانند روش های الکترونیک و زیست سنجی (بیومتریک) و انگشت نگاری از تمامی انگشتان هر دو دست و بـه صورت الکترونیکی بـه عمل می آورد و متعاقباً نسخه دیجیتال تهیه شده نهایی قابل رویت و دسترسی در سامانه ” سجازا “، اداره کل عفو و بخشودگی و سجل کیفری قوه قضاییه و مرکز تشخیص هویت ناجا می باشد.

تبصره ۱ ـ انگشت نگاری از «متهمان»، ممنوع است مگر این کـه از طریق شماره ملی یا راه کار مشابه مانند استفاده از روش های نوین و مناسب و شیوه های مدرن مانند روش های الکترونیک و زیست سنجی (بیومتریک) احراز هویت ممکن نباشد. در صورت محکومیت متهم و پس از ابلاغ رای محکومیت یا وصول برگ اعلام محکومیت، اعم از قطعی و غیر قطعی، محکوم علیه از بازداشتگاه حسب مورد بـه یکی از موسسه های کیفری منتقل و در مرحله پذیرش، انگشت نگاری می شود.

تبصره ۲ ـ در صورتی کـه متهم یا محکوم فاقد کارت ملی هوشمند باشد، موسسه هماهنگی های لازم را با اداره ثبت احوال بـه منظور ثبت نام و دریافت کارت ملی هوشمند انجام می دهد.

ماده ۵۷ ـ نیروی انتظامی بـه صورت مستمر نسبت بـه استقرار ماموران تشخیص هویت در موسسه اقدام می کند. نماینده تشخیص هویت نیروی انتظامی مستقر در موسسه، پس از بررسی های لازم در صورت داشتن سابقه زندانی یا شناسایی هویت واقعی وی، مراتب را حداکثر ظرف یک هفته بـه موسسه و بـه مرجع قضایی ذی ربط اعلام می کند. در صورت انگشت نگاری زندانی و وصول محکومیت جدید برای وی، موسسه باید بدون اقدام بـه انگشت نگاری مجدد، مراتب را ضمن ثبت در سامانه زندان، جهت درج در سوابق سجل کیفری، بـه مرکز تشخیص هویت نیروی انتظامی اعلام نماید.

ماده ۵۸ ـ زندانی مکلف است هنگام ورود مشخصات هویتی و شماره ملی خود را بـه واحد پذیرش ارائه دهد و رییس موسسه پس از احراز هویت، مراتب را بـه مرجع ذی ربط اعلام می کند. زندانی همچنین باید مشخصات، نشانی و شماره تماس حداقل یک نفر از بستگان یا آشنایان خود را اعلام کند تا در موارد ضروری با وی تماس گرفته شود.

ماده ۵۹ ـ پس از اتمام مرحله پذیرش، بـه منظور تشکیل پرونده وضعیت، شناسایی بیماری های حاد و یا واگیردار، شناخت شخصیت و وضعیت جسمی و روانی، بررسی علل ارتکاب جرم و فراهم شدن مقدمات طبقه بندی، زندانی و یا متهم بازداشتی، حداقل بـه مدت یک هفته و حداکثر سه هفته، در بخش «تشخیص» نگهداری می شود.

تبصره ۱ ـ در ابتدای ورود بـه بخش «تشخیص»، زندانی مجدداً مورد بازرسی بدنی قرار می گیرد و اقلام ضروری از قبیل لباس زیر، دو تخته پتوی مناسب، حوله متوسط دست و استحمام، مسواک و خمیردندان، شامپو و صابون، یک جفت دمپایی، تحویل وی می شود. در این بخش، استحمام و تعویض لباس الزامی است.

تبصره ۲ ـ بـه منظور تسهیل در سازگاری با محیط و راهنمایی زندانی در بدو ورود، استقرار حداقل یک مددکار اجتماعی یا روان شناس و یک مددکار قضایی در بخش تشخیص الزامی است. رییس موسسه تامین امکانات لازم در واحد تشخیص و همچنین در بازداشتگاه ها را در اولویت قرار می دهد و امکان تماس تلفنی متهم یا زندانی با خانواده و وکیلش را بـه صورت رایگان و شبانه روزی طی ۴۸ ساعت اول، فراهم نماید.

تبصره ۳ ـ در اجرای تبصره ماده ۲۲۶ قانون آیین دادرسی کیفری، در بخش تشخیص، تمهیدات لازم برای دسترسی متهم بازداشتی بـه افرادی کـه وی برای یافتن کفیل با تودیع وثیقه معرفی می کند، فراهم می شود. همچنین در صورت اعتراض بـه اصل قرار، حسب مورد مراتب بـه مرجع صادر کننده قرار یا قاضی کشیک اعلام می شود.

ماده ۶۰ ـ در بخش «تشخیص» در اسرع وقت زندانی یا متهم بازداشتی برای بررسی مقدماتی، توسط پزشک و روانشناس موسسه مورد معاینه و مصاحبه قرار می گیرد و در صورت لزوم بـه تشخیص پزشک با روان شناس موسسه برای بررسی تکمیلی و تخصصی مورد آزمایش های پزشکی، روان پزشکی و آزمون های روان شناسی قرار می گیرد و وضعیت سلامت جسمی و روانی، علائم حیاتی، قد، وزن، بیماری فعلی، سوابق بیماری های قبلی، داروهای مصرفی، احتمال ابتلا بـه بیماری های مسری، واکسیناسیون، پوست و مو، دهان و دندان، بینایی، شنوایی و موارد حساسیت (آلرژی)، نوع ناتوانی، وضعیت بارداری و سایر شاخص های پزشکی و روان کاوی مطابق ضوابط، بررسی و در پرونده سلامت زندانی ثبت و شرایط مناسب و ایمن برای نگهداری زندانی ناتوان یا بیمار فراهم می گردد و در صورت لزوم نسبت بـه مراقبت های پزشکی، درمان بیماری و یا پیشگیری از هرگونه عوارض سوء اقدام می شود.

تبصره ۱ ـ هر گاه بنا بر نتایج بررسی ها و مستندات بدست آمده، برای پزشک یا روان شناس موسسه، مشخص گردد کـه زندانی دارای ناتوانی، بیماری جسمی یا روانی است و نگهداری زندانی ناتوان در محیط موسسه، همراه با مخاطرات جسمی و روانی برای او یا دیگر زندانیان باشد یا شرایط مناسب و ایمن برای اقامت زندانی ناتوان فراهم نباشد و یا حبس موجب تشدید و یا تاخیر در بهبودی بیماری زندانی می گردد و یا چنانچه بیماری بـه نحوی است کـه مانع اجرای حبس باشد و مداوای زندانی در خارج از موسسه ضروری بوده یا امیدی بـه بهبودی بیمار نباشد، مراتب فوراً بـه رییس موسسه اعلام می گردد تا در اسرع وقت بـه قاضی اجرا و مرجع قضایی مربوط گزارش شود و مطابق مقررات مواد ۵۰۲ و ۵۲۲ قانون آیین دادرسی کیفری اتخاذ تصمیم و اقدام مقتضی صورت گیرد.

تبصره ۲ ـ در موارد فوری (اورژانسی)، زندانیان بیمار بـه دستور مسئول واحد بهداشت و درمان و اجازه رییس موسسه یا جانشین آن ها بـه بیمارستان و مراکز درمانی خارج از موسسه انتقال می یابند و موضوع در اسرع وقت بـه قاضی اجرا اطلاع داده می شود.

ماده ۶۱ ـ مددکاران اجتماعی در دوره تشخیص، در مورد پیشینه خانوادگی، تحصیلی، حرفه ای، اطلاعات مذهبی، علمی و مهارتی زندانی تحقیق کرده و ضمن تکمیل اطلاعات پرونده مربوط، راجع بـه وضعیت وی اظهارنظر می کنند.

ماده ۶۲ ـ رییس موسسه یا با تفویض وی، مسئول واحد امور قضایی یا مسئول بخش تشخیص، روزانه در ابتدای وقت اداری یا زندانیان تازه وارد ملاقات می کند و با تفهیم حقوق و تکالیف زندانیان اعم از ضوابط امنیتی، بهداشتی، رفاهی و انضباطی، نظام های اعتباری، امتیازی و مالی، شرایط و شیوه طبقه بندی و برخورداری از ارفاق های قانونی، شیوه مشارکت در برنامه های اصلاح و تربیت و اشتغال و شیوه ثبت و پیگیری درخواست، اعتراض و گزارش در سامانه های مربوط را بـه نحو فردی یا گروهی و متناسب با وضعیت تحصیلی و سنی بـه آن ها آموزش می دهد. همچنین در دوره تشخیص از طرق مختلف مانند نمایش فیلم، نصب بنر، تهیه و توزیع جزوه های آموزشی مشتمل بر خلاصه آیین نامه سازمان، مقررات و حقوق و تکالیف زندانیان، در اختیار گذاشتن امکانات مخابراتی (تلفن های گویای مشاوره قضایی با همکاری مرکز وکلا و مشاوران خانواده قوه قضاییه و یا کانون وکلای دادگستری در قالب انعقاد تفاهم نامه)، آموزش و آگاه سازی زندانیان بـه طور مستمر انجام می گیرد.

ماده ۶۳ ـ هر موسسه با ثبت و بـه روز رسانی اطلاعات لازم در «سامانه جامع اطلاعات زندانیان» برای هر زندانی یا مددجو سه پرونده اصلی تحت عناوین «پرونده وضعیت»، «پرونده رفتاری» و «پرونده نظارتی» تهیه می نماید. «پرونده وضعیت» مشتمل بر بخش های فرعی و تخصصی زیر است کـه در بخش «پذیرش و تشخیص» تشکیل و متعاقباً تکمیل می گردد:

الف ـ «پرونده اجرای احکام» با مسئولیت واحد امور قضایی موسسه:

ب ـ «پرونده شخصیت» با مسئولیت واحد بهداشت و درمان؛

پ ـ «پرونده سلامت» با مسئولیت واحد بهداشت و درمان؛

ت ـ «پرونده مددکاری اجتماعی» شامل بخش های مالی، خانوادگی، اجتماعی، آموزشی، شغلی و مهارتی، با مسئولیت واحد اصلاح و تربیت.

تبصره ـ پرونده های فوق باید در مرحله پذیرش و تشخیص بـه صورت الکترونیکی توسط کارشناسان ذیصلاح واحد ذی ربط تشکیل گردد و تا زمانی کـه زیرساخت فنی مناسب، برای سامانه الکترونیکی پرونده های مذکور فراهم نشده باشد، الزاماً باید پرونده ها بـه صورت کاغذی تهیه و نگهداری شود در هر حال پرونده اجرای احکام بـه دو صورت الکترونیکی و کاغذی تهیه می گردد؛

فصل دوم ـ برنامه روزانه و امور داخلی زندانیان

ماده ۶۴ ـ برنامه روزانه زندانیان در موسسه بـه شرح زیر است:

الف ـ بیدارباش پیش از طلوع آفتاب با مراعات حال افراد معذور؛

ب ـ انجام امور مذهبی، استحمام، نظافت شخصی و نظافت آسایشگاه تا طلوع آفتاب؛

پ ـ سرشماری و شروع ورزش صبحگاهی هنگام طلوع آفتاب؛

ت ـ صرف صبحانه؛

ث ـ حسب مورد شرکت در کلاس های آموزشی، کارگاه های اشتغال و حرفه آموزی و سایر برنامه های اصلاح و تربیتی،

ج ـ انجام فرایض دینی، صرف ناهار و استراحت از ساعت ۱۲ ظهر تا ۱۴:۳۰؛

چ ـ شرکت در برنامه ها و فعالیتهای فوق العاده اصلاح و تربیتی از ساعت ۱۴:۳۰؛

ح ـ سرشماری عصرگاهی و انجام فریضه های دینی هنگام مغرب و سپس صرف شام.

تبصره ۱ ـ حضور در هواخوری بر اساس برنامه موسسه است کـه حداقل دو نوبت در روز و مدت آن نباید کمتر از یک ساعت باشد.

تبصره ۲ ـ اجرای برنامه ورزش صبحگاهی در هوای آزاد، سالن ورزش و یا مکان مناسب دیگر بـه مدت حداقل نیم ساعت در روز برای زندانیانی کـه قادر بـه انجام ورزش هستند الزامی است.

ماده ۶۵ ـ در تمامی موسسه ها امکان برگزاری نماز جماعت فراهم می شود. پخش اذان در اوقات شرعی الزامی است.

ماده ۶۶ ـ خاموشی در شش ماه اول سال راس ساعت ۲۲ و در شش ماه دوم راس ساعت ۲۱ خواهد بود. در مواقع خاص، تماشای برنامه های مهم تلویزیون حداکثر بـه مدت دو ساعت پس از ساعت خاموشی با مجوز رییس موسسه و یا رییس اندرزگاه با ثبت مجوز در دفتر وقایع موسسه و در اتاق زندانیان، همراه با خاموشی و رعایت حال دیگران مجاز است.

ماده ۶۷ ـ جهت نظارت بر حسن اجرای برنامه ها و مقررات، کلیه اتاق ها، سالن ها، اندرزگاه ها و اماکن عمومی موسسه مجهز بـه دوربین مدار بسته هوشمند بوده و در طول ساعات شبانه روز باید اقدام بـه ضبط صدا و تصویر نموده و در راهروها و محیط های عمومی نور کافی وجود داشته و اماکن موسسه با استفاده از نظر کارشناسان از رنگ آمیزی و تجهیزات مناسب برخوردار باشد.

تبصره ۱ ـ اصلاح ۱۴۰۰/۱۰/۲۹ ـ رییس موسسه،‌ فرمانده یگان حفاظت، مسئول حفاظت و اطلاعات و قاضی ناظر زندان بـه کلیه تصاویر دوربین های مداربسته دسترسی و نظارت و امکان بازبینی تصاویر را خواهند داشت، همزمان رییس اندرزگاه و مراقب مسئول نیز در حیطه وظایف محوله، بـه تصاویر مربوط بـه بخش های مختلف اندرزگاه و بند مربوط نظارت می نمایند. استخراج هرگونه صوت و تصویر دوربین های موسسه با رعایت مقررات مربوط بـه محرمانگی و طبقه بندی اسناد و اطلاعات، منوط بـه هماهنگی با حفاظت و اطلاعات سازمان خواهد بود.

تبصره ۲ ـ در صورت بروز هرگونه حادثه، تخلف و یا جرم در موسسه اگر بـه دلایلی نظیر نقص و عیب فنی تجهیزات، امکان استفاده از داده های صوتی و تصویری دوربین های مداربسته برای بررسی و تحلیل مورد مذکور، وجود نداشته و یا در موعد مقرر توسط موسسه بـه مقامات صلاحیت دار ارائه نگردد، مسئولیت قانونی برای پاسخگویی نزد مراجع قضایی و اداری برعهده رییس موسسه و فرمانده یگان حفاظت است.

تبصره ۳ ـ دوربین ها همه باید دارای شماره باشد بـه گونه ای کـه برای زندانیان و گزارشگران تخلف، امکان آدرس دهی بـه آن ها با هدف استناد بـه داده های صورتی و تصویری وجود داشته باشد.

تبصره ۴ ـ دستورالعمل شیوه بـه کارگیری و بهره برداری از دوربین های هوشمند و تعیین بازه زمانی حفظ داده های صوتی و تصویری مربوط، ظرف حداکثر شش ماه از تاریخ تصویب این آیین نامه توسط سازمان تهیه می گردد.

ماده ۶۸ ـ بیماران و افراد سالخورده با تأیید پزشک موسسه از اجرای تمام یا برخی از برنامه هایی کـه انجام آن برای دیگر زندانیان الزامی است معاف هستند.

ماده ۶۹ ـ اشیاء و لوازم مجاز برای نگهداری توسط زندانی در داخل موسسه عبارت است از: کتاب و نشریه های مجاز، خمیر دندان و مسواک غیر فلزی، جای صابون غیر فلزی، صابون، شامپو و پودر لباس شویی، کیسه حمام، شانه غیر فلزی، حوله متوسط دست و حمام، یک جفت دمپایی، دو جفت جوراب، لباس زیر بـه تعداد کافی، دو عدد پیراهن مناسب فصل و یا لباس متحدالشکل مخصوص موسسه، یک عدد شلوار و زیر شلواری، عینک طبی، ناخن گیر فاقد چاقو، لوازم و وسایل غذاخوری شامل بشقاب غیر فلزی، لیوان غیر شیشه ای و قاشق.

تبصره ـ نگهداری و داشتن وسایل دیگر، ممنوع و تخلف انضباطی محسوب می شود مگر بـه پیشنهاد رییس موسسه و تأیید مدیرکل زندان های استان، کـه در این صورت اشیای مذکور هنگام ورود با ذکر مشخصات کامل در دو نسخه صورت مجلس شده و یک نسخه در اختیار آورنده قرار می گیرد و نسخه دیگر در پرونده زندانی ثبت می شود.

ماده ۷۰ ـ زندانیانی کـه خارج از زندان بسته کار و شب ها در آسایشگاه مرکز حرفه آموزی و اشتغال و زندان نیمه باز بـه استراحت می پردازند و همچنین زندانیانی کـه در محوطه زندان بسته کار و شب ها در آسایشگاه اندرزگاه کارگری استراحت می کنند، می توانند علاوه بر داشتن لباس کار، در فصل سرما نیز البسه گرم مانند کاپشن، دستکش، کلاه و شلوار گرم کن از هر کدام یک دست همراه خود داشته باشند.

ماده ۷۱ ـ نگهداری و استفاده از کفش یا کتانی در داخل زندان های بسته ممنوع است، رییس موسسه با تشخیص و اعلام واحد اصلاح و تربیت آن موسسه، کفش و لباس ورزشی مورد نیاز زندانیانی کـه در تیم های ورزش عضویت دارند را برای زمان تمرین یا برگزاری مسابقه و نیز کفش ورزشی برای استفاده دیگر زندانیان بـه هنگام ورزش را تهیه و در اختیار آنان قرار می دهد.

ماده ۷۲ ـ هنگام انتقال زندانی بـه اندرزگاه یا موسسه دیگر، تشریفات قانونی برای تحویل و بسته بندی لوازم و اشیای زندانی کـه در انبار نگهداری می شود انجام می گیرد و یک نسخه از صورت مجلس در سوابق نگهداری و نسخه دیگر بـه محل نگهداری جدید ارسال می شود.

ماده ۷۳ ـ بـه پیشنهاد مدیرکل زندان های هر استان برای کارکنان موسسه ها و همچنین متهمان، محکومان و مددجویان بـه استثنای محکومانی کـه در مراکز حرفه آموزی و اشتغال خارج از موسسه هستند، با نظر کارشناسان، حسب مورد لباس های متحدالشکل با برچسب مشخصات هویتی، متناسب با نوع موسسه، طبقه بندی، فصول سال، آب و هوای استان و با رعایت کرامت انسانی و شئونات عرفی، طراحی و با تصویب رییس سازمان تامین می شود. پوشیدن این لباس ها الزامی است. در موارد اعزام بـه خارج از موسسه نمی توان زنان را بـه استفاده از چادر و زندانیان جرایم سیاسی و مطبوعاتی، محکومان مالی (حقوقی) و مددجویان کانون را بـه استفاده از لباس موسسه ملزم کرد.

ماده ۷۴ ـ سرشماری زندانیان در دو نوبت صبح و عصر صورت می گیرد. ثبت آمار در دفتر وقایع و مقایسه آن با سامانه اطلاعات و تنظیم صورت جلسه توسط مراقب مسئول الزامی است. در صورت لزوم و حسب مورد بـه هنگام جابجایی شیفت کاری نیز سرشماری انجام می شود.

تبصره ـ سازمان با ایجاد زیرساخت لازم، شرایط را برای سرشماری زندانیان و حضور و غیاب آنان در بخش های مختلف موسسه، با استفاده از فناوری های نوین از جمله انگشت نگاری الکترونیکی، اسکن، مچ بند یا بازشناسی از طریق امواج رادیویی فراهم می آورد، در این صورت ثبت آمار و وقایع باید بـه صورت برخط در سامانه ” سجازا ” انجام گیرد.

ماده ۷۵ ـ حداقل ماهی یک بار اماکن و لوازم زندانیان توسط ماموران یگان حفاظت موسسه و تحت تعلیم و نظارت فرمانده یگان، بازرسی و گزارش آن تهیه و پس از ملاحظه رییس موسسه و صدور دستورهای لازم در سامانه مربوط ثبت و بایگانی می شود. در صورت کشف اشیاء یا مواد ممنوع، با تنظیم صورت جلسه مراتب در سوابق مربوط بـه زندانی متخلف در سامانه مربوط ثبت و شورای انضباطی مطرح و در صورت داشتن وصف مجرمانه، موضوع بـه مرجع قضایی صلاحیت دار گزارش می شود. ممانعت زندانی از انجام بازرسی و مقاومت وی در برابر ماموران زندان، تمرد محسوب و مراتب ضمن گزارش بـه دادستان یا رییس حوزه قضایی بخش، در شورای انضباطی نیز مطرح می شود.

ماده ۷۶ ـ بـه منظور جلب مشارکت زندانیان در پیشبرد اهداف و برنامه های موسسه، زندانیان هر سالن یا هر بند، در هر سال ۳ یا ۵ نفر را کـه دارای درجه اعتباری کافی هستند، از میان خود بـه عنوان «شورای زندانیان» انتخاب می نمایند و رییس موسسه یکی از اعضای شورای مذکور را با تأیید حفاظت و اطلاعات موسسه، برای مدت شش ماه بـه عنوان «وکیل بند» منصوب می کند تا بـه عنوان نماینده زندانیان آن بخش، نسبت بـه انعکاس و پیگیری مشکلات زندانیان و پیشبرد برنامه های اجرایی، با مسئولان موسسه همکاری و مشارکت داشته باشد.

تبصره ـ واگذاری تکالیف زندانبانان یا ماموران مراقب، بـه وکیل بند و سایر زندانیان ممنوع است.

ماده ۷۷ ـ زندانیان مکلف بـه حسن رفتار و سلوک با یکدیگر و اطاعت از دستورهای قانونی مسئولان، مراقبان و ماموران موسسه و رعایت مقررات داخلی هستند و در صورت ارتکاب تخلف، مراتب در شورای انضباطی مطرح و در پرونده رفتاری زندانی ثبت می شود.

ماده ۷۸ ـ در صورت بروز اغتشاش در موسسه، رییس موسسه بلافاصله مراتب را بـه مدیرکل زندان های استان و حسب مورد دادستان یا رییس حوزه قضایی بخش و نیروهای انتظامی یا نظامی محل اعلام و مطابق دستور قضایی اقدام می کند. همچنین در صورت ضرورت با استفاده از نیروهای انتظامی یا نظامی در جهت برقراری آرامش و جلوگیری از بروز حوادث یا ایراد خسارت بـه افراد و اموال اقدام و متخلف را حسب مورد بـه مرجع قضایی یا شورای انضباطی معرفی می کند مدیرکل زندان های استان بدون فوت وقت مراتب را بـه سازمان اعلام و برابر تدابیر سازمانی و وفق قوانین و مقررات اقدام خواهد کرد.

فصل سوم ـ برنامه های فرهنگی، اصلاح و تربیتی

ماده ۷۹ ـ سازمان مکلف است ترتیبی اتخاذ کند کـه هر طبقه از زندانیان و مددجویان بر اساس اصول طبقه بندی و با توجه بـه برنامه های اصلاح و تربیتی مدون، از دوره های آموزشی تخصصی و تفکیکی و برنامه های متنوع فرهنگی و تربیتی از قبیل آموزش های رسمی و غیررسمی علمی، فرهنگی، مذهبی، ورزشی و هنری و مانند آن بـه صورت داوطلبانه برخوردار شوند. در هر موسسه مجموعه اقدامات و برنامه های تفصیلی اصلاح و تربیتی مختص هر طبقه کـه تعیین کننده رفتارهای مطلوب آنان است، بر اساس «منشاهای ارتکاب جرم» کـه در پرونده وضعیت زندانی، شناسایی شده، مبتنی بر اصول علمی و با هدف رفع یا تعدیل این منشاها و با در نظر گرفتن طول مدت اقامت زندانیان در موسسه و دیگر اوضاع و احوال موثر، توسط کمیته تخصصی اصلاح و تربیت (موضوع تبصره یک ماده ۲۷ این آیین نامه)، تصویب و جهت اجرا بـه رییس موسسه اعلام می گردد.

رییس موسسه شرایط مناسب برای انجام این برنامه ها را فراهم می کند و بر اجرای صحیح آن از طریق واحد اصلاح و تربیت موسسه، نظارت دارد. کمیته می تواند بـه درخواست هر یک از زندانیان یا مددکاران، با بررسی میزان اثرگذاری برنامه های اصلاح، نسبت بـه بازنگری در برنامه ها، اتخاذ تصمیم نماید.

تبصره ـ معاون سلامت، اصلاح و تربیت سازمان مکلف است فهرست عناوین، سرفصل ها و تقویم اجرایی انواع برنامه های اصلاح، تربیتی، آموزشی، فرهنگی، هنری و ورزشی قابل اجرا، حسب مورد در بخش های مختلف موسسه یا برای طبقات متنوع زندانیان را سالانه، تهیه و بـه موسسه های کیفری سراسر کشور ابلاغ و بر حسن اجرای آن نظارت کند.

ماده ۸۰ ـ کلیه فعالیت های زندانی در برنامه های روزانه موسسه از جمله انجام تکالیف، مشارکت در اشتغال یا در بخش خدمات موسسه و نیز مشارکت وی در برنامه های اصلاح و تربیتی در پرونده رفتاری وی ثبت می گردد.

در پرونده رفتاری زندانی، در ازای میزان مشارکت وی در اشتغال مولد با مشارکت در بخش خدمات عام المنفعه موسسه، علاوه بر دستمزد پرداختی در اشتغال مولد، بـه زندانی «امتیاز رفاهی» نیز تعلق می گیرد و در ازای انجام تکالیف و مشارکت در اجرای برنامه های اصلاح و تربیتی، بـه زندانی «نمره اعتباری» اعطاء می گردد.

تبصره ۱ ـ بهره مندی زندانی از امور رفاهی فوق العاده در موسسه (بیشتر از حقوق اولیه هر زندانی، نظیر: سقف اعتباری کارت بانکی، افزایش دفعات تماس تلفنی یا ملاقات تصویری (الکترونیکی)، فراهم شدن امکان خرید اقلام رفاهی خاص از فروشگاه موسسه) و امکان بهره مندی وی از خدمات آموزشی و فرهنگی فوق العاده، تنها از طریق مصرف «امتیاز رفاهی»، امکان پذیر است.

تبصره ۲ ـ بهره مندی زندانی از ارفاق های قانونی مانند مرخصی، انتقال بـه زندان نیمه باز، اعزام بـه کار در خارج از زندان (رای باز یا مرکز حرفه آموزی و اشتغال)، ملاقات حضوری یا خصوصی، نظام نیمه آزادی، آزادی مشروط، آزادی تحت نظارت سامانه های الکترونیکی و خدمات پس از خروج، بر اساس «درجه اعتباری» کسب شده خواهد بود.

زندانیان متناسب با نمره اعتباری مکتسبه، بـه چهار درجه ضعیف، متوسط، خوب و عالی تقسیم می شوند.

تبصره ۳ ـ احصاء و ثبت فعالیتهای زندانی و اعطای امتیاز و نمره اعتباری در پرونده رفتاری وی، حتی المقدور با بهره گیری از سیستم های هوشمند و فناوری های نوین و با حداقل مداخله و اعمال سلیقه انسانی در سامانه ” سجازا ” ثبت و اعمال می گردد.

تبصره ۴ ـ پول، امتیاز و نمره اعتباری، قابل تبدیل بـه یکدیگر نیست. در هر موسسه تا زمانی کـه زیرساخت های اجرایی و سامانه لازم برای اشتغال و خدمات عام المنفعه متناسب با تعداد زندانیان متقاضی فراهم نشده است. سطح برخورداری زندانیان از امور رفاهی، تابع نمره اعتباری است.

تبصره ۵ ـ دستورالعمل اجرایی سازکار ثبت رفتارهای زندانی در پرونده رفتاری و ارزیابی مجدد شخصیت زندانی در مقاطع زمانی مختلف و اعطای درجه اعتباری و همچنین نحوه کسب و مصرف امتیاز رفاهی و کیفیت تاثیر آن ها در برخورداری زندانی از امور مالی و رفاهی و ارفاق های قانونی، با رعایت اصل شفافیت، عدالت و با اجتناب از هرگونه زمینه های تبانی، تبعیض و فساد، ظرف مدت شش ماه پس از لازم الاجرا شدن این آیین نامه توسط «معاونت سلامت، اصلاح و تربیت» تهیه و بـه تصویب رییس سازمان می رسد.

ماده ۸۱ ـ رییس موسسه در اجرای برنامه های فرهنگی و تربیتی برای زندانیان، دوره های مذهبی در رشته هایی از قبیل آموزش نماز، ترویج و اقامه آن، آموزش های قرآنی (با ترجیح رویکرد درک مفاهیم و تفسیر)، اخلاق، احکام، اعتقادات و معارف اسلامی، نهج البلاغه و سبک زندگی اسلامی و دوره های مهارت های اساسی زندگی از قبیل پیش گیری از آسیب های اجتماعی (از جمله اعتیاد)، برنامه های روان شناسی و مشاوره (به ویژه در حوزه مهارت های اجتماعی و خانوادگی) را در اولویت قرار می دهد. اجرای سیاست برون سپاری و استفاده از ظرفیت نهادهای مختلف مانند سازمان تبلیغات اسلامی، سازمان نظام روان شناسی و مشاوره، موسسات و کلینیک های تخصصی بخش خصوصی و نهادهای مردمی در این راستا بلامانع است.

روحانیون، مدرسان و مربیان معرفی شده از سوی این نهادها پس از تأیید صلاحیت توسط واحدهای اصلاح و تربیت و حفاظت و اطلاعات موسسه، با نظر رییس موسسه پذیرفته می شوند.

ماده ۸۲ ـ در هر موسسه، ائمه جماعات و مربیان مذهبی جهت اقامه نماز جماعت و برگزاری دوره های آموزش مذهبی، با همکاری نهادهای فرهنگی از قبیل حوزه های علمیه، مراکز تربیت مربی و اعزام روحانی، حضور می یابند.

ماده ۸۳ ـ دفتر امور فرهنگی و تربیتی سازمان فهرست نشریه ها و مجله ها و محصولات آموزشی، فرهنگی، هنری و ورزشی مجاز جهت استفاده زندانیان را سالانه تهیه و ابلاغ می کند. مسئولان واحد اصلاح و تربیت موسسه ضمن نظارت بر این موضوع، اقلام مذکور را تهیه و بـه صورت رایگان در اختیار زندانیان قرار می دهد.

ماده ۸۴ ـ رییس موسسه مکلف است نسبت بـه راه اندازی سیمای زندان یا واحد سمعی و بصری تحت نظر واحد اصلاح و تربیت با واحد فرهنگی اقدام و از این طریق نسبت بـه تولید برنامه و نمایش فعالیت های فرهنگی، آموزشی، ورزشی و هنری زندانیان و تهیه و نمایش انواع فیلم های آموزنده و اخلاقی در همه بخش ها و بندهای موسسه اقدام کند.

ماده ۸۵ ـ اجرای برنامه های علمی، ورزشی، هنری و ادبی توسط زندانیان با رعایت مقررات حاکم و با نظارت و هماهنگی واحد اصلاح و تربیت یا واحد فرهنگی موسسه، مجاز است.

ماده ۸۶ ـ بـه پیشنهاد رییس موسسه و پس از موافقت مدیرکل زندان های استان، شرکت گروهی زندانیان داوطلبی کـه دارای درجه اعتباری لازم باشند، در برنامه اصلاح و تربیتی معین در خارج از موسسه، از جمله سفرهای زیارتی، آموزشی، ورزشی و یا اردوهای جهادی و عام المنفعه، در صورت موافقت شورای طبقه بندی و تودیع تامین نزد قاضی اجرا، حداکثر بـه مدت یک ماه بلامانع است.

ماده ۸۷ ـ زندانیان اقلیت های دینی شناخته شده در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران می توانند یک جلد کتاب مقدس خود را در اختیار داشته باشند. حضور نماینده اقلیت های دینی و مذهبی در موسسه جهت هدایت و ارشاد، بـه درخواست زندانی و موافقت رییس و مسئول حفاظت و اطلاعات موسسه با رعایت قوانین و مقررات سازمان امکان پذیر است.

ماده ۸۸ ـ سازمان مکلف است زمینه سوادآموزی و ادامه تحصیل زندانیان حسب مورد در مقاطع ابتدایی، متوسطه و عالی را مطابق قوانین جاری کشور و امکانات سازمان ها و وزارت خانه های مربوط فراهم کند. شرکت افراد دارای سن کمتر از هجده سال تمام شمسی در مقاطع تحصیلی متوسطه و پایین تر و همچنین افراد بی سواد کمتر از شصت سال سن در آموزش های رسمی کلاس های نهضت سوادآموزی الزامی است. عدم مشارکت در این دوره ها موجب محرومیت از کسب امتیازهای مقرر در این آیین نامه می شود.

ماده ۸۹ ـ مطابق اصل سی ام قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و بند «ج» ماده ۳۸ قانون احکام دائمی برنامه های توسعه کشور مصوب ۱۳۹۵ و آیین نامه اجرایی آن، سازمان با همکاری وزارت آموزش و پرورش، سازمان نهضت سوادآموزی و سازمان آموزش فنی و حرفه ای کشور، امکانات لازم را جهت سوادآموزی و ادامه تحصیل و حرفه آموزی، همانند دیگر افراد جامعه برای زندانیان و مددجویان فراهم می کند. مدرسان و مربیان مدارس، آموزشگاه های علمی، فنی و حرفه ای، کار و دانش و کلاس های نهضت سوادآموزی توسط مراجع مربوط، جهت تدریس بـه موسسه معرفی می شوند. پس از تأیید واحد اصلاح و تربیت و حفاظت و اطلاعات موسسه، تردد این افراد و عوامل اجرایی مراجع مذکور بـه داخل موسسه جهت تدریس مجاز است.

ماده ۹۰ ـ وزارتخانه های آموزش و پرورش، علوم، تحقیقات و فناوری، سازمان نهضت سوادآموزی و سازمان فنی و حرفه ای کشور بر اساس برنامه رسمی خود و با هماهنگی و همکاری مسئولان موسسه، آزمون های مقطعی و سالانه مربوط را در موسسه برگزار می کنند و در صورت موفقیت، گواهی نامه رسمی بدون ذکر محل تشکیل دوره و زندانی بودن فرد صادر و بـه وی اعطا می شود. تردد عوامل اجرایی برگزاری آزمون های مصوب بـه داخل موسسه پس از تأیید واحد اصلاح و تربیت و حفاظت و اطلاعات آن موسسه مجاز است.

ماده ۹۱ ـ چنانچه زندانی مایل بـه شرکت در آزمونی است کـه امکان برگزاری آن در داخل موسسه وجود ندارد، تنها می تواند در محدوده ضوابط مرخصی و یا اعزام تحت الحفظ با دستور مرجع قضایی اقدام کند.

ماده ۹۲ ـ سازمان در تمام موسسه های تابعه، با رعایت اصول معماری ایرانی ـ اسلامی، مکان مناسب قابل دسترس، جاذب و در خور شانی را بـه عنوان نمازخانه احداث می نماید.

ماده ۹۳ ـ تامین هزینه های مربوط بـه تحصیلات عالی، فعالیت های ورزشی یا هنری فوق العاده و اشتغال خویش فرما برعهده زندانی است. مدیرکل زندان های استان و رییس موسسه می توانند زندانیان نیازمند را در راستای تامین ملزومات، تجهیزات و هزینه های متعلقه، حمایت کنند.

ماده ۹۴ ـ رییس موسسه با جذب کمک و همکاری وزارت خانه ها، سازمان ها، نهادهای عمومی غیردولتی و تشکل های مردم نهاد با رعایت استانداردهای وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، با توجه بـه تعداد زندانیان، کتابخانه مجهزی حاوی کتاب های حقوقی، مجموعه قوانین، علمی، مذهبی، اخلاقی، داستانی، ادبی، هنری، ورزشی و فنی را جهت استفاده زندانیان و مددجویان تاسیس می کند. زندانیان می توانند در ساعات مقرر در کتابخانه مطالعه کنند و یا کتاب بـه امانت گیرند. تعامل با نهاد کتابخانه های عمومی جهت تحت پوشش قرار دادن موسسه اصلاح و تربیت و انجام کتابداری، بـه روز رسانی و تهیه کتاب های جدید برای کتابخانه یا نسخ الکترونیکی آن ها را برعهده واحد اصلاح و تربیت موسسه است.

ماده ۹۵ ـ سازمان مکلف است با همکاری وزارت ورزش و جوانان و فدراسیون های ورزشی و دیگر سازمان های ذی ربط و در صورت امکان با جذب کمک نهادها و موسسه های عمومی غیردولتی، نهادهای مردمی یا خیرین، سالن های ورزشی را راه اندازی و گسترش دهد و امکانات، تجهیزات و ملزومات ضروری ورزشی را تهیه و مربیان ورزشی را بـه کار گیرد.

ماده ۹۶ ـ اعزام زندانیان برای شرکت در مسابقات علمی، فرهنگی، هنری و ورزشی خارج از موسسه در چارچوب سیاست های ابلاغی سازمان با تأیید شورای طبقه بندی و قاضی اجرا و نیز اخذ تامین مناسب انجام می گیرد و در صورت عجز محکوم از تودیع تامین مناسب، اعزام با موافقت قاضی اجرا و تحت الحفظ مامورین یگان حفاظت موسسه بـه عمل می آید. اعزام زندانیان تحت قرار مستلزم اخذ موافقت مقام قضایی مربوط است.

فصل چهارم ـ بازرسی و بازدید

ماده ۹۷ ـ مقام های مجاز برای ورود بـه موسسه عبارتند از: رییس قوه قضاییه و معاونان وی، رییس دیوان عالی کشور، دادستان کل کشور، رییس سازمان قضایی نیروهای مسلح و معاونان وی در مورد متهمان و محکومان مربوط بـه آن سازمان، وزیر دادگستری، دادستان انتظامی قضات و معاونان و دادیاران انتظامی، رییس و بازرسان دفتر حقوق شهروندی و ستاد حقوق بشر قوه قضاییه، رییس کل دادگستری استان و معاونان وی، رییس سازمان زندان ها و اقدامات تامینی و تربیتی و معاونان وی، مدیران کل سازمان زندان ها و اقدامات تامینی و تربیتی و معاونان ایشان، فرمانده یگان حفاظت، ماموران بازرسی، حفاظت و اطلاعات و یگان سازمان، بازرسان اعزامی رییس قوه قضاییه، دادستان و معاونان وی، رییس و دادستان سازمان قضایی نیروهای مسلح استان ها، بازرسان اعزامی از سوی سازمان بازرسی کل کشور بر اساس ابلاغ صادر شده و با هماهنگی مدیرکل زندان های استان، مسئولان دفتر صیانت از حقوق زندانیان سازمان و مسئولان واحدهای استانی این دفتر در حوزه قضایی استان محل خدمت، روسای دادگستری، قاضی اجرا و قضات دادگاه ها و دادسراها در مواردی کـه پرونده زندانی نزد آنان مفتوح است و هم چنین بازرسان و کارشناسان اعزامی از سوی سازمان و یا اداره کل استان.

ماده ۹۸ ـ بازدید مقام های دستگاه های اجرایی، نمایندگان مجلس شورای اسلامی و ائمه جمعه از موسسه با موافقت مدیرکل زندان های استان و سایر افراد با هماهنگی و اجازه از رییس سازمان امکان پذیر است.

ماده ۹۹ ـ بازدید هیات های خارجی از موسسه پس از هماهنگی های لازم و اخذ مجوز از رییس سازمان امکان پذیر است.

ماده ۱۰۰ ـ ورود نمایندگان و بازرسان سازمان تعزیرات حکومتی کشور بـه موسسه با معرفی مدیرکل تعزیرات استان و تنها برای بازرسی از فروشگاه های موسسه و رسیدگی بـه امور زندانیان آن مرجع امکان پذیر است.

ماده ۱۰۱ ـ غیر از مقام های مذکور در ماده ۹۷ این آیین نامه و مسئولان موسسه مشتمل بر رییس و معاونان، فرمانده یگان حفاظت، رییس حفاظت و اطلاعات، نماینده بازرسی و نمایندگان اعزامی سازمان کـه برای نظارت و سرکشی اجازه ورود بـه بند زنان را دارند. ورود دیگر کارکنان مرد بـه این بند ممنوع است مگر در صورت ضرورت و تنها با مجوز صادر شده از سوی رییس موسسه و با حضور کارکنان زن.

ماده ۱۰۲ ـ مدیران و نمایندگان انجمن، ستاد دیه، بنیاد و کارکنان دفاتر خدمات الکترونیک قضایی می توانند با اجازه رییس موسسه و رعایت مقررات این آیین نامه برای انجام وظایف خود وارد موسسه شوند و همچنین کارآفرینان، خیرین و گروه های مردم نهاد در راستای اجرای تفاهم نامه ها و تحقق سیاست ها و برنامه های سازمان، با هماهنگی و تأیید واحد حفاظت و اطلاعات و رییس موسسه، می توانند از بخش های ذی ربط در موسسه بازدید نمایند.

ماده ۱۰۳ ـ ورود و خروج ماموران اطلاعاتی و امنیتی بـه موسسه بـه منظور انجام امور محول شده با مجوز صادر شده از سوی دادستان یا قاضی رسیدگی کننده و پس از هماهنگی با رییس موسسه و با رعایت مقررات این آیین نامه و ثبت مشخصات در دفتر موسسه امکان پذیر است. تردد وسیله نقلیه آنان نیز مشمول مقررات این آیین نامه است.

تبصره ـ بـه منظور احراز هویت صحیح ماموران مراجعه کننده بـه موسسه جهت تحویل زندانی بـه مراجع انتظامی یا امنیتی، ضروری است علاوه بر احراز هویت متداول و بررسی اصالت نامه های ارسالی در سامانه، نسبت بـه ارسال پیامک تأیید بـه تلفن اعلامی مراجعه کننده (ثبت شده در سامانه ثنا) اقدام و پس از درج کد تأیید در سامانه ” سجازا ” و تأیید سامانه نسبت بـه تحویل زندانی بـه وی اقدام شود. تا زمانی کـه زیرساخت های فنی لازم تامین نگردیده است، حتی المقدور از طریق تماس تلفنی با مقام مافوق ضابطان مربوط، احتیاط و اطمینان لازم بابت احراز هویت ماموران بـه عمل می آید.

ماده ۱۰۴ ـ همراه داشتن سلاح گرم یا سرد هنگام ورود مقام ها و اشخاص بازدیدکننده از موسسه ممنوع است. همچنین بازدیدکنندگان نمی توانند اشیای ممنوع از قبیل تلفن همراه و تجهیزات ضبط صوتی و تصویری بـه همراه داشته باشند یا مبادرات بـه تصویربرداری و یا مبادله هرگونه اشیاء و نوشتجات با زندانی نمایند.

تبصره ـ مبادله نوشتجات از سوی مقامات ذی صلاح و همچنین همراه داشتن گوشی تلفن توسط مقام ها و اشخاص مذکور در مواد ۹۷ و ۹۸ این آیین نامه در موارد ضروری بلامانع است. تهیه و انتشار فیلم یا عکس از زندانی و یا انتشار شرح احوال وی بـه گونه ای کـه باعث شناسایی، هتک حیثیت او نشود، با رضایت کتبی زندانی و مجوز مدیرکل زندان های استان و دفتر حفاظت و اطلاعات سازمان مجاز است.

ماده ۱۰۵ ـ پژوهشگران رشته های حقوق جزا و جرم شناسی، جامعه شناسی، روان شناسی، روان پزشکی، علوم تربتی و دیگر رشته های مرتبط با زندان و امور زندانیان کـه در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری تحصیل می نمایند و افراد دارای مدرک تحصیلی در همین مقاطع کـه در رشته های پیش گفته تدریس یا تحقیق علمی می کنند. تنها با ارائه معرفی نامه از رییس دانشگاه محل تحصیل یا مرجع علمی اعم از دانشگاه، حوزه علمیه یا پژوهشگاه سفارش دهنده تحقیق و همچنین اعلام نظر کتبی مدیرکل زندان های استان می توانند از موسسه بازدید کنند. در پژوهش هایی کـه با تأیید پژوهشگاه قوه قضاییه ارسال می شود، تهیه فیلم، تصویر و گزارش از زندانی، انجام مصاحبه با وی یا مطالعه پرونده های شخصیت تنها در صورت ذکر در معرفی نامه و مشروط بـه رضایت زندانی و اعلام نظر مدیرکل زندان های استان و موافقت سازمان و با تأیید و نظارت واحد حفاظت و اطلاعات امکان پذیر است. بـه هر حال افشای هویت زندانی ممنوع است.

ماده ۱۰۶ ـ بازدیدکنندگان باید بـه هنگام ورود احراز هویت شوند و مجوز کتبی آنان، ساعات ورود و خروج، مشخصات کامل و علت بازدید در دفتر وقایع و دفتر مخصوص بازدیدکنندگان ثبت شود. نظرات اصلاح، انتقادی و یا نتیجه مشاهدات و استنباط بازدیدکننده در دفتر مذکور منعکس و از طریق ادارات کل زندان ها بـه سازمان گزارش می شود تا در جهت بهبود وضعیت موسسه مورد استفاده قرار گیرد.

بخش سوم ـ حقوق زندانیان، اقدام های حمایتی و ارفاق های قانونی

فصل اول ـ حقوق زندانیان

ماده ۱۰۷ ـ بـه منظور اجرای کامل اصول مندرج در مواد ۲ و ۲۶۲ این آیین نامه، هرگونه اتخاذ تصمیم، اعمال تکلیف و با بهره مندی زندانی، مددجو و متهم بازداشتی از حقوق مصرح در مقررات، در پرتو اصول مذکور تفسیر و اجرا می شود.

ماده ۱۰۸ ـ اصلاح ۱۴۰۰/۱۰/۲۹ ـ ارتکاب رفتارهای سوء، از قبیل تندخویی، رفتار و گفتار موهن و هرگونه آزار و شکنجه روانی و جسمی توسط کارکنان موسسه نسبت بـه زندانیان و همچنین برقراری هرگونه ارتباط غیر متعارف و خلاف شئون شغلی و روابط مالی تحت هر عنوان با زندانیان یا خانواده آنان مطلقاً ممنوع است و حسب مورد می تواند منجر بـه پیگرد انضباطی، انتظامی یا کیفری فرد متخلف شود.

ماده ۱۰۹ ـ بـه منظور آموزش، ترویج و رعایت حقوق متهمان بازداشتی و زندانیان، معاونت سلامت اصلاح و تربیت در پایان هر فصل گزارشی جامع در خصوص وضعیت حقوق زندانیان و بازداشت شدگان در موسسه های تابعه، تهیه و برای رییس سازمان ارسال می کند، این گزارش حاوی موارد زیر است:

الف ـ کشف موارد نقض حقوق متهمان و زندانیان در موسسه های کیفری و بررسی و پیگیری آن و اعلام نتیجه بـه رییس سازمان؛

ب ـ همکاری با هیات نظارت بر اجرای قانون احترام بـه آزادی های مشروع و حفظ حقوق شهروندی و همچنین همکاری با معاونت امور بین الملل و حقوق بشر قوه قضاییه و دیگر نهادهای حقوق بشری پس از هماهنگی با رییس سازمان؛

پ ـ نظارت بر حسن اجرای این آیین نامه در موارد مربوط بـه حقوق شهروندی و انجام دیگر امور محول شده بـه این دفتر، مطابق قوانین و مقررات حاکم؛

ت ـ تهیه کتابچه راهنما متضمن حقوق و تکالیف قانونی زندانی و قراردادن آن در اختیار زندانی؛

ث ـ راه اندازی سامانه ارتباطی و پاسخگویی سیستمی و پیگیری موارد اعلامی از سوی بازداشت شدگان، زندانیان، خانواده و یا وکلای آنان.

ماده ۱۱۰ ـ سازمان مکلف است مطابق قانون حمایت از حقوق معلولان مصوب ۱۳۹۷/۰۲/۰۱ و دیگر مقررات مربوط، زمینه اجرای حقوق مددجو و زندانی ناتوان را از طریق طراحی، مناسب سازی و اصلاح محیط موسسه و تدارک وسایل مورد نیاز فراهم کند بـه نحوی کـه آن ها قادر باشند آزادانه و بدون احساس خطر در محیط پیرامون خود حرکت کنند و از همه امکانات موسسه از قبیل تسهیلات آموزشی، بهداشتی، تفریحی همانند دیگر زندانیان بهره مند شوند. تصمیماتی کـه در موسسه نسبت بـه افراد توان خواه اتخاذ می شود، باید بر اساس «اصل بهترین تفسیر از اراده و ترجیحات آنها» باشد.

ماده ۱۱۱ ـ موسسه باید زمینه دسترسی زندانیان ناتوان از تکلم بـه زبان رسمی را بـه مترجم مورد وثوق فراهم آورد و برای زندانیان ناشنوا یا زندانیانی کـه قادر بـه تکلم نیستند، فرد مورد وثوقی کـه توانایی بیان مقصود را از طریق اشاره یا وسایل فنی دارد بـه عنوان مترجم انتخاب کند. حضور مترجم بـه هنگام معاینه پزشکی، مصاحبه و رسیدگی بـه مسائل انضباطی و قضایی الزامی است.

ماده ۱۱۲ ـ مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضاییه و سازمان بـه منظور تضمین رعایت حقوق زندانیان و متهمان بازداشت شده، سامانه های ” سجازا “، مدیریت پرونده قضایی (سمپ) و دیگر سامانه های مرتبط را بـه نحوی طراحی و اصلاح می نمایند کـه بـه صورت برخط و یا کمترین مداخله سلیقه انسانی قابلیت اعمال آخرین نسخه قوانین و مقررات را برای هر یک از زندانیان و بازداشت شدگان، در مواردی نظیر محل و شرایط نگهداری، بهداشت، امنیت، اشتغال، اجرای صحیح و بـه موقع آرای قضایی، دسترسی بـه خدمات قضایی و برخورداری از مرخصی و دیگر نهادهای ارفاقی داشته باشند بـه نحوی کـه این سامانه ها دارای قابلیت گزارش گیری و آمارگیری هوشمند و ……………………………. سلسله مراتبی برای عوامل اجرایی، مسئولین سازمانی و دیگر مراجع قضایی و نظارتی مربوط و همچنین امکان اطلاع رسانی بـه زندانی، وکیل وی و کلیه اشخاص ذی صلاح در خصوص موضوعات مطرح شده باشند.

ماده ۱۱۳ ـ سازمان با همکاری مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضاییه، نسبت بـه راه اندازی و ایجاد دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و همچنین ایستگاه های اطلاع رسانی و خدمات الکترونیکی زندانیان، در داخل موسسه ها اقدام می نماید بـه گونه ای کـه امکان ثبت نام در سامانه ثنا، مشاهده وضعیت قضایی (مشتمل بر اطلاعات پرونده و ابلاغ های موجود در سامانه ابلاغ)، ثبت انواع درخواست، دادخواست، شکواییه، لوایح حقوقی خطاب بـه مراجع قضایی و همچنین امکان ثبت و پیگیری انواع درخواست های مربوط بـه حقوق زندانی و امور رفاهی و ارفاق های قانونی مرتبط با حبس، برای زندانی و متهم بازداشتی، از داخل موسسه فراهم باشد.

ماده ۱۱۴ ـ سازمان با همکاری مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضاییه، بـه منظور رعایت و تضمین حقوق زندانیان و توسعه نظارت های غیر متمرکز عمومی و تسهیل در گزارش دهی تخلفات درون و مرتبط با موسسه های تابعه، سامانه گزارش دهی مردمی را با امکان دسترسی برای همه زندانیان و خانواده آنان، کارکنان موسسه، وکلا و عموم مردم، برای ارسال اعتراضات و گزارش های محرمانه با قابلیت حفظ محرمانگی و مخفی بودن هویت گزارش دهنده و امکان پیگیری و اطلاع از فرایند رسیدگی و نتیجه گزارش، راه اندازی می کند. در این سامانه باید امکان ارجاع گزارش بـه هر یک از نهادها و اشخاص مربوط از جمله قاضی اجرای احکام، اداره کل زندان های استان مربوط، دفاتر حفاظت و اطلاعات، صیانت از حقوق زندانیان و بازرسی و پاسخگویی بـه شکایات سازمان و همچنین بـه بخش های نظارتی قوه قضاییه نظیر مرکز حفاظت و اطلاعات، دفتر بازرسی ویژه و حمایت از حقوق شهروندی، سازمان بازرسی کل کشور و دیگر مراجع نظارتی مربوط وجود داشته باشد. دستورالعمل مربوط، با رعایت مواردی مانند تمهید نظام انگیزشی و انواع حمایت های مادی، معنوی و قضایی از گزارش دهندگان، حفظ محرمانگی هویت آنان را ظرف شش ماه پس از تصویب این آیین نامه، توسط سازمان تهیه می گردد.

تبصره ـ علاوه بر موارد مندرج در ماده فوق، نماینده واحد بازرسی اداره کل زندان های استان مکلف است، بـه تعداد لازم صندوق پیشنهادها، انتقادات، شکایات و اعتراض های زندانیان را در تمامی اندرزگاه ها و سالن ها نصب و حداقل هفته ای یک بار شکایات و نامه های واصل شده را صورت مجلس کند و تحویل رییس موسسه دهد. درخواست زندانی و نتیجه اقدام ها و پیگیری های صورت گرفته در سامانه ای کـه بـه این منظور راه اندازی می گردد، ثبت و ضبط می شود. بـه گزارش های غیر مرتبط یا بدون امضاء مشخصات نویسنده ترتیب اثر داده نمی شود مگر آن کـه دلالت بر امر مهمی کند و قراینی دال بر صحت مفاد آن موجود باشد. مدیرکل زندان های استان در پایان هر ماه گزارش اقدام ها و پیگیری های صورت گرفته پیرامون پیشنهادها، انتقادها و شکایت های زندانیان را بـه صورت آمار تحلیلی تهیه و بـه رییس سازمان اعلام می کند.

ماده ۱۱۵ ـ هرگونه اعتصاب و اعتراض دسته جمعی زندانیان ممنوع است. آنان می توانند بـه طور شفاهی یا کتبی درخواست ملاقات با قاضی اجرا یا رییس موسسه را نمایند با شکایت و اعتراض خود را با ذکر دلیل بـه مقام های مربوط تحویل یا از طریق ایستگاه های رایانه ای در سامانه مربوط، ثبت و یا در صندوق پیشنهادها، انتقادها و شکایت های زندانیان قرار دهند. رییس موسسه مکلف است پس از بررسی درخواست ها، اقدام لازم را بـه عمل آورد و ضمن اعلام نتیجه بـه زندانی، علل و عوامل شکایت ها و اعتراض ها را بـه همراه پیشنهادها بـه صورت ماهانه بـه مدیرکل زندان های استان اعلام کند. مدیرکل مربوط نیز مکلف است نتیجه اقدام های خود را بـه رییس سازمان اعلام کند.

ماده ۱۱۶ ـ استفاده از دست بند و پابند در داخل موسسه ممنوع است مگر آن کـه زندانی دارای حالت خطرناکی باشد کـه بیم خودزنی یا آزار دیگران وجود داشته باشد. در این صورت ضمن رعایت تناسب و ضرورت، مراتب توسط رییس موسسه بلافاصله و حداکثر ظرف دوازده ساعت حسب مورد بـه قاضی اجرا یا قاضی کشیک اعلام و مطابق دستور قضایی اقدام می شود. بـه هر حال، استفاده از این تجهیزات برای زندانی برای بیش از بیست و چهار ساعت مجاز نیست و بـه منظور رفع حالت خطرناک باید اقدام لازم از طریق بهره گیری از خدمات مشاوره و روان پزشکی و نظایر آن صورت گیرد.

فصل دوم ـ بهداشت و درمان، تغذیه و پوشاک

ماده ۱۱۷ ـ در اجرای تبصره بند «ج» ماده ۳۸ قانون احکام دائمی برنامه های توسعه کشور مصوب ۱۳۹۵ و آیین نامه آن، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مکلف است با هماهنگی سازمان، موسسه ها را بـه عنوان منطقه بهداشتی تحت پوشش خدمات جامع و همگانی سلامت کشور قرار دهد. سازمان پیگیری لازم را برای تحقق این امر بـه عمل می آورد.

ماده ۱۱۸ ـ سازمان بـه منظور حفظ و بهبود سلامت زندانیان، برنامه جامع خدمات بهداشتی و درمانی را بـه گونه ای کـه مداخلات زودرس درمانی، توان بخشی، آموزش بهداشت و مراقبت مداوم بهداشتی را تامین کند، با رویکرد مشارکت زندانی و خانواده وی در تصمیم گیری های مربوط بـه درمان و سلامت و دسترسی زندانی بـه خدمات بهداشتی و درمانی تدوین و در موسسه اجرا می کند.

ماده ۱۱۹ ـ دستورالعمل های مربوط بـه استانداردهای ایمنی، بهداشت عمومی، محیط و حرفه ای و دیگر استانداردهای ناظر بر تامین حق حیات، آموزش، کار و محیط ایمن و سالم، توسط سازمان و منطبق بر استانداردهای ارائه شده از سوی مراجع صلاحیت دار از جمله وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تهیه و هر سال بـه موسسه ابلاغ می شود.

ماده ۱۲۰ ـ کارشناسان ایمنی و بهداشت حرفه ای، بهداشت محیط، بهداشت عمومی موسسه حسب مورد فهرست بازبینی (چک لیست) مربوط بـه هر بخش موسسه بـه ویژه اماکن شغلی را ماهانه تکمیل، اسناد آن را در مرکز نگهداری و مشکلات موجود را بـه رییس موسسه اعلام می کند.

تبصره ـ در موسسه هایی کـه کارشناسان موضوع این ماده را در اختیار ندارند، رییس موسسه با بهره گیری از خدمات مشاوره ای هفتگی و ماهانه از کارشناسان خارج از سازمان استفاده می کند.

ماده ۱۲۱ ـ بـه منظور کنترل و مقابله با شیوع بیماری های مسری و آفت های بهداشتی (حشرات و جوندگان موذی)، واحد بهداشت و درمان موسسه ضمن آموزش زندانیان و نظارت بر رعایت نظافت و پاکیزگی محیط و بهسازی سطوح، در مواقع بروز آلودگی مطابق نظر کارشناسان واحد بهداشت و درمان و دستورالعمل های بهداشتی از عملیات سم پاشی بـه عنوان روش مکمل مبارزه بهره می گیرد.

ماده ۱۲۲ ـ واحد بهداشت و درمان موسسه مطابق مقررات و دستورالعمل های وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و سازمان در محیط های درمانی و دیگر اماکن موسسه، عملیات گندزدایی سطوح را با استفاده از گندزداهای موثر و مجاز انجام می دهد، گندزدایی سطوح و تجهیزات مراکز بهداشتی و درمانی، اتاق های عمل، آسایشگاه، آشپزخانه، آرایشگاه، سرویس های بهداشتی و ابزار مورد استفاده در آن ها باید در فواصل زمانی منظم، طبق دستورالعمل های بهداشتی انجام شود.

ماده ۱۲۳ ـ واحد بهداشت و درمان موسسه با همکاری مرکز بهداشت شهرستان و یا دانشگاه علوم پزشکی، برنامه های ایمن سازی و واکسیناسیون زندانیان و کارکنان را برابر دستورالعمل ها و برنامه های ابلاغی از طریق مراکز مربوط پیگیری و اجرا می کند و در راستای پیش گیری از سرایت بیماری های واگیر و ابتلای زندانیان بـه بیماری های غیر واگیر و همچنین پیش گیری و درمان سوء مصرف مواد مخدر و روان گردان، محرک و الکل و کاهش آسیب های ناشی از آن، تدابیر لازم را اتخاذ و اجرایی می کند. امر واکسیناسیون کارکنان موسسه بـه ویژه کارکنانی کـه در تماس مستقیم با زندانیان هستند باید بـه نحو مستر در اولویت کاری واحد بهداشت و درمان موسسه قرار گیرد.

ماده ۱۲۴ ـ تراشیدن و کوتاه کردن بیش از حد متعارف موی سر و صورت زندانی بدون رضایت وی ممنوع است. لیکن در جهت حفظ آراستگی و شئون متعارف و رعایت مسائل بهداشتی، اصلاح وضع ظاهری آنان در حد متعارف با اجتناب از مدل های هنجارشکن الزامی است. زندانیان زن نیز وسایل پیرایش را بـه نحو متعارف در اختیار خواهند داشت.

ماده ۱۲۵ ـ رییس موسسه بر اساس مقتضیات زمانی و مکانی وسایل لازم را برای اصلاح سر و صورت زندانیان تهیه می کند.

ماده ۱۲۶ ـ در هر موسسه باید حمام و سرویس بهداشتی مناسب و بـه تعداد کافی و همچنین محلی مناسب برای شست و شوی ظروف و البسه وجود داشته باشد. در همین راستا پیش بینی امکانات لازم برای پیش گیری از وقوع حوادث و رعایت مقررات ملی و دستورالعمل های بهداشتی ساختمان در خصوص تعداد واحدهای حمام، توالت و دستشویی در طراحی و ساخت موسسه ها ضروری است.

ماده ۱۲۷ ـ نظافت روزانه آشپزخانه، سالن غذاخوری، نمازخانه، کارگاه ها، بخش های فرهنگی، حمام، سرویس های بهداشتی، آرایشگاه، کف و دیوار راهروها، اتاق ها و حیاط، هواخوری زندانیان و دیگر قسمت های داخل اندرزگاه ها و سالن ها و زیر تخت ها و شست و شو و خشک کردن ظروف و لوازم با برنامه ریزی و نظارت منظم مسئولان و بدون هرگونه تبعیض، برعهده زندانیان است.

تبصره ـ بـه منظور رعایت نکات بهداشتی استفاده از کفه تخت بصورت چوبی و نئوپانی ممنوع می باشد و صرفاً استفاده از تخت های کاملاً فلزی و قابل شست و شو مجاز است.

ماده ۱۲۸ ـ دسترسی بـه آب شرب سالم برابر استانداردهای بهداشتی حق زندانی بوده و سازمان مکلف بـه تامین آن در هر موسسه است. آب شرب موسسه هایی کـه در محدوده دسترسی بـه شبکه های توزیع آب شهری قرار دارد باید از این طریق تامین شود. در موسسه های برخوردار از منابع اختصاصی تامین آب، واحد بهداشت و درمان موسسه بـه صورت دوره ای و مستمر آزمایش های لازم را در خصوص سلامت آب مصرفی طبق دستورالعمل سازمانی و از طریق مراکز بهداشتی مربوط انجام می دهد و بر این امر نظارت و تأییدیه های قانونی را اخذ می کند.

ماده ۱۲۹ ـ در موسسه باید آب گرم کافی جهت استحمام و شست و شو در اختیار زندانیان قرار گیرد.

ماده ۱۳۰ ـ در شهرهایی کـه شبکه جمع آوری فاضلاب شهری برقرار شده است، فاضلاب موسسه باید با تمهیدات لازم بـه فاضلاب شهری متصل شود. در صورت عدم اتصال موسسه بـه شبکه جمع آوری فاضلاب شهری، رییس موسسه مکلف است برای دفع بهداشتی فاضلاب با نظارت واحد بهداشت و درمان و مطابق قوانین و مقررات حاکم، تمهیدات لازم را اتخاذ کند.

ماده ۱۳۱ ـ در کارگاه ها و اماکنی کـه زندانیان در آن بـه کار اشتغال دارند، باید ملاحظات ایمنی و بهداشت حرفه ای مطابق با قوانین و مقررات بـه عمل آید.

ماده ۱۳۲ ـ در موسسه ها واحد رخت شویی (خشک شویی) با ظرفیت مناسب برای شست و شوی پتو، ملحفه و لباس زندانیان راه اندازی می شود و در غیر این صورت، با انعقاد قرارداد مطابق مقررات حاکم، این امر بـه بخش خصوصی معتمد واگذار می شود. ملحفه زندانیان حداقل هر پانزده روز یک بار و پتوی آنان حداقل هر سه ماه یک بار شست و شو و تحویل می شود. در واحد تشخیص، پتو و ملحفه در هر بار تحویل و عودت شست و شو خواهد شد.

ماده ۱۳۳ ـ گرما و خنکی مورد نیاز محیط سالن ها و اتاق ها از طریق سیستم های مرکزی دارای استاندارد و ایمن و مطابق با اصول بهداشتی، تامین و متناسب با فصول مختلف سال و شرایط اقلیمی هر یک از این سیستم ها بـه کار گرفته می شود.

ماده ۱۳۴ ـ با هدف حفظ بهداشت و پیش گیری از ابتلای بـه بیماری ها، با رعایت مسائل ایمنی و امنیتی در قسمت های مورد نیاز موسسه دستگاه تهویه هوا بر اساس استانداردها و مقررات ملی ساختمان نصب می شود.

ماده ۱۳۵ ـ زباله های جمع آوری شده از اندرزگاه ها، سالن ها، کارگاه ها و محوطه موسسه باید بـه فوریت و حداکثر ظرف بیست و چهار ساعت، تفکیک و زباله های غیرقابل بازیافت، جهت دفع نهایی بـه خارج از موسسه انتقال داده شود. زباله های عفونی مراکز درمانی موسسه ها با رعایت اصول بهداشت و احتیاط های لازم مطابق با دستورالعمل های بهداشتی دفتر بهداشت و درمان سازمان و آیین نامه اجرایی قانون مدیریت پسماندها مصوب ۱۳۸۴ بـه صورت جداگانه جمع آوری و دفع می شود.

ماده ۱۳۶ ـ نیازمندی های درمانی و بهداشتی زندانیان بیمار تا حد امکان توسط واحد بهداشت و درمان موسسه تامین می شود تا ضرورتی بـه انتقال زندانیان بـه خارج از موسسه نباشد.

ماده ۱۳۷ ـ خروج زندانی از موسسه برای درمان و معالجه با تأیید رییس واحد بهداشت و درمان و موافقت قاضی اجرا و رییس موسسه صورت می گیرد. در موارد فوری (اورژانسی)، زندانیان بیمار بـه دستور مسئول واحد بهداشت و درمان و اجازه رییس موسسه یا جانشین آن ها بـه بیمارستان و مراکز درمانی خارج از موسسه انتقال می یابند و موضوع در اسرع وقت بـه قاضی اجرا و مرجع بازداشت کننده اطلاع داده می شود تا مطابق قانون آیین دادرسی کیفری اقدام کند.

ماده ۱۳۸ ـ واحد بهداشت و درمان موسسه موظف است از زندانیان تازه وارد در بخش تشخیص معاینه کامل بـه عمل آورده و در صورت نیاز نسبت بـه درمان و یا معرفی زندانی بـه مراکز درمانی دیگر اقدام کند. تمام اقدام های درمانی و پزشکی باید در پرونده درمانی و پزشکی زندانی درج شود.

ماده ۱۳۹ ـ نیازسنجی و اعلام تجهیزات بهداشتی و پزشکی و نیروی انسانی متخصص مربوط، حداقل هر شش ماه یک نوبت بر اساس استانداردها و دستورالعمل های وزارت بهداشت و برنامه های ابلاغی سازمان بر عهده واحد بهداشت و درمان موسسه است.

تبصره ۱ ـ در موسسه های دارای کمتر از پانصد نفر زندانی، حضور شبانه روی یک نفر پرستار و یا بهیار الزامی است و حسب نیاز، یک نفر پزشک نیز بـه صورت ساعتی در ایامی از هفته حضور می یابد.

تبصره ۲ ـ در موسسه های دارای بیش از پانصد تا سه هزار نفر زندانی، حضور روزانه پزشک مستقر، در ساعات اداری و در موسسه های دارای بیش از سه هزار نفر زندانی، حضور پزشکان بـه صورت شبانه روزی در سه شیفت الزامی است.

تبصره ۳ ـ در تمام موسسه های کیفری، حسب نتایج نیازسنجی بـه عمل آمده، حضور پزشکان متخصص بـه صورت ساعتی در ایامی از هفته الزامی است.

ماده ۱۴۰ ـ زندانی بـه محض احساس کسالت، جریان را بـه مامور مراقب یا مسئول سالن اطلاع داده و با اخذ معرفی نامه بـه بهداری موسسه اعزام و پس از معاینه و با لحاظ کردن محتویات پرونده درمانی، دارو، خدمات و دستورهای لازم پزشکی را دریافت می کند. شرح حال بیمار و دستور پزشک در سوابق مربوط ثبت و ضبط می شود و روند درمان وی و دسترسی بـه داروی مورد نیاز تا بهبودی از سوی بهداری پیگیری می شود.

ماده ۱۴۱ ـ مصرف دارو در موسسه تنها باید با تجویز پزشک و تحت نظارت پرستار و یا مسئول واحد بهداشت و درمان موسسه باشد. زندانیانی کـه هنگام ورود دارو یا نسخه تجویز شده توسط پزشک بـه همراه دارند. ادامه مصرف و یا تهیه داروی آنان باید بـه تأیید پزشک موسسه برسد. داروهای حیاتی همراه بیماران قلبی، دیابتی، فشار خون بالا و مبتلا بـه آسم و دیگر بیماری های خطرناک بـه تشخیص پزشک موسسه باید بلافاصله هنگام ورود زندانی بـه موسسه در اختیار وی قرار گیرد.

تبصره ـ عدم تحویل داروهای مورد نیاز و بروز آسیب بدنی، حسب مورد موجب مسئولیت مدنی، کیفری و تخلف اداری مسئولین مربوطه خواهد بود.

ماده ۱۴۲ ـ دفتر بهداشت و درمان سازمان مکلف است محدودیت داروهای خاص و حساس کـه تنها در واحد بهداشت و درمان موسسه مصرف می شود و در اختیار زندانیان قرار می گیرد را مشخص و بـه موسسه ها ابلاغ کند.

ماده ۱۴۳ ـ نگهداری دارو در آسایشگاه ممنوع است مگر در موارد تجویز و تشخیص پزشک و تأیید واحد بهداشت و درمان موسسه.

ماده ۱۴۴ ـ کارکنان واحد بهداشت و درمان موسسه مکلف اند با همکاری پزشک، روان پزشک یا روان شناس، ضمن مطالعه و بررسی دقیق پرونده بالینی و شخصیتی زندانیان و بررسی ناسازگاری و ناهنجاری های روانی آنان، مراتب را از طریق رییس واحد بهداشت و درمان بـه رییس موسسه اعلام کنند تا در راستای درمان با اتخاذ تصمیم قضایی، حسب مورد مراتب بـه مراجع مربوط گزارش شود.

ماده ۱۴۵ ـ زندانیانی کـه اقدام بـه هر نوع اعتصاب نموده باشند، با نظر رییس موسسه فوراً از سایر زندانیان جداسازی گردیده و ضمن گزارش فوری مراتب بـه قاضی اجرا، واحد بهداشت و درمان موسسه بـه منظور بررسی و حفظ وضعیت سلامت جسمی و روانی و اقدامات ضروری پزشکی و روانشناسی، مطابق دستورالعمل مربوط دفتر بهداشت و درمان سازمان، آنان را تحت نظر قرار می دهند.

ماده ۱۴۶ ـ زندانی مبتلا بـه بیماری های روانی، واگیردار و پرخطر باید با لحاظ نظر پزشک متخصص و سیاست های وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تا بهبودی کامل و رفع حالت پرخطر بـه صورت جداگانه نگهداری و معالجه شود.

ماده ۱۴۷ ـ اصلاح ۱۴۰۰/۱۰/۲۹ ـ سازمان با انعقاد با وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و یا موسسه های درمانی و بیمه ای دولتی یا خصوصی، زندانیان را تحت پوشش خدمات بیمه درمانی قرار می دهد. همچنین سازمان در اجرای تبصره بند «ج» ماده ۳۸ قانون احکام دائمی برنامه های توسعه کشور، با همکاری سازمان بیمه سلامت ایران، ارائه خدمات بیمه سلامت رایگان را برای زندانیان پیگیری و بـه انجام می رساند.

ماده ۱۴۸ ـ تامین هزینه و در صورت نیاز معالجه زندانیان بیمار بر عهده موسسه است. هزینه درمان عوارض و بیماری های سابق بر معرفی فرد بـه موسسه کـه مطابق نظر پزشک، ضرورت و فوریت درمان ندارد و یا در اثر تقصیر ناشی شده است، حسب مورد بر عهده زندانی یا مقصر است کـه مطابق حکم مقرر در ماده ۴۶ این آیین نامه دریافت می شود. در هر حال، تامین هزینه درمان زندانی بی بضاعت با احراز عسر و حرج وی در تامین هزینه درمان از سوی مددکاری اجتماعی برعهده موسسه است.

ماده ۱۴۹ ـ واحد بهداشت و درمان موظف است بـه صورت دائمی و روزانه تمام متهمان بازداشتی و زندانیان موسسه را از حیث بیماریابی و مداوا مورد بررسی و پایش قرار دهد. مسئول این واحد کـه از میان پزشکان و در صورت عدم امکان، از میان پرستاران انتخاب می شود، مکلف است هر روز اول وقت اداری با تمام زندانیان بیمار بستری در مراکز درمانی موسسه ملاقات کرده و پس از اطلاع از وضعیت آنان و حصول اطمینان از حسن مراقبت پزشکان و پرستاران، بر امر معالجه و تغذیه صحیح بیماران نظارت کامل و مستمر داشته باشد.

ماده ۱۵۰ ـ مسئول واحد بهداشت و درمان موسسه وضعیت زندانیان بیمار کـه جهت ادامه درمان بـه مراکز درمانی خارج از موسسه اعزام و بستری شده اند را حسب نوع بیماری و وضعیت بیمار در مواعد زمانی مشخص رصد می کند و پس از حصول اطمینان از حسن مراقبت پزشکان و پرستاران، مراتب را بـه رییس موسسه گزارش می کند تا در صورت لزوم اقدام مقتضی صورت گیرد.

ماده ۱۵۱ ـ سازمان باید تا حد امکان و با هدف بازتوانی و بازسازگاری و تغییر الگوی رفتار مجرمان و بـه ویژه مجرمان دارای سابقه کیفری، بـه صورت تمام وقت یا پاره وقت خدمات مشاوره ای و تخصصی روان شناسی و روان پزشکی را بـه این زندانیان ارائه کند.

ماده ۱۵۲ ـ رییس موسسه از طریق مددکار اجتماعی، مراتب فوت زندانی را بـه خانواده وی اطلاع و بـه پزشکی قانونی، قاضی اجرا و مرجع قضایی مربوط گزارش می کند. جسد پس از انجام مراحل قانونی و دستور مرجع قضایی دارای صلاحیت، تحویل پزشکی قانونی می شود و فهرست لوازم شخصی متوفی صورت جلسه و بـه خانواده وی تحویل می شود.

در صورت فقدان خانواده یا امتناع آن ها از تحویل؛ مراتب صورت جلسه و برابر دستور مرجع قضایی اقدام می شود.

تبصره ـ مدیرکل زندان های استان در اسرع وقت گزارش فوت اتباع خارجه را جهت انعکاس بـه وزارت امور خارجه، نزد معاونت قضایی و اجرای احکام سازمان ارسال می کند.

ماده ۱۵۳ ـ برنامه غذایی زندانیان بـه تناسب فصل های سال، توسط مدیرکل هر استان و بر اساس دستورالعمل های تغذیه صادره از سوی دفتر بهداشت و درمان سازمان تصویب و بـه موسسه ها ابلاغ می شود. موسسه تحت نظارت مسئول واحد بهداشت و درمان و بر اساس برنامه تنظیمی نسبت بـه تامین اعتبار و تهیه و تحویل مواد اولیه مرغوب و دارای کیفیت اقدام می کند. مدیران کل استان ها باید با توجه بـه شرایط و اوضاع اقلیمی هر محل نسبت بـه تغییر برنامه غذایی در محدوده اعتبار و برنامه مصوب اقدام کنند.

تبصره ـ تغذیه مددجویان کانون با جلب نظر کارشناس و متناسب با سن رشد، مورد توجه قرار می گیرد و برنامه غذایی علاوه بر سه وعده اصلی باید شامل دو میان وعده در هر شبانه روز متناسب با نیازهای خاص دوران رشد باشد.

ماده ۱۵۴ ـ نوع غذا برای تمام زندانیان و کارکنان هر موسسه بـه صورت یکسان و مطابق با کمیت، کیفیت و تنوع مصوب، طبخ و توزیع می شود بر اساس برنامه های غذایی مصوب و متناسب با شرایط آب و هوایی هر محل، در سه وعده صبحانه، ناهار و شام تغذیه لازم کـه دارای کالری و ویتامین های کافی باشد با چای و آب آشامیدنی سالم در اختیار زندانیان گذاشته می شود. در هر هفته حداقل دو بار بـه زندانیان میوه، سبزیجات، لبنیات و غذای با گوشت داده می شود.

در این راستا وسایل و تجهیزات لازم برای جلوگیری از فساد مواد اولیه خواربار و تنظیف ظروف و محوطه آشپزخانه تهیه و تدارک می شود. زندانی بیمار طبق برنامه و نظر پزشک معالج با تأیید بهداری موسسه در مدت تعیین شده از رژیم عذایی خاص استفاده می کند.

ماده ۱۵۵ ـ برنامه روزانه زندانیان و برنامه غذایی آنان در ماه مبارک رمضان از سوی اداره کل زندان های استان و با هماهنگی سازمان اعلام می شود. مقررات مربوط بـه ماه مبارک رمضان حسب مورد با تأیید واحد اصلاح و تربیت و یا پزشک موسسه شامل اقلیت های دینی، افراد بیمار و افرادی کـه شرعاً مکلف بـه روزه داری نیستند، نمی شود. رییس موسسه در این خصوص تدابیر لازم را اتخاذ می کند.

ماده ۱۵۶ ـ نظارت بر کمیت و کیفیت تجهیزات، ملزومات و مواد بهداشتی، پزشکی، دارویی و غذایی موسسه در تمام مراحل خرید، تهیه، نگهداری، توزیع، طبخ، مصرف و دفع پسماند بر عهده مسئول واحد بهداشت و درمان یا کارشناس ذی صلاح آن موسسه است. این نظارت نافی نظارت های بازرسان معاونت غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی محل نیست.

ماده ۱۵۷ ـ مدیرکل زندان های هر استان و روسای موسسه های تابعه مکلفند در اختصاص امکانات و امور رفاهی بـه زندانیان از جمله تامین کتابخانه، فرش، تلویزیون، یخچال، وسایل سرمایشی و گرمایشی، تجهیزات ورزشی، میوه و سبزیجات، کانون اصلاح و تربیت، بازداشتگاه ها، اندرزگاه های زنان، محکومان مالی، سیاسی و مطبوعاتی و زندانیان سالمند و یا بیمار را در اولویت قرار دهند.

ماده ۱۵۸ ـ در نگهداری زندانیان زن علاوه بر رعایت ضوابط طبقه بندی، رعایت نکات زیر نیز الزامی است:

الف ـ مادران زندانی می توانند فرزند شیرخوار خود را تا سن دو سالگی در موسسه نگهداری کنند. افزایش مدت مذکور تا سقف شش سال با نظر شورای طبقه بندی امکان پذیر است؛

ب ـ مددکاران اجتماعی مکلف اند با رعایت بند «الف» این ماده، ترتیب سپردن اطفال را بـه خانواده و در صورت عدم پذیرش خانواده، بـه بهزیستی یا موسسه های ذی صلاح فراهم سازند؛

پ ـ موسسه مکلف بـه تهیه وسایل بهداشتی برای زندانیان زن و تغذیه مناسب برای مادران زندانی و اطفال همراه آنان در موسسه است؛

ت ـ زنان باردار، طفل شیرخوار و مادر وی تحت رژیم خاص غذایی قرار می گیرند.

تبصره ـ رییس موسسه با همکاری سازمان های ذی صلاح، تمهیدات لازم را برای دایر کردن مهد کودک در موسسه فراهم می کند تا اطفال ۲ تا ۶ سال موضوع بند «الف» با رضایت مادر یا در صورت اقتضای مصلحت طفل در آنجا تحت آموزش متناسب قرار گیرند.

ماده ۱۵۹ ـ فروشگاه های داخل موسسه، ضمن رعایت ضوابط، مقررات و دستورالعمل های ابلاغی، ملزم بـه عرضه تجهیزات و مواد اولیه مورد نیاز برای اشتغال زندانیان و تامین احتیاجات ضروری آنان با ارائه فاکتور فروش بـه قیمت مندرج بر روی کالا و ملزم بـه رعایت کلیه مقررات صنفی و بهداشتی مربوط هستند. صورت ریز کالا و لوازم مجاز در فروشگاه توسط سازمان تهیه و بـه اداره کل زندان های استان ابلاغ می شود. همچنین فهرست و قیمت اجناس فروشگاه باید در معرض دید همگان قرار گیرد.

تبصره ـ زندانیان می توانند شکایات خود را در خصوص قیمت اجناس، مستند بـه فاکتور فروش، بـه نماینده بازرسی یا حفاظت و اطلاعات موسسه یا رییس اندرزگاه و همچنین در خصوص موضوعات بهداشتی بـه مسئول واحد بهداشت و درمان موسسه ارائه کنند. روسای اداره های حفاظت و اطلاعات و بازرسی استان، رییس موسسه، مسئول واحد بهداشت و درمان و نماینده بازرسی و حفاظت و اطلاعات موسسه و رییس اندرزگاه باید حسب مورد بر عملکرد فروشگاه و نوع، کیفیت و قیمت اجناس نظارت کافی و لازم را اعمال کنند و در پایان هر فصل نتیجه بازرسی ها را بـه مدیرکل زندان های استان گزارش کنند. این نظارت نافی بازرسی و اعمال قانون از سوی بازرسان سازمان تعزیرات حکومتی نیست.

ماده ۱۶۰ ـ دائر کردن فروشگاه های موسسه از طریق واگذاری بـه بنیاد و انجمن و یا از طریق واگذاری بـه بخش خصوصی یا تعاونی ها، با رعایت ضوابط مربوط و اصل شفافیت و عدم انحصار، انجام می گیرد.

فصل سوم ـ اقدام های حمایتی و معاضدت قضایی

ماده ۱۶۱ ـ بـه منظور جامعه پذیری و بازاجتماعی شدن زندانیان، رفع مشکلات قضایی و تسهیل آزادی آنان، رفع احتیاج های ضروری زندانیان و خانواده آن ها و نیز تحکیم خانواده، سازمان مکلف بـه ارائه خدمات مددکاری (اعم از مددکاری اجتماعی و قضایی) و مشاوره روان شناسی بـه زندانیان است و در این راستا می تواند از خدمات خیرین و موسسه های حمایتی دولتی و غیردولتی و مردم نهاد بهره مند شود.

ماده ۱۶۲ ـ بـه منظور شناسایی و حل مشکلات خانوادگی، اجتماعی و قضایی زندانیان، از میان کارکنان موسسه، تنها مددکاران موسسه می توانند با موافقت رییس موسسه و در چارچوب مقررات حاکم، با خانواده زندانی و اصحاب پرونده ارتباط برقرار کنند. تخطی از حکم مقرر در این ماده حسب مورد موجب تعقیق اداری یا پیگرد قضایی متخلف است. انجمن، بنیاد و ستاد دیه مکلف بـه همکاری با مددکاران در چارچوب وظایف حمایتی آنان می باشند.

ماده ۱۶۳ ـ مددکاران می توانند با موافقت رییس موسسه در محدوده مقررات با مراجعه بـه مراجع قضایی، سازمان ها و موسسه های دولتی و عمومی و همچنین تشکل های مردم نهاد در جهت انجام امور زندانیان نیازمند و خانواده آن ها اقدام کند. مراجع مذکور در حدود مقررات همکاری لازم را بـه عمل می آورند.

ماده ۱۶۴ ـ مددکار اجتماعی موسسه پس از اخذ اطلاعات لازم از زندانی و تشکیل پرونده، در صورت تقاضای زندانی و خانواده وی، بـه منظور حمایت مادی و معنوی از ایشان و کاهش آثار سوء ناشی از حبس، حسب مورد زندانی و خانواده او را بـه مرکز مراقبت، ستاد دیه و انجمن یا نهادهای حمایتی دیگر از قبیل کمیته امداد امام خمینی (ره)، سازمان بهزیستی کشور، بنیاد مستضعفان، بنیاد برکت، هلال احمر، سازمان نظام روان شناسی و تشکل های مردم نهاد معرفی و موضوع را پیگیری می کند و نتیجه پیگیری را ضمن ابلاغ بـه زندانی، در سازمان مربوط ثبت می کند. اقدامات حمایتی حتی المقدور باید با حفظ احترام و محرمانگی هویت محکوم و خانواده وی انجام شود.

ماده ۱۶۵ ـ ستاد دیه، انجمن و بنیاد تعاون مطابق اساسنامه، آیین نامه و دیگر ضوابط و مقررات حاکم، بـه زندانیان و خانواده آن ها خدمات حمایتی ارائه می کنند. سازمان با هدف پیش گیری از انجام کارهای موازی و در راستای بهبود عملکرد موسسه های موضوع این ماده، بر عملکرد ستاد، انجمن و بنیاد نظارت می کند و هماهنگی لازم را بـه عمل می آورد.

ماده ۱۶۶ ـ بـه منظور پیش گیری از انجام اقدامات حمایتی موازی، هدف مندتر نمودن حمایت ها، ایجاد شفافیت و جلب مشارکت حداکثری مردمی، سازمان مکلف است نسبت بـه راه اندازی «سامانه اقدامات حمایت» مبادرت نماید. در این سامانه پس از شناسایی زندانیان نیازمند از سوی مددکار اجتماعی موسسه، بدون ذکر نام و مشخصات هویتی و صرفاً با یک کد یکتا، بخشی از اطلاعات پرونده الکترونیکی آن ها نظیر خلاصه موضوع پرونده، مدت حبس، روند تغییر رفتار زندانی و حمایت های مالی و معاضدت های بـه عمل آمده بـه همراه نوع و میزان حمایت هایی کـه زندانی و خانواده وی نیاز دارند، ثبت و بروز رسانی می گردد.

تبصره ۱ ـ پس از راه اندازی این سامانه، اقدامات حمایتی از زندانی و خانواده وی در آن ثبت می گردد و تنها مسیر حمایت مالی از محکومان نیازمند، از طریق این سامانه خواهد بود و ستاد دیه، انجمن و بنیاد، خدمات حمایتی خود در بستر این سامانه ارائه می نمایند. کمیته امداد امام خمینی (ره) و دیگر نهادها و سازمان های حمایتی و خیریه کـه بـه صورت محلی یا کشوری اقدام بـه انجام امور فوق می نمایند، پس از تفاهم و هماهنگی با سازمان بـه شیوه فوق عمل می کنند.

تبصره ۲ ـ در این سامانه باید اولویت های حمایتی با ضوابط معین و شفاف مشخص و اعلام گردد و همچنین قابلیت جستجو و دسته بندی اطلاعات (بر اساس مواردی نظیر نوع و میزان محکومیت، موضوع پرونده مدت زمان سپری شده و باقیمانده از حبس، میزان مبلغ مورد نیاز برای آزادی زندانی، سن، جنس، وضعیت تاهل، دارا بودن فرزند یا بارداری، سوء پیشینه فرد، محل تولد، مدرک تحصیلی، عنوان شغلی و…) وجود داشته باشد. و همچنین دارای درگاه پرداخت مشارکت های مردمی بـه صورت مستقیم بوده و امکان پرداخت تمام یا قسمتی از مبلغ مورد نیاز مربوط بـه هر زندانی فراهم باشد. پس از پرداخت هر میزان مبلغ، نتایج حمایت های انجام شده باید در سامانه نمایش داده شود بـه گونه ای کـه از دوباره کاری و بی عدالتی در تخصیص کمک ها اجتناب شود.

تبصره ۳ ـ بخش جداگانه ای در این سامانه را برای حمایت های مستقیم از خانواده زندانیان طراحی و بروز رسانی می گردد. حمایت های مالی و پرداخت وجه جهت کمک بـه معیشت خانواده زندانیان در این سامانه ثبت و از طریق این سامانه انجام می شود. در این بخش نیز بدون تام و مشخصات هویتی، اطلاعات مورد نیاز توسط مددکاران اجتماعی موسسه و مرکز مراقبت ثبت می گردد.

ماده ۱۶۷ ـ انجمن در حدود امکانات، یا موسسه در تهیه و تامین تجهیزات ضروری توانبخشی و مورد نیاز زندانیان بی بضاعت مانند دندان مصنوعی، عصا، اعضای مصنوعی، صندلی چرخ دار و عینک، همکاری می نماید.

ماده ۱۶۸ ـ مرکز مراقبت علاوه بر نظارت بر فعالیت های مددکاران اجتماعی و انجمن ها، اقدامات حمایتی از زندانیان آزاد شده و خانواده آن ها را از قبیل خدمات اشتغال و حرفه آموزی، بهداشت و درمان، مشاوره روان شناسی و راهنمایی، فرهنگی و تربیتی و مددکاری اجتماعی بـه عمل می آورد. سازمان در جهت ثبت و نظارت بر عملکرد این مرکز و در جهت رصد مستمر افراد تحت پوشش مرکز مراقبت و ارزیابی مستمر خدمات ارائه شده بـه این افراد بـه منظور اطمینان از بازگشت این محکومان بـه زندگی شرافتمندانه، سامانه حمایت و مراقبت پس از خروج را راه اندازی می کند.

ماده ۱۶۹ ـ زندانی بیمار بی بضاعت کـه در وضعیت بیماری آزاد می شود و همچنین زندانی مستمند باید تا سه ماه پس از آزادی مورد حمایت انجمن قرار گیرد و چنانچه از کارافتاده یا ناتوان باشد، با توجه بـه مقررات حاکم و امکانات انجمن باید مورد حمایت قرار گیرد. انجمن و مرکز مراقبت در راستای برخورداری این افراد از خدمات سازمان های حمایت دولتی و عمومی، اقدام و پیگیری لازم را بـه عمل می آورند.

ماده ۱۷۰ ـ مددکار اجتماعی موسسه در راستای پوشش حمایتی از زندانیان، حداقل دو ماه پیش از آزادی آن ها اقدام های لازم نظیر آموزش های لازم بـه زندانیان در شرف آزادی، توسعه ارتباط با خانواده زندانیان، شناسایی موانع اصلی فعالیت سالم آن ها در جامعه، پیگیری تعیین حامی صلاحیت دار برای ایشان با توجه بـه شرایط اقتصادی، اجتماعی و روان شناختی آن ها با فعال سازی ظرفیت هایی نظیر دستگاه های مسئول، بخش خصوصی، نهادهای مردمی و خیرین برای این موانع، را اجرا می کند. این واحد از زندانیان بی بضاعت آزاد شده کـه قصد بازگشت بـه محل زندگی خود را دارند حمایت می کند.

انجمن بـه درخواست رییس موسسه هزینه عزیمت این قبیل زندانیان را بـه صورت تنخواه در اختیار مددکار قرار می دهد.

ماده ۱۷۱ ـ مرکز مراقبت در جهت بازاجتماعی شدن زندانیان آزاد شده با استفاده از ظرفیت تشکل های حمایتی مردم نهاد و سازمان های دولتی از قبیل سازمان بهزیستی کشور، مکان هایی را بـه منظور اقامت اختیاری زندانیانی کـه دوره حبس آن ها پایان یافته است، پیش بینی و تمهید می کند. در مدت حضور افراد در این مکان ها در ادامه برنامه های اصلاح و تربیتی موسسه، فنون و مهارت های بازسازگاری با جامعه و خودداری از ارتکاب جرم بـه فرد متقاضی آموزش داده می شود و اقدامات حمایتی در راستای تسهیل در پیوند فرد با اجتماع و خانواده وی انجام می گیرد.

ماده ۱۷۲ ـ اصلاح ۱۴۰۰/۱۰/۲۹ ـ مددکاران قضایی موسسه با هماهنگی و تحت نظارت واحد امور قضایی، خدمات معاضدت قضایی و مشاوره حقوقی را بـه طور رایگان بـه زندانیان ارائه می دهد. این خدمات شامل مواردی از قبیل ارائه مشاوره و ارشاد قضایی، همکاری با شورای حل اختلاف و اتخاذ تمیهدات لازم بـه منظور تحقق مذاکرات اصلاح میان زندانی و شاکی، مراجعه بـه مراجع قضایی و مکاتبه با آنان در راستای رفع ابهامات مربوط بـه پرونده قضایی زندانی، آگاهی رسانی بـه زندانی از حقوق خود، تنظیم شکواییه، اعتراض، دادخواست و لوایح قضایی و پیگیری جهت بهره مندی زندانی از نهادهای ارفاقی و امتیازهای قانونی نظیر آزادی مشروط، نیمه آزادی و آزادی تحت نظارت سامانه های الکترونیکی، عفو، تعلیق اجرای مجازات و دیگر فرایندهای مربوط بـه دادرسی، صدور حکم و اجرای رای است. تا زمان اصلاح تشکیلات سازمان و تامین نیروی انسانی لازم، مددکاران اجتماعی وظایف مددکاران قضایی را بـه عهده دارند.

ماده ۱۷۳ ـ مرکز توسعه حل اختلاف با همکاری سازمان در موسسه ها بـه تعداد مورد نیاز شعب «شورای حل اختلاف ویژه امور زندانیان» را تشکیل می دهد. اعضای این شورا با بهره گیری از ظرفیت های موجود در راستای تحقق صلح و سازش بین زندانی و شاکی با مدعی خصوصی تلاش می کنند.

فصل چهارم ـ اشتغال و حرفه آموزی

ماده ۱۷۴ ـ بـه منظور توسعه برنامه های بازسازگاری، کاهش آسیب های حبس، کمک بـه رفع نیازهای مادی و معنوی محکومان و خانواده آن ها و خودکفایی و خوداشتغالی زندانیان، سازمان مکلف است با همکاری بنیاد تعاون، حتی المقدور امکان اشتغال تمامی زندانیان حاضر در موسسه های کیفری را کـه متقاضی اشتغال هستند، فراهم کند. در این راستا سازمان می تواند اعتبار مورد نیاز را از محل بودجه مصوب، کمک های انجمن یا درآمدهای بنیاد تعاون، کمک های مردمی و مانند آن، در چارچوب مقررات قانونی، تامین کند و در جهت حرفه آموزی و اشتغال زندانیان بـه اموری کـه با اقتصاد بازار ارتباط مستقیم دارد (اشتغال مولد و پایدار)، متناسب با قابلیت ها و استعدادهای فردی بـه کار گیرد و همچنین نسبت بـه فراهم کردن مشوق های لازم با هدف بـه کارگیری و اشتغال زندانیان آزاد شده و رفع موانع تولید و اشتغال برای کارآفرینانی کـه نسبت بـه ایجاد اشتغال و خودکفایی موسسه های کیفری سرمایه گذاری و مشارکت می کنند و نیز کارآفرینانی کـه زندانی هستند اقدام کند. این اقدام ها و همچنین قراردادهایی کـه در این راستا منعقد می شود، باید با رعایت ضوابط و مقررات و عاری از انحصار و در راستای صیانت از حقوق زندانیان باشد.

تبصره ۱ ـ سازمان می تواند در راستای تامین اعتبار برنامه های موضوع این ماده و در چارچوب مقررات حاکم، با بخش خصوصی یا دولتی مشارکت کند و همچنین زندانی را برای دریافت تسهیلات بانکی بـه بانک معرفی نماید. همچنین بنیاد بـه تقاضای سازمان مکلف بـه تامین کمک های مالی در راستای اجرای این ماده است.

تبصره ۲ ـ مستند بـه تبصره ماده ۲ اساسنامه بنیاد تعاون زندانیان اصلاح ۱۳۹۸/۰۳/۲۸ تمامی منافع، عواید و مازاد درآمدها نسبت بـه هزینه های بنیاد در حال و آینده صرف اشتغال و حرفه آموزی زندانیان، ارائه خدمات فرهنگی، ورزشی و رفاهی بـه آنان و کمک بـه معیشت خانواده هایشان و آزادی زندانیان می شود. اولویت ها جهت هزینه کرد این وجوه توسط سازمان تعیین می شود.

ماده ۱۷۵ ـ هر موسسه با هماهنگی مدیرکل زندان های آن استان، با لحاظ موارد امنیتی و حفاظتی، در سامانه اشتغال سازمان و تارنمای موسسه، امکانات و ظرفیت های موجود و توانایی ها و مهارت های زندانیان و امکان بکارگیری آنان در فرآیند اصلاح رای باز (اشتغال در مراکز حرفه آموزی و اشتغال و خارج از موسسه) و یا در کارگاه های واقع در زندان های بسته، نیمه باز، اقدام بـه اعلام ظرفیت های موسسه برای ایجاد زمینه اشتغال زندانیان متقاضی می نماید. دستگاه های اجرایی، موسسات و شرکت های دولتی و عمومی، بنیاد، انجمن، موسسه های خیریه و بنگاه های اقتصادی می توانند در محدوده شرایط اعلامی موسسه، درخواست خود را برای راه اندازی کارگاه های مورد نظر خود و بـه کارگیری گروهی یا انفرادی هر یک از زندانیان، مشتمل بر نوع شغل و میزان حقوق مدنظر، در تارنمای موسسه ثبت نمایند. رییس موسسه پس از بررسی، نسبت بـه رد یا تأیید درخواست اقدام می کند و دلایل آن باید در سامانه مربوط ثبت شود.

ماده ۱۷۶ ـ فهرست ظرفیت ها و عناوین شغلی موجود برای زندانیان (اعم از مشاغل نشسته، کارگاهی، خویش فرما و کارفرمایی) در بخش های مختلف موسسه یا خارج از آن در سامانه ثبت و از بدو حضور زندانی در بخش تشخیص موسسه یا در طول مدت حبس، بـه اطلاع همه زندانیان می رسد و زندانیان متقاضی، اولویت های خود را اعلام می کنند. سپس سازمان با توجه بـه تشخیص استعداد و مهارت و اطلاعات پرونده وضعیت زندانی و با لحاظ برنامه اصلاح و تربیت و درجه اعتباری و امکان حضور محکوم و تحقق نظارت بر وی، در هر یک از بخش ها، شغل متناسب برای زندانی را پیشنهاد می نماید. درخواست زندانی و پیشنهاد سامانه، در شورای طبقه بندی موسسه مطرح و زندانی بر اساس مصوبه شورای طبقه بندی و با رعایت مقررات، در یکی از کارگاه های داخل زندان نیمه باز، مراکز حرفه آموزی و اشتغال و یا هرگونه اشتغال (اعم از خویش فرمایی و کارفرمایی)، تحت نظارت سازمان در خارج از موسسه، بـه کار گمارده می شود.

اتخاذ تصمیم در خصوص اشتغال در زندان بسته، بدون نیاز بـه طرح در شورای طبقه بندی، بر عهده رییس موسسه است.

ماده ۱۷۷ ـ در صورتی کـه بر اساس پرونده وضعیت، مشخص گردد کـه زندانی متقاضی، مهارت لازم برای اشتغال را ندارد، موسسه با لحاظ امتیازات و درجه اعتباری زندانی، شرایط را برای حرفه آموزی وی فراهم می کند و پس از گذراندن دوره های آموزشی و اخذ گواهی نامه مهارت فنی در رشته ها یا حرفه های ابلاغی از سوی سازمان بـه کار گمارده می شود. این گواهی نامه ها بدون ذکر محل تشکیل کلاس و زندانی بودن فرد صادر می شود.

ماده ۱۷۸ ـ زندانی می تواند با موافقت رییس موسسه و با رعایت مقررات حاکم از جمله احترام بـه حقوق دیگر زندانیان، در اوقات فراغت در آسایشگاه بـه فعالیت های علمی، هنری و صنایع دستی اشتغال داشته باشد. مواد اولیه این فعالیت ها از طریق فروشگاه های موسسه در اختیار زندانی قرار می گیرد.

ماده ۱۷۹ ـ هرگاه زندانی نتواند با سرمایه خود اقدام بـه تهیه مواد اولیه و لوازم مربوط کند، این مواد و لوازم از طریق شرکت تعاونی کارکنان موسسه با انجمن و یا بنیاد و سایر شرکت های خصوصی و خیریه ها، تهیه و در اختیار وی گذاشته می شود. در این صورت پس از کسر هزینه تهیه لوازم اولیه، درصدی از سود حاصل شده بـه عنوان سهم سرمایه مطابق با عقد مضاربه، برداشت و بـه حساب سرمایه گذار واریز و بقیه بـه حساب زندانی منظور می شود.

ماده ۱۸۰ ـ در جهت حمایت از فروش تولیدات زندانیان و رونق بخشی بـه این نوع فعالیت ها، رییس موسسه می تواند با نظارت بنیاد در چارچوب دستورالعمل مربوط، با مشارکت شرکت تعاونی کارکنان موسسه یا بخش خصوصی و خیریه ها و یا فروشگاه های موسسه یا انجمن، مبادرت بـه فروش تولیدات کند.

تبصره ـ سازمان در راستای رعایت غبطه زندانی و اصول انصاف، شفافیت و عدم انحصار، سامانه ای را برای فروش محصولات مذکور ایجاد می نماید، بـه گونه ای کـه در دسترس عموم مردم باشد و جزییات کالای تولیدی زندانی در آن ثبت و امکان فروش مستقیم آن بـه صورت شفاف فراهم گردد.

ماده ۱۸۱ ـ اشتغال زندانی در کارگاه های بخش زندان نیمه باز موسسه، منوط بـه تقاضای وی، کسب درجه اعتباری لازم و تصویب شورای طبقه بندی است. کارگاه های محل اشتغال این زندانیان در داخل زندان بسته یا زندان نیمه باز همان موسسه و محل آسایشگاه آنان در بخش نیمه باز آن موسسه قرار دارد. محکوم شاغل در زندان نیمه باز پس از خروج از آسایشگاه باید در محل کار حضور یافته و بـه موقع مراجعت کند. وی در ساعات اشتغال حق خروج از محل کار را بدون اجازه مامور مراقب ندارد. مسئولان موسسه باید بر عملکرد زندانی و زمان ورود و خروج وی در محل کار و آسایشگاه نظارت و مراتب را بـه نحو مکانیزه ثبت کنند.

ماده ۱۸۲ ـ اشتغال زندانی در «مرکز حرفه آموزی و اشتغال» یا هرگونه اشتغال در خارج از موسسه کـه تحت نظارت سازمان می باشد، منوط بـه کسب درجه اعتباری لازم و تصویب شورای طبقه بندی و اخذ تامین مناسب برابر مقررات قانون آیین دادرسی کیفری توسط قاضی اجرا است. تعیین محل اشتغال، اقامت و استراحت و خوابگاه زندانی بر عهده شورای طبقه بندی است، عدم حضور در محل کار یا ترک آنجا و یا عدم مراجعه بـه خوابگاه، بدون اجازه قانونی، غیبت محسوب و بـه منزله فرار از زندان می باشد.

تبصره ـ اشتغال محکومان در نظام نیمه آزادی نیز می تواند مطابق شرایط مقرر در دادنامه و تحت نظارت مراکز نیمه آزادی در مراکز حرفه آموزی و اشتغال و یا خارج از موسسه کـه تحت نظارت سازمان است اجرا شود.

ماده ۱۸۳ ـ برای اشتغال زندانی در «مرکز حرفه آموزی و اشتغال» یا هرگونه اشتغال در خارج از موسسه کـه تحت نظارت سازمان می باشد. زندانی باید دارای محکومیت قطعی باشد و با لحاظ درجه اعتباری کسب شده، در محکومیت های حبس درجه ۳ و کمتر از آن، حداقل یک ششم حبس، و در محکومیت های حبس تعزیری بالاتر از ۱۵ سال، حداقل سه سال از مدت حبس را تحمل کرده باشد.

تبصره ۱ ـ ملاک محاسبه در میزان محکومیت برای لحاظ نصاب های پیش بینی شده در این ماده، مجموع محکومیت های قطعی و لازم الاجرایی است کـه جهت اجرا بـه موسسه ابلاغ شده است.

تبصره ۲ ـ محکومان جرایم غیر عمد و محکومان مالی و همچنین محکومانی کـه بـه علت عجز از پرداخت جزای نقدی در موسسه بـه سر می برند از شرط تحمل اولیه حبس معاف می باشند.

ماده ۱۸۴ ـ اصلاح ۱۴۰۰/۱۰/۲۹ ـ زندانیان زیر از شرکت در فرآیند اصلاح رای باز (اشتغال در مراکز حرفه آموزی و اشتغال یا خروج از موسسه) ممنوع هستند:

الف ـ اصلاح ۱۴۰۰/۱۰/۲۹ ـ زندانیان محکوم بـه مجازات سالب حیات و زندانیان دارای حالت خطرناک؛

ب ـ اصلاح ۱۴۰۰/۱۰/۲۹ ـ زندانیان مربوط بـه جرایم سرقت مسلحانه،‌ قاچاق مسلحانه، اخلال در نظام اقتصادی کشور، تجاوز بـه عنف، دائر کردن مراکز فساد و فحشا، آدم ربایی، اسیدپاشی، جاسوسی و اقدام علیه امنیت داخلی و خارجی کشور کـه مجازات حبس آن ها درجه چهار و بالاتر باشد و همچنین محکومان جرایم مالی با وصف تعدد جرم و زندانیان دارای سابقه کیفری موثر، قبل از تحمل حداقل یک سوم میزان محکومیت.

پ ـ اصلاح ۱۴۰۰/۱۰/۲۹ ـ زندانیانی کـه حین تحمل حبس یا در ایام مرخصی و یا بـه هنگام اشتغال و حرفه آموزی، مرتکب جرم عمدی جدید (به استثنای جرایم تعزیری درجه هفت و هشت) و یا غیبت غیر موجه شوند، در نوبت اول شش ماه، در نوبت دوم، یک سال و در نوبت سوم دو سال از هرگونه حرفه آموزی و اشتغال در خارج از زندان محروم می شوند.

تبصره ـ ممنوعیت این ماده، شامل محکومان نظام نیمه آزادی کـه مستلزم صدور رای از سوی دادگاه است، نمی شود.

ماده ۱۸۵ ـ ضوابط نظام انگیزشی برای مشارکت فعال محکومان در امر اشتغال و همچنین نحوه محاسبه و پرداخت دستمزد روزانه با لحاظ درجه اعتباری و بـه تناسب درجه مهارت و کاردانی هر یک از آنان و میزان و نوع کاری کـه انجام می دهند، بر اساس دستورالعملی کـه بـه تصویب رییس سازمان خواهد رسید، تعیین می شود. مزد زندانی شاغل در پایان هر ماه بـه حساب بانکی وی واریز می شود. بـه درخواست زندانی بخش معینی از مزد وی بـه حساب بانکی عائله تحت تکفل یا سرپرست آن ها و یا دیگر افراد واجب النفقه با معرفی وی واریز می شود. رییس موسسه بر نحوه پرداخت دستمزد آنان نظارت مستمر دارد.

ماده ۱۸۶ ـ هنگام آزادی زندانی و پس از تصفیه حساب یا موسسه، موجودی حساب زندانی بـه وی تحویل می شود. همچنین در صورت انتقال زندانی بـه موسسه دیگر، مطالبات او پس از تصفیه حساب کامل بـه محل موسسه جدید حواله و انتقال داده می شود.

ماده ۱۸۷ ـ متقاضیان بـه کارگیری خدمات زندانی مکلف اند اقدام های زیر را انجام دهند:

الف ـ بیمه کردن زندانیان شاغل در قبال حوادث ناشی از کار؛

ب ـ رعایت مقررات ایمنی، حفاظتی و بهداشتی و بر اساس ضوابط و مقررات حاکم؛

پ ـ تنظیم صورت حساب مالی متناسب با اصول حسابداری؛

ت ـ ثبت و اعلام مستمر گزارش عملکرد، حضور و غیاب زندانی شاغل در خارج از موسسه بـه رییس آن موسسه.

ماده ۱۸۸ ـ مسئولیت نظارت بر امور کارگاه ها و موسسه های صنعتی، کشاورزی و خدماتی از حیث نوع و میزان تولید، کیفیت و کمیت کار، خرید و فروش و انعقاد دیگر قراردادها و مسائل فنی و تخصصی و دیگر موارد بر عهده رییس کارگاه یا موسسه است.

ماده ۱۸۹ ـ ساعت کار و استراحت زندانیان در کارگاه ها و موسسه های صنعتی، کشاورزی و خدماتی داخل یا خارج از موسسه با توجه بـه موقعیت محل و نوع و کیفیت کار، از طرف مسئول کارگاه یا موسسه های صنعتی، کشاورزی و خدماتی با هماهنگی رییس موسسه مطابق شیوه نامه مربوط، تعیین و اجرا می شود.

ماده ۱۹۰ ـ رییس موسسه بـه صورت روزانه یا موردی، خود یا توسط بازرسان و ناظران موسسه با شرکتی بـه محل اشتغال زندانیان در داخل و خارج از موسسه، بر نحوه کار و ورود و خروج آنان بـه محل اشتغال نظارت می کند. کارکنان موسسه، بازرسان و ناظران نیز گزارش بازدید را نزد رییس موسسه ارسال می کنند. وقایع در پرونده زندانی ثبت و تخلفات زندانیان در شورای انضباطی مطرح می گردد.

ماده ۱۹۱ ـ شورای طبقه بندی در صورت ضرورت و وجود امکانات لازم می تواند با تأیید قاضی اجرا نظارت بر محکومان شاغل در مراکز حرفه آموزی و اشتغال یا خارج از موسسه کـه تحت نظارت سازمان است را بـه مرکز مراقبت الکترونیکی واگذار کند. آن مرکز وضعیت نظارت و مراقبت الکترونیکی فرد تحت مراقبت را بـه رییس موسسه گزارش می کند.

ماده ۱۹۲ ـ استفاده از تخصص زندانیان مانند پزشکان در صورتی کـه پروانه و مجوزهای قانونی آنان بـه لحاظ ارتکاب جرم لغو نشده باشد و نیز استفاده از مهارت حرفه ای و شغلی زندانیان در صورت نیاز موسسه و درخواست زندانی مجاز است و زندانی بـه ازای آن از امتیاز، نمره اعتباری و تسهیلات رفاهی و در صورت امکان از دستمزد بهره مند می شود رعایت اصول ایمنی، حفاظتی و بهداشتی و بیمه حوادث در محیط کار زندانیان الزامی است.

تبصره ـ بـه کارگیری زندانیان در امور نگهبانی، انتظامی و اداری موسسه یا دیگر دستگاه ها ممنوع است.

ماده ۱۹۳ ـ در اجرای ماده ۵ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی، مقررات این فصل حسب مورد نسبت بـه محبوسان موضوع ماده ۳ قانون پیش گفته کـه متقاضی کار هستند با قید اولویت نسبت بـه دیگر زندانیان اجرا می شود.

فصل پنجم ـ ارفاق های قانونی

مبحث اول ـ مرخصی

ماده ۱۹۴ ـ اصلاح ۱۴۰۰/۱۰/۲۹ ـ در اجرای ماده ۵۲۰ قانون آیین دادرسی کیفری، محکوم در صورت رعایت ضوابط و مقررات موسسه کیفری، در برنامه های اصلاح و تربیتی و کسب حداقل یکصد نمره از درجه اعتباری لازم، مطابق دستورالعمل موضوع تبصره ۵ ماده ۸۰ این آیین نامه، پس از اعلام شورای طبقه بندی ماهانه حداکثر سه روز از مرخصی برخوردار شود؛ معیارهای درجه اعتباری در خصوص مرخصی بـه شرح زیر است:

الف ـ اصلاح ۱۴۰۰/۱۰/۲۹ ـ امور انضباطی؛

۱ ـ رعایت مقررات و امور انضباطی زندان، هر ماه حداکثر بیست نمره؛

۲ ـ همکاری در برقراری نظم و انضباط و پیش گیری از تخلفات داخلی، هر ماه حداکثر بیست نمره؛

۳ ـ همکاری در کشف مواد مخدر و روان گردان و اشیای ممنوع، هر ماه حداکثر بیست نمره.

ب ـ اصلاح ۱۴۰۰/۱۰/۲۹ ـ فعالیت های مذهبی و قرآنی:

۱ ـ شرکت مستمر در نماز جماعت و دیگر مراسم مذهبی، هر ماه حداکثر سی نمره؛

۲ ـ شرکت در برنامه های مربوط بـه تواشیح، تلاوت، روخوانی، ترجمه، درک مفاهیم، حفظ قرآن یا نهج البلاغه، اخلاق و عقاید، هر ماه حداکثر سی نمره و قبولی در آزمون این دوره ها هر دوره سی امتیاز و حفظ قرآن بـه ازاء هر جزء یکصد نمره؛

۳ ـ انتخاب در جشنواره قرآنی شهرستان، استان یا کشور و یا کسب رتبه در آن، هر کدام یکصد نمره؛

۴ ـ شرکت در دوره احکام سطوح یک و دو، هر ماه حداکثر ده نمره و قبولی در آزمون بـه ازای هر سطح سی نمره.

پ ـ اصلاح ۱۴۰۰/۱۰/۲۹ ـ فعالیت های فرهنگی، هنری و ورزشی:

۱ ـ همکاری در انجام فعالیت های فرهنگی و هنری هر ماه حداکثر بیست نمره؛

۲ ـ شرکت در هر دوره کتابخوانی و شعرخوانی، حداکثر بیست نمره؛

۳ ـ شرکت در کلاس های فرهنگی، هنری و ورزشی، هر ماه حداکثر بیست نمره؛

۴ ـ کسب رتبه در هر یک از جشنواره های فرهنگی، هنری یا مسابقات ورزشی اعم از شهرستان، استان یا کشور، سی نمره؛

۵ ـ شرکت در برنامه ها و دوره های تعزیه خوانی و شاهنامه خوانی، حداکثر بیست نمره.

ت ـ اصلاح ۱۴۰۰/۱۰/۲۹ ـ فعالیت های علمی و تحصیلی:

۱ ـ اشتغال بـه تحصیل در هر یک از مقاطع تحصیلی، هر ماه ده نمره؛

۲ ـ قبولی در هر یک از مقاطع تحصیلی، یکصد نمره؛

۳ ـ شرکت در هر یک از دوره های تربیت معلم، آموزشیاری یا مربیگری درون زندان، حداکثر بیست نمره؛

۴ ـ اخذ گواهی در هر یک از دوره های تربیت معلم، آموزشیاری یا مربیگری، چهل نمره؛

۵ ـ تدریس در هر یک از امور آموزشی، فرهنگی و ورزشی، هر ماه سی نمره؛

۶ ـ پذیرش و ادامه تحصیل در دانشگاه با آزمون یکصد نمره و بدون آزمون، پنجاه نمره؛

۷ ـ فراگیری زبان های خارجی، بـه ازای قبولی در هر سطح پنجاه نمره.

ث ـ اصلاح ۱۴۰۰/۱۰/۲۹ ـ مهارت های فنی، حرفه ای و اجتماعی:

۱ ـ شرکت در کلاس های فنی و حرفه ای، هر ماه حداکثر ده نمره؛

۲ ـ اخذ گواهی فنی و حرفه ای، بـه ازای هر رشته پنجاه نمره؛

۳ ـ اشتغال بـه کار در کارگاه ها و انجام امور خدماتی داخل زندان، هر ماه حداکثر چهل نمره؛

۴ ـ شرکت در دوره مهارت های زندگی، بـه ازای هر مهارت پنج نمره و حداکثر پنجاه نمره و اخذ گواهی های مربوط بـه ازای هر مهارت ده نمره و حداکثر یکصد نمره؛

۵ ـ شرکت در جلسات و کلاس های مشاوره و روان درمانی، هر ماه حداکثر بیست نمره.

ج ـ اصلاح ۱۴۰۰/۱۰/۲۹ ـ ترک اعتیاد:

۱ ـ حضور در برنامه ها و دوره های ترک اعتیاد مانند دوره درمان نگهدارنده یا ام. ام. تی و مصرف داروهای آن، بـه ازای هر ماه ده نمره و حداکثر یکصد نمره؛

۲ ـ همکاری بـه عنوان آموزش دهنده برنامه آموزش همسانان با تأیید بهداری، هر ماه ده نمره و حداکثر یکصد نمره؛

۳ ـ ترک کامل سیگار، یکصد نمره؛

۴ ـ ترک کامل اعتیاد بـه مواد مخدر و روان گردان با تأیید بهداری زندان، یکصد نمره.

چ ـ اصلاح ۱۴۰۰/۱۰/۲۹ ـ همکاری در اجرای حکم:

۱ ـ پرداخت جزای نقدی بـه ازای هر یک درصد از کل مبلغ ده نمره؛

۲ ـ اخذ رضایت شاکی حداکثر یکصد نمره.

ح ـ اصلاح ۱۴۰۰/۱۰/۲۹ ـ دیگر اقدامات و فعالیت های پیش بینی نشده در این ماده بـه تشخیص شورای طبقه بندی، حداکثر پنجاه نمره.

تبصره ۱ ـ تحصیل امتیازات مذکور حسب مورد منوط بـه اخذ گواهی از سوی واحدهای مربوط و تأیید رییس موسسه کیفری است.

تبصره ۲ ـ محکومان مرد دارای شصت سال سن و بالاتر و زن دارای بیش از پنجاه و پنج سال سن، زنان سرپرست خانوار بر اساس گواهی مستند، مادران دارای فرزند کمتر از پانزده سال سن، زندانیان دارای بیماری های مسری خطرناک یا صعب العلاج و ایثارگران و ناتوانان با کسب حداقل پنجاه امتیاز با رعایت دیگر شرایط از مرخصی موضوع این ماده بهره مند می شوند.

تبصره ۳ ـ معیارهای مندرج در این ماده در چارچوب تبصره ۵ ماده ۸۰ این آیین نامه قابل تکمیل و ارتقا است.

ماده ۱۹۵ ـ محکومانی کـه بـه موجب قانون مشمول مقررات تعلیق اجرای مجازات نمی شوند، پس از تحمل یک سوم از میزان مجازات، در صورت کسب درجه اعتباری لازم، با رعایت شرایط مندج در دستورالعمل تبصره ۵ ماده ۸۰ این آیین نامه و بـه تشخیص دادستان می توانند در هر چهار ماه حداکثر پنج روز از مرخصی برخوردار شوند.

ماده ۱۹۶ ـ در موارد بیماری حاد یا فوت همسر یا بستگان نسبی و سببی درجه یک از طبقه اول و یا ازدواج فرزندان، بـه تشخیص دادستان و بدون نیاز بـه کسب درجه اعتباری معین، زندانی می تواند حداکثر تا پنج روز از مرخصی استفاده کند. در صورت عجز از فراهم کردن تامین کیفری، اعزام محکوم بـه مرخصی تحت مراقبت ماموران، یک روز در ماه و بـه مدت ده ساعت بلامانع است. تعدد هر یک از وقایع فوق مانع از اعطای مجدد مرخصی موضوع این ماده نیست.

ماده ۱۹۷ ـ رییس قوه قضاییه می تواند بـه مناسبت های مالی و مذهبی، حداکثر دو بار در سال بـه زندانیان واجد شرایط مرخصی اعطا کند. سازمان حسب اقتضاء جهت اجرای این ماده، پیشنهادات لازم را بـه رییس قوه قضاییه ارائه می نماید.

ماده ۱۹۸ ـ در مواردی کـه محکوم دارای شاکی خصوصی است و بـه تشخیص دادستان یا قاضی اجرا، اعطای مرخصی ترمیمی می تواند در جلب رضایت شاکی موثر باشد، زندانی می تواند علاوه بر مرخصی مذکور در مواد ۱۹۴ و ۱۹۵ پس از سپردن تامین مناسب، در طول مدت حبس یک نوبت دیگر و حداکثر بـه مدت هفت روز از مرخصی استفاده کند. در صورتی کـه محکوم بتواند بخشی از خسارات شاکی را پرداخت یا رضایت او را جلب کند، این مرخصی فقط برای یک نوبت دیگر بـه مدت هفت روز تمدید می شود.

تبصره ـ در خصوص محکومان حقوقی کـه صرفاً در اجرای ماده ۳ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی در حبس هستند، بـه منظور فراهم شدن موجبات پرداخت محکوم به، قاضی اجرا می تواند هر سه ماه یک نوبت با اخذ تامین از محکوم، حداکثر بـه مدت ده روز بـه وی مرخصی اعطاء کند. در این صورت مراتب بـه اطلاع دادگاه صادر کننده حکم خواهد رسید. در صورت پرداخت قسمتی از محکوم بـه در مدت مرخصی، مدت یاد شده بـه تشخیص قاضی اجرا قابل تمدید است.

همچنین برای حضور در جلسه دادگاه، بـه محکومانی کـه امکان استفاده از مرخصی را دارند، با اخذ تامین مرخصی اعطا می شود تا لزومی بـه اعزام و بدرقه آن ها کـه موجب اطاله دادرسی است، نباشد.

ماده ۱۹۹ ـ در اعطای مرخصی، فاصله محل سکونت زندانی تا محل تحمل کیفر وی بـه تناسب راه، مورد لحاظ قرار می گیرد.

ماده ۲۰۰ ـ اصلاح ۱۴۰۰/۱۰/۲۹ ـ چنانچه زندانی در طول دوره محکومیت و بـه شرط دارا بودن شرایط لازم برای اعطای مرخصی، از مرخصی مواد مواد ۱۹۴، ‌۱۹۵ و ۱۹۷ این آیین نامه بهره مند نشده باشد، این مرخصی ها ذخیره می شود و در طول دوران محکومیت قابل استفاده است. چنانچه با احتساب مرخصی های ذخیره و مدت باقی مانده از حبس، محکومیت خاتمه یافته تلقی شود، زندانی می تواند با لحاظ درجه اعتباری مکتسبه و چنانچه بـه علت قانونی دیگری بازداشت نباشد، بدون تودیع تامین از مرخصی پایان حبس استفاده کند.

ماده ۲۰۱ ـ در مواردی کـه تعداد زندانیان یک موسسه بـه حد غیرقابل قبول برسد (بیش از دو برابر ظرفیت اسمی) و همچنین در مواقع بحرانی و بروز حوادث غیر مترقبه یا شیوع بیماری های خطرناک مسری و مانند آن، مراتب جهت اتخاذ تدابیر مقتضی تا رفع حالت ضرورت از سوی رییس سازمان بـه رییس قوه قضاییه اعلام می شود.

ماده ۲۰۲ ـ اصلاح ۱۴۰۰/۱۰/۲۹ ـ قاضی اجرا پس از اخذ نظر شورای طبقه بندی مبنی بر واجد شرایط بودن زندانی و با اخذ تامین مناسب، مرخصی اعطا می کند. در صورت تمدید مرخصی زندانی، مراتب با قید فوریت بـه موسسه منعکس می شود. در خصوص محکومانی کـه باقیمانده محکومیت آن ها کمتر از چهار ماه است بـه تشخیص قاضی اجرای احکام و با صدور یکی از قرارهای تامین کیفری موضوع بندهای (الف)، ‌(ب)، (پ)، (ت)، (ث)،‌ (ج) و (چ) ماده ۲۱۷ قانون آیین دادرسی کیفری و در چارچوب مقررات قانونی بـه مرخصی اعزام می شوند.

ماده ۲۰۳ ـ دادستان و قاضی اجرا می توانند خود یا بـه پیشنهاد شورای طبقه بندی برای زندانیانی کـه بـه مرخصی اعزام می شوند، تکالیفی از قبیل معرفی نوبه ای بـه مراجع انتظامی و یا عدم حضور در برخی از اماکن مقرر دارند.

ماده ۲۰۴ ـ مدت مرخصی زندانی جزء مدت محکومیت وی محسوب می شود.

ماده ۲۰۵ ـ روزهای غیبت داخل در مدت محکومیت محاسبه نخواهد شد. در صورت صدور قرار منع تعقیب یا حکم برائت راجع بـه اتهام غیبت از مرخصی، ایام غیبت، جزء مدت محکومیت محاسبه می شود.

ماده ۲۰۶ ـ چنانچه زندانی پس از اتمام مرخصی، غیبت کند، رییس موسسه مراتب را در اسرع وقت و حداکثر ظرف بیست و چهار ساعت برای اقدام قانونی مربوط بـه ضبط تامین، دستگیری زندانی و عودت وی بـه موسسه، بـه مقام صادر کننده مرخصی گزارش و همزمان نسبت بـه اعلام جرم بـه دادستان یا رییس حوزه قضایی اقدام می کند. مقام قضایی نتیجه اقدام های مربوط بـه ضبط تامین و رسیدگی بـه پرونده غیبت را برای درج در پرونده بـه موسسه اعلام می کند.

ماده ۲۰۷ ـ اصلاح ۱۴۰۰/۱۰/۲۹ ـ غیبت زندانی پس از پایان مدت مرخصی در نوبت های اول و دوم و سوم یا بعد از آن بـه ترتیب موجب سه ماه و شش ماه و یک سال محرومیت از مرخصی است؛ مگر آن کـه شورای طبقه بندی تنبه وی را احراز کند و دادستان نیز با اعطای مرخصی موافقت نماید.

ماده ۲۰۸ ـ اصلاح ۱۴۰۰/۱۰/۲۹ ـ ارتکاب جرم عمدی بـه استثنای جرایم تعزیری درجه هفت و هشت، در حین حبس یا در ایام مرخصی و یا بـه هنگام اشتغال و حرفه آموزی در خارج از موسسه، موجب شش ماه محرومیت از مرخصی در نوبت اول، یک سال در نوبت دوم و دو سال در نوبت سوم یا بعد از آن است.

ماده ۲۰۹ ـ مرخصی های پیش بینی شده در این فصل مانع یکدیگر نیست، در هر حال جمع مرخصی های زندانی در هر فصل، بیش از یک ماه، نخواهد بود. اعطای مرخصی بـه زندانیان شاغل در مراکز حرفه آموزی و اشتغال، نباید با توافق نامه موسسه با بخش خصوصی، در تعارض باشد.

مبحث دوم ـ ملاقات

ماده ۲۱۰ ـ بـه منظور حفظ پیوند خانوادگی، ایفای تکلیف شرعی صله رحم و رعایت حقوق زندانی و خانواده او، موسسه تمهیدات لازم را برای ملاقات زندانی با همسر، فرزندان، پدر و مادر، خواهر و برادر و همچنین پدر و مادر همسر فراهم می آورد. ملاقات دیگر بستگان و دوستان، خواهان و شاکی با زندانی، بـه صورت کابینی، بـه درخواست هر یک از ایشان، با موافقت مدیرکل زندان های استان یا قاضی اجرا و یا رییس موسسه امکان پذیر است.

تبصره ۱ ـ مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضاییه و سازمان نسبت بـه ایجاد امکان دریافت نوبت ملاقات بـه صورت الکترونیکی و برابر ضوابط قانونی و برنامه اعلامی هر موسسه اقدام می نمایند.

تبصره ۲ ـ بـه منظور احراز هویت صحیح ضروری است مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضاییه نسبت بـه امکان مشاهده تصویر و اطلاعات مهم مراجعان شامل سن، نام و نام خانوادگی و مندرج در سامانه ثنا اقدام نماید بـه نحوی کـه بدون نیاز بـه مشاهده اصل کارت شناسایی، امکان هویت سنجی سیستمی وجود داشته باشد.

ماده ۲۱۱ ـ در صورت ممنوع الملاقات بودن متهم، مدت و چگونگی آن بـه صورت کتبی توسط مقام قضایی بـه موسسه اعلام می شود، رییس موسسه مکلف است اسامی زندانیانی کـه بـه دستور مقام قضایی بیش از یک ماه ممنوع الملاقات بوده اند را نزد مرجع قضایی رسیدگی کننده و حسب مورد نزد دادستان یا رییس حوزه قضایی بخش مربوط ارسال کند.

ماده ۲۱۲ ـ اصلاح ۱۴۰۰/۱۰/۲۹ ـ مدت ملاقات زندانیان بـه صورت ملاقات عمومی (کابینی) بیست تا سی دقیقه، حضوری سی تا شصت دقیقه، خصوصی چهار تا دوازده ساعت و ملاقات الکترونیکی (مجازی) پنج تا سی دقیقه است. مدت ملاقات طبق نظر رییس موسسه یا قاضی اجرا تا دو برابر قابل افزایش است.

تبصره ـ شیوه اجرای ملاقات الکترونیکی (مجازی) بر اساس دستورالعمل مربوط خواهد بود.

ماده ۲۱۳ ـ ملاقات عمومی (کابینی) زندانیان بـه صورت هفتگی است و برنامه زمان بندی آن اعم از روز و ساعت بـه صورت فصلی یا سالانه برای هر موسسه مشخص و بـه تصویب مدیرکل زندان های استان می رسد.

تبصره ۱ ـ در صورتی کـه خانواده یا اقوام زندانی کـه از شهرستان های دیگر بـه موسسه مراجعه می کنند از برنامه زمانی ملاقات مطلع نباشند، رییس موسسه می تواند ملاقات خارج از برنامه را اجازه دهد.

تبصره ۲ ـ در صورت وجود بیماری مسری یا همه گیری بیماری های گوارشی یا تنفسی، رییس موسسه می تواند با نظر واحد بهداشت و درمان و موافقت مدیرکل زندان های استان ملاقات حضوری و خصوصی را بـه صورت موقت تا زمان عادی شدن شرایط متوقف کند.

ماده ۲۱۴ ـ بـه جز ملاقات عمومی کـه برای همه زندانیان یکسان است، دیگر اقسام ملاقات در چارچوب این آیین نامه بـه صورت تشویقی اعطا می شود و زندانیانی کـه ضمن رعایت حسن اخلاق و رفتار، در برنامه های اصلاح و تربیتی موسسه از جمله اشتغال، حرفه آموزی، آموزشی، فرهنگی و ورزشی مشارکت داشته، با کسب درجه اعتباری لازم، از این امتیاز برخوردار می شوند.

ماده ۲۱۵ ـ بـه درخواست زندانی و موافقت همسر و خانواده وی و تأیید موسسه، ملاقات خصوصی با خانواده شامل والدین یا همسر و فرزندان با رعایت موازین شرعی و امنیتی در مکان خاصی انجام می گیرد کـه بـه این منظور اختصاص یافته و دارای امکانات لازم است.

ماده ۲۱۶ ـ ملاقات وکیل دادگستری با موکل زندانی با ارائه وکالت نامه رسمی بـه رییس موسسه یا مسئول ملاقات و در صورت امکان در اتاق مخصوص و مجزا از محل ملاقات عمومی انجام می شود. در صورت ممنوع الملاقات بودن زندانی، ملاقات با نظر و دستور مقام قضایی مربوط خواهد بود. همچنین تنظیم قرارداد وکالت بـه تقاضای زندانی با دستور رییس موسسه صورت می گیرد. سازمان مکلف است با همکاری مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضاییه امکانی فراهم آورد تا تنظیم و امضاء قرارداد وکالت بـه صورت الکترونیکی، برای زندانیان، از طریق سامانه خدمات الکترونیکی قضایی، انجام شود.

تبصره ۱ ـ ملاقات محکومان امنیتی و کلیه متهمان با وکلای خود، منوط بـه تأیید قرارداد وکالت توسط مرجع قضایی مربوط است.

تبصره ۲ ـ در صورت موافقت مدیرکل زندان های استان و با نظر رییس موسسه، کانون وکلای دادگستری و مرکز وکلا، کارشناسان و مشاوران خانواده قوه قضاییه می توانند با هزینه خود دفتری جهت ملاقات وکلا با موکلان خود احداث و تجهیز کنند.

ماده ۲۱۷ ـ در اجرای تبصره ۲ ماده ۲۳۶ قانون آیین دادرسی کیفری، درخواست ملاقات نماینده سیاسی کنسولی و یا حافظ منافع با زندانیان دارای تابعیت خارجی، توسط وزارت امور خارجه بـه دادستانی کل کشور اعلام می شود تا بر اساس تصمیم آن مرجع مطابق مقررات اقدام شود.

ماده ۲۱۸ ـ اصلاح ۱۴۰۰/۱۰/۲۹ ـ ملاقات زندانی کـه دارای تابعیت خارجی است، با حضور نماینده حفاظت و اطلاعات موسسه و مترجم مورد اطمینان انجام می شود، مگر آن کـه مکالمه بـه زبان فارسی صورت پذیرد. مکالمه باید با صدای رسا باشد و چنانچه فرد ناظر موضوع مذاکره طرفین را برخلاف مقررات تشخیص دهد، فوری بـه ملاقات پایان می دهد و موضوع را بـه رییس موسسه گزارش می کند. در صورت استفاده از مترجم، پرداخت دستمزد وی بر عهده سازمان است.

تبصره ـ اصلاح ۱۴۰۰/۱۰/۲۹ ـ اجرای حکم ملاقات این ماده نسبت بـه تبعه خارجی (اعم از متهم و محکوم) در جرائم امنیتی منوط بـه اخذ نظر دادستان مرکز استان است.

ماده ۲۱۹ ـ سالن انتظار برای استقرار ملاقات کنندگان باید بـه دوربین مداربسته، محل تحویل امانات، سرویس بهداشتی، تجهیزات تهویه و گرمایشی و سرمایشی مناسب، فروشگاه و دیگر امکانات رفاهی مجهز باشد و ملاقات کنندگان از مسیر مخصوص بـه محل ملاقات هدایت شوند.

ماده ۲۲۰ ـ پرداخت وجه نقد بـه زندانی توسط ملاقات کننده یا هر فرد دیگر تنها باید از طریق واریز بـه حساب وی انجام شود و کارکنان موسسه بـه هیچ وجه مجاز بـه دریافت وجه برای پرداخت آن بـه زندانی و یا واریز بـه حساب وی نیستند.

ماده ۲۲۱ ـ تبادل نامه یا هر شی دیگر بین زندانی و ملاقات کننده ممنوع است و در صورت عدم رعایت، مامور ملاقات بـه محض اطلاع، ضمن جلوگیری از ادامه ملاقات و توقیف اشیای مذکور، مراتب را با تنظیم صورت مجلس بـه رییس موسسه گزارش می کند. در صورت مجرمانه بودن نگهداری، حمل یا تبادل اشیای مذکور، مراتب بـه مرجع قضایی گزارش می شود و در غیر این صورت، در پایان ملاقات بـه ملاقات کننده مسترد می شود. وسایل یا اشیای مجاز برای تحویل بـه زندانی یا ملاقات کننده با تأیید رییس و نظارت کارکنان موسسه، در داخل موسسه و مکانی خارج از محل ملاقات تحویل و رسید اخذ می شود.

ماده ۲۲۲ ـ رییس موسسه موجبات ملاقات حضوری اعضای خانواده با زندانی بستری شده در مراکز درمانی موسسه یا خارج از آن را با رعایت ملاحظات امنیتی و حفاظتی و با نظر مرکز درمانی و پزشک معالج فراهم می آورد. در جرایم مستوجب سلب حیات، حبس تعزیری درجه یک و حبس ابد حدی، جرایم اقتصادی دارای مجازات تعزیری درجه چهار و بالاتر، جرایم علیه امنیت، آدم ربایی، سرقت های مسلحانه، قاچاق عمده مواد مخدر و روان گردان و اسیدپاشی، ملاقات منوط بـه اخذ موافقت دادستان یا رییس دادگاه بخش مربوط است. همچنین رعایت مقررات این فصل در خصوص تحویل وسایل یا اشیاء بـه زندانی موضوع این ماده یا ملاقات کننده با وی الزامی است.

مبحث سوم ـ ارتباط با خارج از موسسه و ارسال مراسلات و شکایات زندانی

ماده ۲۲۳ ـ رییس موسسه با همکاری شرکت مخابرات و مرکز تلفن منطقه نسبت بـه نصب تلفن همگانی هوشمند در داخل موسسه و در محل مناسب اقدام می کند تا زندانی بتواند بر اساس میزان امتیاز رفاهی مکتسبه و با رعایت ضوابط و پرداخت هزینه با خانواده، بستگان و وکیل خود تماس برقرار کند. این خطوط ارتباطی باید بـه نحوی تنظیم شود کـه در ابتدا و انتهای مکالمه تلفنی، مکان تماس بـه مخاطب اعلام شود.

ماده ۲۲۴ ـ ضوابط نحوه دسترسی، استفاده و برقراری تماس تلفنی زندانیان بر اساس دستورالعمل مربوط خواهد بود موسسه موظف است دسترسی زندانیان را از طریق تلفن بـه بخش های نظارتی از قبیل مدیرکل، روسای ادارات بازرسی، حفاظت و اطلاعات زندان های استان، رییس موسسه و سامانه ارتباطات مردمی سازمان برقرار کند.

ماده ۲۲۵ ـ چنانچه گزارش و شکایتی مبنی بر مزاحمت تلفنی یا هرگونه اقدام مجرمانه از طریق تلفن از داخل موسسه نسبت بـه شکات یا مقام های قضایی و یا هر فرد دیگر بـه موسسه واصل شود، در صورت احراز صحت آن، زندانی متخلف علاوه بر معرفی بـه مرجع قضایی، بـه مدت دو ماه از حق تماس تلفنی محروم می شود و در صورت تکرار، علاوه بر محرومیت از تماس تلفنی برای مدت چهار ماه، پس از اتمام دوره محرومیت نیز ارتباط وی با بیرون از طریق تماس تلفنی، بـه حداکثر دو خط تلفن از بستگان و یک نوبت در هفته محدود خواهد شد.

تکرار تخلف برای نوبت سوم موجب محرومیت دائم از تماس تلفنی تا پایان مدت تحمل محکومیت است مگر آن کـه قاضی اجرا پس از گذشت حداقل یک سال از شروع محرومیت در نوبت سوم، با احراز تنبه زندانی، تماس تلفنی با بستگان را با لحاظ محدودیت مقرر برای نوبت دوم تخلف، بلامانع تشخیص دهد.

ماده ۲۲۶ ـ ارتباط تلفنی زندانی تنها از طریق تلفن عمومی انجام می شود و زندانی مجاز بـه استفاده از تلفن همراه نیست. چنانچه ماموران و کارکنان موسسه تلفن همراه در اختیار زندانی قرار دهند، حسب مورد تحت پیگرد انضباطی، اداری یا قضایی قرار می گیرند.

ماده ۲۲۷ ـ چنانچه زندانی از ملاقات ممنوع نشده باشد می تواند هر هفته دو نامه بـه بستگان، دوستان، وکیل خود و مقام های قضایی و در هر ماه یک نامه بـه مقام های رسمی کشور با رعایت موازین شرعی و قانونی بنویسد. نامه های مذکور با حضور مسئول قسمت ارسال نامه ها، بـه امضاء و اثر انگشت زندانی رسیده و پس از گواهی مسئول مربوط بـه مهر موسسه ممهور و پس از ثبت ارسال می شود. در موارد ضروری با تشخیص رییس موسسه، ارسال نامه مازاد بر حد نصاب فوق بلامانع است. زندانی کـه از ملاقات ممنوع است می تواند با اجازه دادستان یا مقام قضایی رسیدگی کننده، بـه خانواده و وکیل رسمی خود نامه سرگشاده نوشته و پس از تأیید مقام قضایی ارسال کند.

تبصره ۱ ـ لوایح و درخواست های مربوط بـه پرونده قضایی زندانی از شمول این محدودیت ها خارج است و موسسه باید امکان ارسال این مکاتبات را بـه هر تعداد فراهم کند. مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضاییه با همکاری سازمان شرایطی را فراهم می کند کـه لوایح و درخواست های زندانی از طریق دفتر خدمات الکترونیک قضایی یا سامانه هوشمند برخط بـه مراجع قضایی مربوط واصل و در سوابق زندانی ثبت شود. نحوه پاسخگویی و انعکاس نتیجه نیز با رعایت سلسله مراتب اداری مورد رصد و ارزیابی قرار می گیرد.

تبصره ۲ ـ رییس موسسه نامه های متضمن امر مهم کـه اطلاع مقام های قضایی یا امنیتی از آن ضروری است را با قید فوریت و بـه منظور اقدام مقتضی برای مراجع قضایی یا امنیتی مربوط ارسال می کند و یا جهت اقدام نسبت بـه این نامه ها هماهنگی لازم را با این مراجع بـه عمل می آورد.

ماده ۲۲۸ ـ نامه های متضمن مطالب خلاف عفت عمومی با اخلاق حسنه، الفاظ رکیک، مستهجن و همچنین عبارات متضمن عناوین مجرمانه از قبیل تهدید، توهین یا افترا و یا موجب هتک حرمت اشخاص، عرض حال های ناموجه و مکرر درباره موضوع هایی کـه از پیش مورد رسیدگی قرار گرفته و تهیه و ارسال آن ها صرفاً بـه منظور مزاحمت باشد، بـه دستور رییس موسسه توقیف و از ارسال آن ها خودداری می شود و نویسنده نامه حسب مورد تحت پیگرد انضباطی یا قضایی قرار می گیرد.

ماده ۲۲۹ ـ متن نامه زندانیان باید با خط خوانا و قابل فهم و بـه زبان فارسی نوشته شود و مفاد آن بـه اوضاع و احوال خانوادگی و شخصی و جریان پرونده مربوط بـه نویسنده نامه مرتبط باشد.

ماده ۲۳۰ ـ نامه های بـه زبان غیرفارسی اتباع خارجی بـه طریق مقتضی ترجمه و در صورت بلامانع بودن ارسال آن بـه مقصد، در این خصوص اقدام می شود. ترجمه این نامه ها تحت مدیریت مدیرکل زندان های استان انجام و یک نسخه از تصویر نامه بـه همراه متن ترجمه شده آن در پرونده مربوط نگهداری می شود.

ماده ۲۳۱ ـ نامه های زندانیان تبعه بیگانه خطاب بـه نماینده سیاسی و کنسولی دولت خود یا حافظ منافع آن از طریق وزارت امور خارجه مطابق مواد قبلی و از طریق اداره کل زندان های استان ارسال می شود.

ماده ۲۳۲ ـ مرسوله هایی کـه توسط پست برای زندانیان ارسال می شود، بـه وسیله ماموران مجرب و مورد وثوق موسسه تحویل گرفته و در مکانی مجهز بـه دوربین، بازدید و در صورت عدم ممنوعیت بـه زندانی تحویل می شود. چنانچه مرسوله از اشیایی باشد کـه نگهداری آن جرم محسوب می شود، مرسوله ارسالی توقیف و مراتب بـه مرجع قضایی صلاحیت دار گزارش می شود و چنانچه نگهداری آن جرم نیست، ولی نگهداری آن ها در داخل موسسه ممنوع باشد، نزد فرستنده عودت می شود و یا جزء اموال زندانی محسوب و تا زمان آزادی و نگهداری می شود.

بخش چهارم ـ اجرای حکم

فصل اول ـ نحوه اجرای مجازات

ماده ۲۳۳ ـ در اجرای ماده ۵۱۳ قانون آیین دادرسی کیفری، قاضی اجرا باید نوع جرم یا جرایم ارتکابی، میزان محکومیت حبس و سایر مجازات ها، نوع و ارزش مال موضوع محکومیت مالی یا رد مال ناشی از جرم، میزان دقیق مبلغ دیه، دستور صریح مبنی بر بازداشت محکوم مالی، دستور صریح مبنی بر تبدیل جزای نقدی بـه حبس و مدت بازداشت بدل از جزای نقدی، میزان مجازات قابل اجرا در صورت تعدد مجازاتها، ایام بازداشت قبلی، و تاریخ آزادی را بـه طور دقیق بـه موسسه اعلام کند. چنانچه رییس موسسه بـه هر طریقی از مواردی مانند عدم احتساب ایام بازداشت قبلی اطلاع حاصل کند، بلافاصله مراتب را بـه قاضی اجرا اعلام می کند.

ماده ۲۳۴ ـ بـه منظور برخورداری متهمان و محکومان از حمایت ها و ارفاق های قانونی، مراجع قضایی در برگ بازداشت یا برگ اعلام محکومیت درجه قانونی جرم را درج و تصویر آراء و هرگونه تغییرات در وضعیت قضایی زندانیان را بـه موسسه منعکس می کنند. مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضاییه با تامین زیرساخت های فنی لازم، امکان دسترسی بـه آراء و تغییرات ایجاد شده در پرونده زندانیان را برای موسسه های کیفری فراهم می کند. سازمان نیز با بـه روز رسانی، پشتیبانی و ارتقاء سامانه ثبت اطلاعات زندانیان، خطای انسانی را بـه حداقل می رساند و امکان گزارش گیری لازم جهت اعمال تاسیسات حقوقی و شناسایی زندانیان واجد شرایط بهره مندی از ارفاق های قانونی را بـه نحو هوشمند فراهم می کند.

ماده ۲۳۵ ـ چنانچه محکوم پیش از صدور حکم قطعی بـه جزای نقدی یا شلاق تعزیری بـه دلیل اتهام یا اتهام های مطرح در همان پرونده بازداشت شده باشد، این مدت بر اساس مواد ۲۷ قانون مجازات اسلامی و ۵۱۵ قانون آیین دادرسی کیفری محاسبه و از میزان محکومیت وی کسر می شود. در صورت متعدد بودن مجازات ها، روزهای بازداشت قبلی بـه ترتیب در مورد حبس، شلاق و جزای نقدی محاسبه می شود.

ماده ۲۳۶ ـ چنانچه در اعلام محکومیت قطعی بـه موسسه، علاوه بر مجازات حبس، محکومیت دیگری مانند رد مال، دیه، جزای نقدی یا شلاق نیز ذکر شده باشد. واحد امور قضایی در اجرای ماده ۲۵۶ این آیین نامه اقدام در صورت عدم وصول دستور صریح قضایی موسسه پس از اتمام حبس مکلف بـه آزاد کردن محکوم است مگر آن کـه مقام قضایی مربوط دستور صریح بر ادامه بازداشت یا تحویل زندانی بـه دیگر مراجع را صادر کند.

ماده ۲۳۷ ـ در اجرای مجازات جزای نقدی، قاضی اجرا مکلف است ترتیبات مقرر در ماده ۵۲۹ قانون آیین دادرسی کیفری را برای اجرای مجازات اعمال کند و هرگاه اجرای این مجازات بـه طریق مذکور ممکن نشود، در صورت تبدیل این مجازات بـه حبس، مراتب را جهت اجرا بـه موسسه اعلام کند. در این صورت هرگاه بازداشت بدل از جزای نقدی توام با مجازات حبس باشد، بازداشت مذکور از تاریخ اتمام حبس آغاز می شود.

ماده ۲۳۸ ـ چنانچه زندانی بـه صورت توامان دارای دو محکومیت بـه حبس حدی و تعزیری لازم الاجرا باشد، ابتدا حبس حدی اجرا می شود و چنانچه اجرای حبس حدی با مانعی مانند پذیرش اعاده دادرسی مواجه شود و یا بـه هر علت دیگر اعم از صدور قرار یا حکم برائت، اجرای آن منتفی شود، از تاریخ ابلاغ محکومیت لازم الاجرای تعزیری بـه زندان، اجرای حبس تعزیری آغاز می شود. در صورت رفع مانع موقت، اجرای حبس تعزیری متوقف و حبس حدی اجرا می شود.

تبصره ـ موضوع فوق در خصوص محکومیت های تعزیری متعدد (که قابل ادغام نباشد) نیز قابل تسری است، لیکن در صورت رفع مانع موقت حبس تعزیری اول، موجبی برای توقف محکومیت تعزیری در حال اجراء نمی باشد.

ماده ۲۳۹ ـ در صورت اعلام محکومیت های کیفری متعدد، رییس موسسه ضمن اعلام بـه قاضی اجراء محکومیت های حبس را بـه ترتیب تاریخ ابلاغ اجرا می کند و تا پیش از اجرای کامل حکم اولیه، محکومیت بعدی قابل اجرا نیست. چنانچه در اجرای قانون محکومیت های متعدد تجمیع شود، مطابق همان حکم اقدام می شود. روزهای بازداشت قبلی مربوط بـه هر قرار تامین کیفری فقط در محکومیت ناظر بـه همان پرونده لحاظ می شود.

ماده ۲۴۰ ـ اصلاح ۱۴۰۰/۱۰/۲۹ ـ هر گاه متهم با صدور قرار تامین کیفری در بازداشت باشد و بـه موجب حکم غیر قطعی بـه حبس، شلاق تعزیری و یا جزای نقدی محکوم شود، مقام قضایی کـه پرونده تحت نظر اوست باید با احتساب روزهای بازداشت قبلی مراتب را بـه بازداشتگاه اعلام کند تا وی بیش از میزان محکومیت در بازداشت نمایند. در هر حال با اتمام یا استهلاک مجازات مذکور، رییس موسسه مکلف است چنانچه فرد بـه اتهام دیگری در بازداشت نباشد، فوری نسبت بـه آزادی وی اقدام و نتیجه را بـه مقام قضایی مربوط اعلام کند. در خصوص دیگر محکومیت های غیر قطعی بـه مجازات های حد، قصاص، دیه، تبعید، اقامت اجباری و طرد از کشور و همچنین محکومیت بـه رد مال ناشی از جرم کـه با ادامه بازداشت مستهلک نمی شود، در صورتی کـه متهم همچنان بـه لحاظ قرار تامین کیفری در بازداشت باشد، در بازداشت باقی می ماند و مسئول واحد امور قضایی موسسه طبق ماده ۲۴۳ این آیین نامه اقدام می کند.

تبصره ـ چنانچه مقام قضایی کـه پرونده متهم تحت نظر اوست، حکم غیر قطعی متهم را بـه موسسه، اعلام ننماید و دسترسی بـه این حکم از طریق سامان مدیریت پرونده قضایی دادگستری نیز برای رییس موسسه امکان پذیر نباشد، رییس موسسه مکلف است پس از اطلاع، در اسرع وقت در این خصوص از مرجع قضایی مربوط استعلام نموده و نسبت بـه اعمال مقررات این ماده اقدام نماید.

ماده ۲۴۱ ـ اصلاح ۱۴۰۰/۱۰/۲۹ ـ چنانچه محکوم در اجرای ماده ۳ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی مصوب ۱۳۹۴ در موسسه باشد و محکومیت جدید وی شامل حبس یا جزای نقدی کـه قابلیت اجرا دارد بـه موسسه ابلاغ شود، از زمان ابلاغ ابتدا محکومیت حبس و حبس بدل از جزای نقدی اجرا می شود و پس از پایان این محکومیت، زندانی بابت رد مال یا اجرای محکومیت مالی در حبس باقی می ماند.

ماده ۲۴۲ ـ از نظر احتساب مواعد قانونی، سال دوازده ماه، ماه، ماه سی روز و هفته هفت روز و هر روز بیست و چهار ساعت است لیکن هر یک از روزهای ورود و آزادی محکوم، یک روز حبس کامل محسوب می شود.

ماده ۲۴۳ ـ اصلاح ۱۴۰۰/۱۰/۲۹ ـ مسئول واحد امور قضایی موسسه در پایان هر ماه اسامی زندانیانی را کـه تحت قرار تامین کیفری و یا تنها بـه علت محکومیت مالی بـه طور غیر متعارف و برای مدت طولانی در موسسه بـه سر می برند را در سامانه برخط مربوط بـه وضعیت زندانیان بارگذاری می کند و ضمن اعلام مراتب بـه قاضی اجراء و حسب مورد بـه دادستان یا رییس دادگستری بـه منظور ارائه مساعدت لازم بـه زندانی و جلب رضایت شاکی یا محکوم له، از طریق مددکاران قضایی و اجتماعی پیگیری لازم را حسب مورد برای معرفی آنان بـه تشکل های مردم نهاد، مراکز صلح و سازش و خیرین بـه عمل می آورد. همچنین مسئول واحد مذکور در صورت مشاهده هرگونه حکم یا قرار نامتناسب منجر بـه بازداشت غیر ضروری و یا هرگونه دستور قضایی مغایر با سیاست های مصوب شورای مرکزی طبقه بندی و یا مصوبات شورای طبقه بندی موسسه، مراتب را فوراً از طریق سلسله مراتب اداری بـه قاضی اجرا و معاونت قضایی سازمان و حسب مورد بـه دادستان یا رییس دادگستری منعکس می کند.

فصل دوم ـ انتقال، جابجایی، اعزام و بدرقه زندانی

ماده ۲۴۴ ـ در صورتی کـه محل اقامت محکوم خارج از حوزه دادگاه صادر کننده حکم باشد، با اعطای نیابت قضایی از سوی قاضی اجرا و در صورت تعدد پرونده با اعطای نیابت قضایی جداگانه برای هر پرونده یا یک نیابت کـه کلیه محکومیت ها ذکر شده باشد، محکوم برای تحمل حبس یا ادامه آن بـه موسسه محل اقامت خود منتقل می شود مگر آن کـه این امر موجب مفسده باشد کـه در این صورت با تشخیص قاضی صادر کننده رای قطعی و اطلاع قاضی اجراء بـه نزدیک ترین موسسه بـه محل اقامت خود منتقل می شود. چنانچه رییس موسسه نیز پس از بررسی و صحت سنجی ادعای زندانی تشخیص دهد کـه محل اقامت او خارج از حوزه دادگاه صادر کننده حکم است، پس از اطلاع رسانی بـه موسسه مقصد، درخواست انتقال را نزد قاضی اجرا ارسال می کند تا مطابق مقررات اقدام شود. هرگاه مقام قضایی مقصد یا رییس موسسه مقصد، محل اقامت زندانی را حوزه قضایی دیگری تشخیص دهد، ملزم بـه پذیرش زندانی و انجام فرایند انتقال مجدد وی است.

تبصره ـ چنانچه محکوم متقاضی انتقال، در مرخصی باشد، ضرورتی بـه انتقال تحت الحفظ نیست و صدور نیابت قضایی و ارسال تصویر اوراق پرونده زندانی بـه محل اجرای حکم و موسسه مقصد از طریق سامانه کفایت می کند. در این حالت موسسه مقصد باید وصول سوابق و پذیرش محکوم را بـه موسسه مبدا گزارش کند.

ماده ۲۴۵ ـ اصلاح ۱۴۰۰/۱۰/۲۹ ـ مقام قضایی یا رییس موسسه نمی تواند بـه دلیل نبود ظرفیت، از پذیرش زندانی در محل اقامتش امتناع کند. چنانچه ظرفیت نگهداری موسسه بیش از حد اضطرار باشد و یا در موارد اضطراری نظیر زلزله، آتش سوزی، ابتلای زندانی بـه بیماری واگیردار و حاد و یا داشتن حالت خطرناک کـه پذیرش زندانی در آن موسسه، مفسده داشته باشد، با تشخیص رییس موسسه و با تأیید دادگاه صادر کننده حکم، زندانی در نزدیک ترین موسسه بـه محل اقامتش نگهداری می شود.

ماده ۲۴۶ ـ در اجرای ماده ۵۱۳ قانون آیین دادرسی کیفری، با انتقال محکوم بـه حبس بـه موسسه مستقر در حوزه قضایی دیگر، تمامی اختیارات قاضی اجرا بـه شرح مقرر در ماده ۴۸۹ قانون یاد شده و دیگر مقررات مربوط، بر عهده قاضی اجرای محل اجرای حکم است.

ماده ۲۴۷ ـ اعزام، بدرقه و نقل و انتقال متهمان یا محکومان بـه مراجع قضایی، مراکز درمانی، تربیتی، آموزشی و دیگر مراجع ذی ربط و مرخصی های تحت الحفظ در صورت امکان در داخل حوزه های قضایی شهرستان محل استقرار موسسه بر عهده یگان حفاظت آن موسسه است و در خارج از حوزه قضایی تا تامین نیروهای مورد نیاز و استقرار کامل یگان یاد شده، با هماهنگی سازمان، توسط نیروهای انتظامی صورت می گیرد. فرمانده نیروی انتظامی استان و فرمانده ناحیه انتظامی شهرستان و دیگر ضابطان مربوط باید در خصوص اعزام و بدرقه و انتقال بـه موقع زندانیان با مسئولان موسسه هماهنگی لازم را داشته باشند.

تبصره ـ اعزام زندانیان دارای حالت خطرناک و مرتکبان جرایم مهم از قبیل جرایم علیه امنیت کشور، مرتکبان جرایمی کـه مجازات قانونی آن سلب حیات، قطع عضو، حبس تعزیری درجه یک یا حبس ابد حدی است و مرتکبان سرقت های مسلحانه یا مقرون بـه آزار، آدم ربایی، قاچاق عمده مواد مخدر کـه از اهمیت و حساسیت ویژه ای برخوردار است با رعایت ملاحظات امنیتی و با همکاری نیروی انتظامی و دیگر ضابطان انجام می شود.

ماده ۲۴۸ ـ در صورت اعزام یا انتقال زندانی بـه خارج از حوزه قضایی، دستور مذکور نزد مرجع انتظامی یا دیگر ضابطان مربوط و رونوشت آن نیز برای موسسه ارسال می شود تا مبادرت بـه اعزام، بدرقه و انتقال زندانی کنند. هزینه انتقال توسط دادگستری مبدا پرداخت می شود. انتقال و اعزام زندانیان بین دو حوزه قضایی توسط ماموران نیروی انتظامی انجام می شود. اعزام و بدرقه زندانی زن در داخل حوزه یا خارج از آن باید با همراهی حداقل یک مامور زن انجام شود.

ماده ۲۴۹ ـ رییس سازمان و فرمانده نیروی انتظامی توافق های و هماهنگی های لازم را برای اعزام و بدرقه بـه موقع زندانیان بـه عمل خواهند آورد و هر یک نماینده ای با اختیارات تام را برای هماهنگی در این امور و دیگر امور مشترک مانند تشخیص هویت و انگشت نگاری تعیین خواهند کرد.

ماده ۲۵۰ ـ رییس موسسه هرگونه انتقال یا اعزام بـه موسسه یا حوزه های قضایی دیگر و نیز بازگشت وی را بلافاصله و حسب مورد بـه قاضی اجرا یا مرجع قضایی مربوط اطلاع می دهد. مرجع قضایی احضارکننده پس از رفع نیاز باید زندانی را بـه موسسه عودت نماید و در غیر این صورت مراتب از طریق موسسه بـه مرجع بازداشت کننده اعلام می شود.

تبصره ـ احضار و اعزام زندانیان جرایم مستوجب سلب حیات، حبس تعزیری درجه یک یا حبس ابد حدی، جرایم امنیتی، جرایم اقتصادی، آدم ربایی، سرقت های مسلحانه، قاچاق عمده مواد مخدر و روان گردان و اسیدپاشی از سوی مراجع قضایی، منوط بـه هماهنگی با دادستان یا مرجع قضایی بازداشت کننده است.

ماده ۲۵۱ ـ در راستای افزایش ضریب امنیتی و جلوگیری از فرار زندانی حین اعزام انتقال وی بـه خارج از موسسه، اقدام ها و تدابیر حفاظتی لازم حسب مورد توسط ماموران اعزام و بدرقه یگان حفاظت موسسه یا دیگر ضابطین انجام می گیرد. استفاده از پابند در حین اعزام یا انتقال بـه بیرون از موسسه ممنوع است مگر در مواقع ضروری و یا برای متهمان و زندانیان مربوط بـه جرایم خشن بـه تشخیص توامان رییس یا معاون موسسه و فرمانده یگان حفاظت، مراتب جهت نظارت و ارائه ارشادات لازم در پایان هر ماه بـه نظر قاضی اجرا (ناظر زندان) می رسد.

ماده ۲۵۲ ـ در مواقع حضور زندانی نزد مرجع قضایی یا دیگر مراجع، مامور اعزام و بدرقه نیز حضور خواهد داشت مگر آن کـه مقام قضایی دستور دیگری در این خصوص صادر کند. همچنین باز کردن دستبند زندانی بـه دستور مقام قضایی است و در صورتی کـه دستور خروج مامور از اتاق صادر شود مراتب در صورت جلسه درج می شود.

ماده ۲۵۳ ـ انتقال و اعزام زندانی توسط مامور بدرقه بـه محلی غیر از محل مندرج در برگ اعزام موسسه، ممنوع است و حسب مورد مطابق قوانین و مقررات حاکم می تواند بـه پیگرد کیفری، انضباطی یا انتظامی مامور مراقب منجر شود.

ماده ۲۵۴ ـ سازمان و مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضاییه در جهت بهره مندی از ظرفیت های قانونی در برقراری ارتباط از طریق ویدئو کنفرانس، با رعایت مقررات مربوط بـه دادرسی الکترونیکی هماهنگی و همکاری لازم را بـه عمل می آورند. مدیران کل زندان ها، موسسه های مجهز بـه امکانات ویدئو کنفرانس را بـه رییس کل دادگستری اعلام می کنند.

مقام های قضایی در مواردی کـه حضور زندانی ضرورت ندارد، نسبت بـه تحقیق یا اخذ دفاعیات و اظهارات زندانی از طریق ویدئو کنفرانس مطابق ضوابط مربوط اقدام می کنند. در این موارد صورت جلسه پس از درج امضا و اثر انگشت از سوی زندانی، توسط موسسه تأیید و برای مقام قضایی مربوط ارسال می شود.

فصل سوم ـ آزادی زندانی

ماده ۲۵۵ ـ اصلاح ۱۴۰۰/۱۰/۲۹ ـ نامه آزادی زندانی باید از سوی مرجع قضایی صلاحیت دار صادر شود و متضمن مشخصات کامل زندانی، شماره و تاریخ قرار بازداشت و برگ اعلام محکومیت، مشخصات دادنامه قطعی و امضاء و مهر مقام قضایی صلاحیت دار باشد. با وصول این نامه، موسسه باید بدون فاصله زمانی نسبت بـه انجام مراحل اداری از جمله تصفیه حساب زندانی یا بخش های مختلف اقدام و وی را در موعد مقرر آزاد کند مگر آن کـه موجب قانونی دیگری برای نگه داشتن فرد وجود داشته باشد. زندانی تا حد امکان باید پیش از غروب آفتاب آزاد شود.

تبصره ـ چنانچه در هنگام آزادی، زندانی بنا بر دلایلی مانند مرخصی، بستری در مرکز درمانی خارج از موسسه یا تحویل سایر مراجع بوده و در موسسه حضور نداشته باشد، موسسه مکلف بـه آزاد نمودن وی در سامانه بوده و مراتب بـه مرجع مربوط اعلام می شود.

ماده ۲۵۶ ـ واحد امور قضایی موسسه ده روز پیش از پایان مدت محکومیت زندانی، پرونده را بـه دقت بررسی و در صورت نیاز، با استعلام از مرجع قضایی مربوط، مراتب را تا حصول نتیجه پیگیری می کند تا محکوم بیش از میزان محکومیت در بازداشت نمایند. برگ آزادی زندانی توسط رییس موسسه یا مسئول واجد صلاحیت در واحد امور قضایی امضا می شود.

ماده ۲۵۷ ـ در خصوص زندانی دارای تابعیت خارجی کـه بـه اخراج از کشور محکوم شده است و همچنین در مورد کسانی کـه بـه تبعید یا اقامت اجباری در محل یا محل های معین محکوم شده اند، قاضی اجرا ضمن اعلام محکومیت، دستور قضایی لازم را بـه صراحت صادر می کند و ذکر عبارات کلی نظیر «تبعید» یا «طرد از کشور» در دستور قضایی، تکلیفی را متوجه موسسه نمی کند. موسسه باید حداقل ده روز پیش از پایان مدت حبس، مراتب را بـه مرجع قضایی مربوط اعلام کند. نیروی انتظامی مکلف است مطابق دستور مرجع قضایی، محکوم را تحویل گرفته و بدرقه کند. مقام قضایی رونوشتی از دستور خود را نزد موسسه ارسال می کند. چنانچه ضابطان دادگستری در موعد مقرر جهت تحویل محکوم مراجعه نکنند، موسسه بلافاصله موضوع را حسب مورد بـه قاضی اجرا یا قاضی کشیک اعلام و مطابق دستور قضایی اقدام می کند. در هر صورت ادامه بازداشت فرد بدون دستور مقام قضایی ممنوع است و زندانی باید آزاد شود.

ماده ۲۵۸ ـ مراتب آزادی زندانی با درج ساعت و تاریخ آن باید با امضای رییس موسسه حداکثر ظرف چهل و هشت ساعت حسب مورد نزد قاضی اجرا یا مرجع قضایی بازداشت کننده ارسال شود.

ماده ۲۵۹ ـ موسسه مکلف است هنگام آزادی زندانی تمامی وسایل، لوازم شخصی، اشیای قیمتی، اسناد مالی و غیر مالی وی را با اخذ رسید یا صورت جلسه تحویل دهد. زندانی نیز مکلف است وسایل و لوازم متعلق بـه موسسه را مسترد کند.

ماده ۲۶۰ ـ رییس موسسه در صورت عدم دسترسی بـه زندانی، اموال بـه جا مانده از وی را با اخذ رسید بـه بستگان وی تحویل می دهد و در صورت عدم امکان تحویل، مراتب را جهت تعیین تکلیف بـه دادستان اعلام می کند.

بخش پنجم ـ کانون های اصلاح و تربیت

ماده ۲۶۱ ـ در اجرای مواد ۵۲۵ و ۵۲۸ قانون آیین دادرسی کیفری و بـه منظور اصلاح، تربیت، آماده سازی جهت بازگشت بـه جامعه، جامعه پذیری، رشد فردی، توانمند سازی و حمایت از افرادی کـه در زمان ارتکاب جرم کمتر از هجده سال تمام شمسی داشته مطابق قانون و بر اساس تصمیم، قرار یا حکم مقام قضایی باید بـه کانون اصلاح و تربیت سپرده شوند. در مراکز استان ها و بـه تناسب نیاز و ضرورت در دیگر مناطق کشور، کانون اصلاح و تربیت بـه پیشنهاد رییس سازمان و با تشخیص قوه قضاییه تشکیل می شود.

ماده ۲۶۲ ـ علاوه بر رعایت اصول مذکور در ماده ۲ این آیین نامه، بـه ویژه اصل عدم تبعیض، رعایت اصل مصالح و منافع عالی و اصل بقاء و رشد افراد کمتر از هجده سال تمام شمسی در تمام تصمیمات و اقدام های مربوط بـه آن ها در سازمان و کانون الزامی است.

کانون نیز مکلف است در راستای اصل مشارکت، ضمن توجه بـه دیدگاه های مددجویان، زمینه مشارکت آن ها را در تصمیمات و برنامه های مرتبط فراهم کند.

تبصره ـ در اجرای اصل رعایت مصالح و منافع عالی، تمام تصمیمات و اقدامات تنبیهی و محدود کننده باید قابلیت بازبینی و تعدیل داشته باشد.

ماده ۲۶۳ ـ کانون از دو قسمت دختران و پسران تشکیل می شود و هر قسمت شامل بخش پذیرش و تشخیص و بخش خوابگاه برای اطفال، نوجوانان و جوانان (افراد بالای هجده سال تمام شمسی) است.

ماده ۲۶۴ ـ در جذب و تامین نیرو برای کانون، علاوه بر شرایط عمومی استخدام، در نظر گرفتن موارد زیر نیز ضروری است:

الف ـ هوش، سرعت عمل، توان تصمیم گیری و حل مساله، مهارت های ارتباطی؛

ب ـ دارا بودن حداقل سی سال سن و الزاماً متاهل؛

پ ـ دارا بودن حداقل مدرک تحصیلی کارشناسی؛

ت ـ علاقه بـه کار با کودک و نوجوان؛

ث ـ برخورداری از توانایی های جسمی و روانی لازم؛

ج ـ ویژگی های شخصیتی متناسب مانند آستانه تحمل بالا.

ماده ۲۶۵ ـ کارکنان داوطلب اشتغال در کانون پس از تأیید صلاحیت و موفقیت در گذراندن دوره خدمت آزمایشی زیر نظر مقام مسئول، حداقل پنج سال بـه صورت ثابت در کانون بـه کار گمارده خواهند شد.

ماده ۲۶۶ ـ تعداد کارکنان کانون متناسب با تعداد مددجویان و بـه تشخیص سازمان است و تخصص و رشته تحصیلی آنان بر اساس وظایف شغلی شان تعیین می شود. استفاده از نیروهای وظیفه در رابطه با امور مددجویان ممنوع است.

ماده ۲۶۷ ـ با هدف ارتقای دانش و مهارت کارکنان و رفع نیازهای حرفه ای آنان، سازمان دوره های آموزشی مناسب از قبیل روان شناسی و مهارت های ارتباط با کودک و نوجوان، حقوق کودک و نوجوان و مقررات مرتبط را برای کارکنان کانون در ابتدا و ضمن خدمت طراحی و اجرا می کند.

ماده ۲۶۸ ـ سازمان باید با رویکرد ارتقای کیفیت خدمات بـه مددجویان، انطباق با استانداردهای ملی و بین المللی، بهبود ساختار، مدیریت و بودجه، نظارت و ارزیابی در کانون های اصلاح و تربیت، برنامه ریزی و اقدام کند.

ماده ۲۶۹ ـ رییس کانون با مشارکت خانواده، متخصصان، مقام های قضایی و در صورت ضرورت استفاده از ظرفیت تشکل های مردم نهاد، خیرین، وکلای داوطلب و دیگر اشخاصی کـه بـه تشخیص رییس کانون می توانند در حل و فصل مشکلات و ارتقاء سلامت جسمی و روانی مددجویان موثر باشند. زمینه حل و فصل مشکلات مددجو از قبیل امور رفتاری، قضایی، تحصیلی و درمانی و همچنین زمینه اخذ رضایت شاکی و آزادی مددجو را فراهم می کند.

فصل اول ـ طبقه بندی و نگهداری

ماده ۲۷۰ ـ افرادی کـه در زمان ارتکاب جرم کمتر از هجده سال تمام شمسی دارند، حتی اگر در زمان رسیدگی و صدور حکم بیش از این میزان سن داشته باشند، با رعایت قوانین و مقررات مربوط، تنها در کانون پذیرش و نگهداری می شوند و بـه هر حال افراد بالای هجده سال در بخش جوانان کانون نگهداری خواهند شد.

تبصره ـ مددجویان دارای بیش از بیست و سه سال سن، بـه جز در مواردی کـه بـه نگهداری در کانون محکوم شده اند، در هر حال باید حسب مورد بـه اندرزگاه جوانان در بازداشتگاه یا ندامتگاه عمومی منتقل شوند.

ماده ۲۷۱ ـ اصلاح ۱۴۰۰/۱۰/۲۹ـ در مواردی کـه طبق قوانین و مقررات حاکم، نگهداری فرد در کانون مجاز نباشد، رییس کانون حسب مورد مراتب را کتبی بـه قاضی صادر کننده قرار یا قاضی اجرا اعلام می کند. در صورت عدم تجدیدنظر در تصمیم قضایی، رییس کانون ضمن اجرای حکم، با قید فوریت و از طریق اداره کل زندان های استان، مراتب را برای پیگیری بـه رییس کل دادگستری استان، دادستان مرکز و رییس سازمان اعلام می کند.

ماده ۲۷۲ ـ مددجو پس از ورود بدون فاصله زمانی بـه بخش پذیرش و تشخیص منتقل و برای وی پرونده های لازم تشکیل می شود. انتقال مددجو بـه خوابگاه با تأیید پزشک و موافقت رییس کانون است و در صورت عدم تأیید پزشک، مددجو در همان بخش پذیرش و تشخیص حداکثر بـه مدت پانزده روز نگهداری می شود و سپس بـه خوابگاه عمومی منتقل می شود. در مواردی کـه تنها یک مددجو در بخش تشخیص باشد، حداکثر مدت نگهداری در این بخش پنج روز است. در موارد خاص، نگهداری مددجو در بخش های دیگر با تشخیص پزشک و موافقت رییس کانون بدون مانع است.

ماده ۲۷۳ ـ بخش خوابگاه، محل استقرار، استراحت و نگهداری مددجویان است و بـه چهار قسمت نگهداری کودکان زیر پانزده سال تمام شمسی، نوجوانان دارای سن پانزده تا هجده سال تمام شمسی، جوانان دارای سن بیش از هجده سال تمام شمسی و اتاق های امن تفکیک می شود.

تبصره ۱ ـ اتاق های امن، بـه منظور نگهداری مددجو جدا از دیگران در مواقع اضطراری و بروز حالت خطرناک در هر کانون ایجاد می گردد. اتاق امن محلی مناسب و ایمن در کانون یا پوشش نرم و فاقد شیشه و اشیای خطرناک و در نزدیک ترین فاصله با دفتر مسئول امور خوابگاه ها است کـه تحت نظارت مستقیم و مداوم مربیان است.

تبصره ۲ ـ مددجویان در صورت امکان بر اساس منشاء یا علت اصلی ارتکاب جرم نیز تفکیک و طبقه بندی می شوند.

ماده ۲۷۴ ـ نگهداری مددجویان در بخش های مختلف کانون باید بـه نحوی باشد کـه افراد دارای سن بیش از هجده سال تمام شمسی، در ساعات هواخوری یا در زمان استفاده از امکانات آموزشی و ورزشی با دیگر گروه های سنی ارتباط نداشته باشند.

ماده ۲۷۵ ـ مددجوی دارای سن کمتر از پانزده سال تمام شمسی، پس از پذیرش بـه خوابگاه منتقل و در مواردی کـه بخش کودکان فاقد خوابگاه است، در محل جداگانه بـه نحو ویژه و مطلوب نگهداری می شود.

ماده ۲۷۶ ـ مددجوی متهم تا زمان صدور حکم قطعی از مددجویان محکوم تفکیک و حسب مورد در بخش مربوط، بـه نحو جدا نگهداری می شود.

ماده ۲۷۷ ـ مسئول واحد امور قضایی طی سه روز اول اقامت مددجو در بخش تشخیص، وی را با حقوق و وظایف خود در کانون بر اساس قوانین، مقررات و آیین نامه آشنا می کند. حقوق و وظایف مددجویان دارای شرایط خاص مانند افراد کم توان، بی سواد، غیر ایرانی و یا افرادی کـه بـه زبانی غیر از زبان رسمی یا محلی تکلم می کنند، بـه روش مناسب تفهیم می شود.

ماده ۲۷۸ ـ در بخش تشخیص از کلیه مددجویان با استفاده از روش های نوین و مناسب و شیوه های مدرن مانند روش های الکترونیک و زیست سنجی (بیومتریک) با حفظ کرامت آنان عکس برداری و ثبت مشخصات بـه عمل می آید. این اطلاعات فقط در سامانه های سازمان و قوه قضاییه ذخیره و استفاده می شود.

ماده ۲۷۹ ـ در صورت وجود سابقه یا زمینه بیماری، کانون سوابق پزشکی مددجو را از خانواده یا مراکز پزشکی درخواست می کند. بر اساس تشخیص پزشک کانون، مددجو بـه صورت مجزا (ایزوله) در درمانگاه تحت درمان قرار می گیرد و یا با رعایت مقررات این آیین نامه بـه مراکز درمانی خارج از کانون منتقل می شود.

ماده ۲۸۰ ـ مددجو توسط روان شناس کانون از حیث وضعیت سلامت روان، هوش، ویژگی های شخصیتی و اختلالات احتمالی مورد مصاحبه، ارزیابی و آزمون قرار می گیرد و نتایج حاصل، در پرونده شخصیت وی ثبت می شود تا در برنامه ریزی و مدیریت رفتار وی لحاظ شود. آزمون های روان شناختی مناسب از قبیل آزمون های شخصیتی، سلامت روان، سنجش هوش، رغبت سنجی و ارزیابی خطر، توسط سازمان تهیه و بـه کانون ها ارائه می شود.

ماده ۲۸۱ ـ مددکار اجتماعی ظرف بیست و چهار ساعت از ورود مددجو، وی را مورد ارزیابی و مصاحبه قرار می دهد و او را برای سازگاری در شرایط جدید و استفاده از امکانات کانون آماده می سازد. نتایج ارزیابی در پرونده شخصیت ثبت می شود. در این مدت مددکار اجتماعی ارتباط مددجو با والدین، اولیاء یا سرپرستان قانونی وی را برقرار و اطلاعات لازم از جمله علت دستگیری، نحوه تاریخ، مکان، زمان ملاقات و نحوه تماس را بـه آنان ارائه می کند. در صورت عدم حضور مددکار، وظیفه اطلاع رسانی بـه خانواده بر عهده مسئول واحد امور قضایی است.

ماده ۲۸۲ ـ کارشناس اصلاح و تربیت پس از بررسی پرونده شخصیت مددجو و در صورت ضرورت مصاحبه با وی و مشاوره با روان شناس و مددکار، برنامه های مناسب آموزشی، تحصیلی، فرهنگی، ورزشی، فنی و حرفه ای و غیره را بـه رییس کانون پیشنهاد می دهد.

ماده ۲۸۳ ـ سازمان در صورت امکان، کانون های اصلاح و تربیت را بـه نحوی طراحی می کند کـه هر مددجو خوابگاه مستقل با امکانات لازم در اختیار داشته باشد و در هر صورت حداکثر تعداد مددجو در خوابگاه های جمعی بیست نفر است. این تعداد بـه تشخیص رییس کانون و در نظر گرفتن شرایط، قابل تغییر است.

ماده ۲۸۴ ـ مسئول امور خوابگاه ها بر اساس اطلاعات پرونده مددجو و تصمیم های شورای طبقه بندی، خوابگاه هر مددجو را تعیین می کند. در خصوص مددجویان ناتوان و با شرایط خاص از قبیل مبتلایان بـه اختلال های هویت جنسیتی، روانی یا رشدی، شورای طبقه بندی محل اسکان را تعیین می کند.

ماده ۲۸۵ ـ چنانچه بخشی از موسسه بـه کانون و یا نگهداری برای افراد زیر هجده سال تمام شمسی اختصاص داده شده باشد و یا در موردی کـه کانون در مجاورت موسسه مستقر باشد، علاوه بر رعایت الزام ها و تکالیف مربوط بـه کانون، شرایط زیر نیر باید رعایت شود:

الف ـ مجزا بودن کامل افراد زیر هجده سال از بزرگسالان با استفاده از روش هایی مانند طراحی ساختمان، زمان بندی فعالیت ها و بهره گیری از مکان های مشترک بـه نحوی کـه ارتباط کلامی یا دیداری میان آنان امکان پذیر نباشد؛

ب ـ تفکیک برنامه های باز اجتماعی شدن افراد زیر هجده سال از بزرگسالان؛

پ ـ تفکیک کارکنان بخش نگهداری افراد زیر هجده سال از بزرگسالان.

ماده ۲۸۶ ـ استفاده از سیم خاردار، سلاح، برجک و مراقبت نظامی باید محدود و غیر محسوس باشد. حمل، نگهداری و استفاده از سلاح توسط کارکنان در داخل کانون ممنوع است.

فصل دوم ـ مدیریت رفتار و رسیدگی بـه تخلفات

مبحث اول ـ مدیر رفتار

ماده ۲۸۷ ـ بـه منظور تقویت رفتارهای متعارف اجتماعی مددجویان، رییس کانون با تهیه و اجرای طرح های مناسب و استاندارد بر مبنای نظام تشویق و پاداش، فرصت های لازم را برای تصمیم گیری در امور شخصی، مشارکت و مسئولیت پذیری فراهم می آورد و جزوه ها و راهنمایی هایی کـه مفهوم و چگونگی اجرای برنامه های موضوع این ماده را توضیح می دهد تهیه و در اختیار مددجویان و کارکنان قرار می دهد.

ماده ۲۸۸ ـ رییس کانون بـه منظور کاهش و حذف رفتارهای نامناسب مددجویان، باید از روش های ارتباط موثر مانند مذاکره و حل تعارض استفاده کند.

ماده ۲۸۹ ـ علاوه بر ایجاد امکان تحصیل رسمی، کانون باید امکان آموزش های فنی و حرفه ای و کارآموزی را برای مددجویان فراهم سازد. برنامه های آموزش فنی و حرفه ای باید مطابق استانداردهای سازمان آموزش فنی و حرفه ای، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و توسط گروه های آن سازمان اجرا و گواهی نامه های مربوط نیز از سوی این مراجع و بدون ذکر عنوان کانون صادر شود. نوع رشته های فنی و حرفه ای باید بـه گونه ای انتخاب شود کـه در هنگام بازگشت بـه جامعه کاریابی آنان را با حداقل سرمایه گذاری و در کوتاه ترین مدت فراهم آورد و تا حد امکان با ویژگی های شغلی رایج در جامعه متناسب باشد تا مددجو بتواند برای موقعیت های شغلی در جامعه آماده شود.

ماده ۲۹۰ ـ در مواردی کـه مددجو در میانه سال تحصیلی از کانون خارج می شود، آموزش و پرورش مکلف بـه پذیرش دانش آموز در واحد آموزشی نزدیک محل اقامت وی است و کانون پیگیری لازم را در این خصوص بـه عمل می آورد.

ماده ۲۹۱ ـ کارآموزی باید در کارگاه های آموزشی و حرفه آموزی کانون و در محیطی ایمن و متناسب با شرایط سنی و جسمی مددجو انجام گیرد. این کارگاه ها با رعایت قوانین و مقررات کار و استانداردهای بهداشت حرفه ای اداره می شود.

مبحث دوم ـ رسیدگی بـه تخلفات

ماده ۲۹۲ ـ در صورت ارتکاب تخلفات مقرر در این آیین نامه از سوی مددجویان کانون، موضوع در شورای انضباطی مطرح می شود و در صورت لزوم یکی از اقدامات اصلاح و تربیتی با تنبیهات انضباطی زیر اعمال می گردد:

الف ـ تذکر؛

ب ـ ارجاع بـه مشاور؛

پ ـ توبیخ شفاهی؛

ت ـ توبیخ کتبی بدون درج در پرونده؛

ث ـ توبیخ کتبی با درج در پرونده؛

ج ـ الزام بـه مشارکت در خدمات و نظافت عمومی در کانون؛

چ ـ محدودیت در استفاده از تلویزیون حداکثر بـه مدت سه روز؛

ح ـ محدودیت در فعالیت های تفریحی یا ورزشی از قبیل استفاده از سینما، استخر، سالن های ورزشی یا اعزام بـه اردو حداکثر سه نوبت؛

خ ـ محدودیت در ملاقات خصوصی و حضوری حداکثر بـه مدت یک هفته؛

د ـ محدودیت در تماس تلفنی حداکثر تا یک هفته؛

ذ ـ تعویق اعطای مرخصی حداکثر تا یک ماه؛

ر ـ عدم پیشنهاد عفو یا آزادی مشروط حداکثر تا دو ماه؛

ز ـ در صورت شمول ماده ۵۲۷ قانون آیین دادرسی کیفری، پیشنهاد بـه دادگاه اطفال و نوجوانان برای جابجایی محل نگهداری در همان قسمت کانون.

ماده ۲۹۳ ـ در صورتی کـه هر یک از رفتارهای مددجو علاوه بر تخلف انضباطی دارای وصف کیفری باشد.

ضمن تصمیم گیری در خصوص اقدام انضباطی، مراتب توسط رییس کانون بـه قاضی اجراء بـه منظور اتخاذ تصمیم اعلام می شود.

ماده ۲۹۴ ـ در صورت ارتکاب تخلف در روزهای تعطیل و عدم دسترسی بـه قاضی اجراء رییس کانون تدبیر لازم را اتخاذ می کند.

ماده ۲۹۵ ـ استفاده از پابند در مورد افراد زیر هجده سال تمام شمسی ممنوع است. دیگر وسایل مشابه بـه شرح مقرر در این آیین نامه بـه منظور جلوگیری از فرار یا محافظت از مددجو یا دیگران، در صورت ضرورت باید بـه صورت محدود و با رعایت کرامت مددجو مورد استفاده قرار گیرد و باعث خواری و تحقیر او نشود. کارکنان کانون باید برای کنترل مددجویان و بـه کارگیری ابزارهای محدود کننده، آموزش های لازم را دیده باشند و رییس کانون باید از کم خطر بودن این ابزارها و مهارت کارکنان در استفاده از آن ها اطمینان حاصل کند.

فصل سوم ـ برنامه های بازاجتماعی

مبحث اول ـ بهداشت، درمان و سلامت روان

ماده ۲۹۶ ـ واحد بهداشت و درمان باید یا ارزیابی و معاینه دوره ای سلامت، نیازهای بالقوه و بالفعل بهداشتی و درمانی مددجویان را مشخص و فرایند رشد آنان را پایش کند و در صورت تشخیص هرگونه بیماری جسمی یا روانی، سوء مصرف مواد یا دیگر وضعیت هایی کـه ممکن است مانع پذیرش مددجو در جامعه شود یا آن را بـه تاخیر اندازد، برای درمان آن اقدام کند.

ماده ۲۹۷ ـ چنانچه از نظر پزشک کانون، اقدام های تشخیصی و درمانی در واحد بهداشت و درمان امکان پذیر نباشد، مددجو بـه مرکز مناسب خارج از کانون منتقل می شود. در این صورت پزشک کانون مکلف است مراتب را بـه رییس بخش گزارش کند و رییس بخش نیز موظف بـه پیگیری از زمان اعزام تا بازگشت مددجو است. ترتیب و چگونگی اعزام، اعلام موضوع بـه مقام قضایی، اخذ و ارائه مجوزها و مراقبت از مددجو در دوره انتقال بر عهده رییس کانون است.

تبصره ـ در موارد فوریت، بـه درخواست پزشک و دستور رییس کانون یا جانشین وی، مددجو بلافاصله بـه مراکز خارج از کانون اعزام و مراتب بـه مراجع قضایی مربوط منعکس می شود.

ماده ۲۹۸ ـ والدین، اولیاء یا سرپرست قانونی و یا هر فرد تعیین شده توسط مددجو حق دارد بـه شیوه مطمئن و در هر زمان از سلامت مددجو مطلع شود و رییس کانون موارد بیماری، انتقال، بستری در مراکز درمانی یا هرگونه تغییری در وضعیت مددجو را حداکثر ظرف دوازده ساعت بـه افراد مذکور اطلاع می دهد.

ماده ۲۹۹ ـ مددجوی بی سواد، کم توان، مبتلا بـه اختلال های شناختی یا مشکلات یادگیری باید از آموزش های ویژه و متناسب برخوردار باشد.

ماده ۳۰۰ ـ واحد بهداشت و درمان با بهره گیری از خدمات تخصصی روان شناسی و روان پزشکی ارزیابی اولیه و نظام یافته، تشخیص و درمان مسائل مربوط بـه سلامت روان و ثبت تغییرات رفتاری مددجویان را در مدت اقامت آنان بر عهده دارد و موظف است مددجو را پس از ترخیص و از طریق مرکز مراقبت بـه مراکز خدمات اجتماعی خارج از موسسه یا دیگر مراکز درمانی مرتبط ارجاع دهد و ادامه درمان را پیگیری کند.

ماده ۳۰۱ ـ در مواردی کـه درمان مددجوی مبتلا بـه اختلال شدید روانی در خارج از کانون امکان پذیر باشد، در صورت لزوم و پس از گزارش روان شناس یا روان پزشک بـه بخش های درمانی خارج از کانون منتقل می شود.

ماده ۳۰۲ ـ گزارش های متضمن رفتارهای پرخاش گرانه، خودزنی، اقدام یا تهدید بـه خودکشی بلافاصله توسط روان شناس یا روان پزشک کانون بررسی می شود و اقدام و مداخله لازم بـه عمل می آید و نتیجه ضمن ثبت در سامانه الکترونیکی سلامت، بـه مدیرکل زندان های استان اعلام می شود. مدیرکل زندان های استان بـه صورت فصلی گزارش تحلیلی اقدام های موضوع این ماده را بـه معاونت سلامت و اصلاح و تربیت سازمان علام می کند.

ماده ۳۰۳ ـ مدیر کانون امکان برقراری جلسات مشاوره فردی، گروهی، خانوادگی، گروه درمانی و هر نوع مداخله مورد نیاز روان شناسان مجرب را با رویکرد حمایتی و هدایتی و برای حل تعارض های فردی و خانوادگی فراهم می آورد.

ماده ۳۰۴ ـ مدیر کانون گزارش های روان شناسی و روان پزشکی واحد بهداشت و درمان را کـه ممکن است در فرایند تصمیم گیری قضایی مددجویان موثر باشد، برای مرجع قضایی مربوط ارسال می کند.

ماده ۳۰۵ ـ مدیر کانون و مسئول واحد امور قضایی مکلفند در راستای اجرای ماده ۹۰ قانون مجازات اسلامی از تمام ظرفیت های قانونی برای تقلیل مدت نگهداری مددجو در کانون و یا خروج او از کانون و همچنین برخورداری مددجو از دیگر ارفاق های قانونی استفاده کنند.

ماده ۳۰۶ ـ مدیر کانون می تواند بـه منظور پیش گیری و درمان اعتیاد از گروه ها و سازمان های غیردولتی داوطلب از جمله گروه های خودیار و همسان با رعایت شرایط و ارزیابی صلاحیت کمک گیرد.

ماده ۳۰۷ ـ مدیر کانون مکلف است از طریق مراجع مربوط برای اخذ اوراق سجلی و هویتی مددجویان یا کودکان فاقد اوراق هویتی اقدام کند.

مبحث دوم ـ حریم خصوصی و ارتباط با جامعه

ماده ۳۰۸ ـ محل و نحوه ملاقات مددجو متناسب با سن آن ها و در صورت اقتضا ممکن است متفاوت از بزرگسالان باشد.

ماده ۳۰۹ ـ بـه منظور تسهیل ارتباط مددجو با خانواده یا در مواردی کـه مصالح وی اقتضا کند، انتقال وی از یک کانون بـه کانون دیگر مطابق مقررات انجام می شود.

ماده ۳۱۰ ـ احترام بـه حریم خصوصی مددجو و حمایت از وی در کانون الزامی است و اطلاعات مددجو باید محرمانه بماند.

مبحث سوم ـ خدمات پس از خروج

ماده ۳۱۱ ـ واحد امور قضایی کانون هر هفته فهرست مددجویان در معرض ترخیص را استخراج و بـه مرکز مراقبت ارسال می کند.

ماده ۳۱۲ ـ مرکز مراقبت بـه منظور تسهیل و تکمیل فرایند بازپروری، جامعه پذیری، تثبیت وضعیت مددجو و رفع مشکلات وی از قبیل ارتباط با خانواده و جامعه، ادامه تحصیل و تکمیل آموزش، ادامه درمان اعتیاد و خدمات سلامت روان، اسکان، تامین هزینه های سفر، تهیه اسناد سجلی و هویتی، تامین هزینه ها و امکانات زندگی و اشتغال مددجو اقدام های زیر را بـه عمل می آورد:

الف ـ معرفی بـه سازمان بهزیستی کشور، کمیته امداد امام خمینی (ره)، نهادهای دولتی و غیردولتی و تشکل های مردم نهاد جهت رفع نیازهای مددجو و خانواده وی و ارائه خدمات و بسته های حمایتی؛

ب ـ هم فکری و همکاری با نهادهای دولتی و غیردولتی مربوط جهت رفع مشکلات مددجو و آماده سازی وی برای زندگی در جامعه؛

پ ـ اطلاع از وضعیت مددجو پس از آزادی، از طریق ارتباط مستقیم و منظم مددکاران اجتماعی مرکز مراقبت با وی یا خانواده وی؛

ت ـ پیگیری و مشارکت در ایجاد و راه اندازی مراکز اسکان موقت با همکاری سازمان بهزیستی کشور، بنیاد مستضعفان، سازمان اوقاف، شهرداری ها و دیگر نهادهای حمایت کننده؛

ث ـ مشارکت در ارزیابی اولیه و طراحی برنامه بازپروری و اجرای آن از ابتدای ورود مددجو بـه کانون؛

ج ـ پیگیری از نهادهای دولتی و صنفی جهت اخذ اسناد سجلی و هویتی و دیگر مجوزها.

تبصره ـ در مورد مددجویانی کـه بدون برنامه ریزی و اطلاع قبلی ترخیص می شوند، خدمات مذکور در این ماده در اولین فرصت و با رعایت اولویت ارائه می شود.

ماده ۳۱۳ ـ مددکار مسئول پرونده مددجو پیش از ترخیص، خانواده را مطلع و از آنان دعوت می کند بـه هنگام ترخیص در کانون حاضر باشند. چنانچه بـه هر دلیل خانواده بـه هنگام ترخیص حضور نداشت، مددکار از طریق مرکز مراقبت برای انتقال مطمئن و سالم مددجو بـه منزل و خانواده وی اقدام می کند.

تبصره ـ مرکز مراقبت باید برای چنین مواردی امکانات و بودجه هایی را آماده و در دسترس داشته باشد.

فصل چهارم ـ بازرسی، پایش و رسیدگی بـه شکایات

ماده ۳۱۴ ـ هر مددجو باید فرصت و امکان ارائه درخواست، شکایت و اعتراض خود را بدون محدودیت و در صورت امکان بـه صورت محرمانه و الکترونیکی بـه رییس کانون، نمایندگان وی، مدیرکل زندان های استان، بازرسان کانون و مقام های قضایی و نظارتی مربوط، داشته باشد و از نتایج آن ظرف بیست روز کاری مطلع شود. مددجویان باید بـه طریق مقتضی از این فرایند آگاه شوند.

ماده ۳۱۵ ـ واحدهای امور قضایی و بازرسی موسسه، باید همه وقت و بـه روش های مختلف از جمله از طریق کیوسک الکترونیکی و تماس تلفنی، شکایات شفاهی و کتبی مددجویان را جمع آوری، رسیدگی و نتیجه را منعکس کنند. شکایت شفاهی در صورت مجلس درج می شود.

ماده ۳۱۶ ـ مددجو می تواند در تنظیم و پیگیری درخواست یا شکایت خود، از اعضای خانواده، مشاور حقوقی و سازمان های غیردولتی مرتبط کـه در دسترس باشند، بـه نحو مقتضی کمک بخواهد.

ماده ۳۱۷ ـ مددجو می تواند آزادانه و بدون هرگونه مانعی با بازرسان و مقام هایی کـه برای بازدید مراجعه می کنند، صحبت کند.

ماده ۳۱۸ ـ رییس کانون باید روزنانه از تمامی بخش های کانون بازدید کند و حداقل هفته ای یک بار با مددجویان متقاضی و خانواده های آنان ملاقات حضوری داشته باشد و بـه درخواست های آنان رسیدگی کند.

ماده ۳۱۹ ـ کارکنان کانون هرگونه سوء استفاده، آزار، تخلف یا تعدی نسبت بـه مددجویان را بلافاصله و بـه صورت کتبی بـه مقام مافوق خود یا مقام های ذی صلاح گزارش می کنند و رییس کانون در صورت احراز مورد، مراتب را بـه مراجع قضایی گزارش می کند.

ماده ۳۲۰ ـ اعزام و انتقال مددجو بـه مراجع قضایی و دیگر مراجع مربوط، مراکز درمانی، تربیتی و آموزشی و مرخصی های تحت الحفظ بر اساس ضوابطی کـه از سوی سازمان اعلام می شود، بـه عهده نیروهای مسلح یگان انتظامی سازمان است. مامور اعزام و بدرقه دختران باید از بین بانوان باشد و یا حداقل یکی از کارکنان زن آنان را همراهی کند. بـه هنگام اعزام، مددجو باید پوشش مناسبی داشته باشد بـه نحوی کـه سلامت و شخصیت آنان را تامین کند. استفاده از دستبند در موارد یاد شده برای مددجو، بـه جز در موارد ضروری بـه تشخیص رییس کانون، مجاز نیست.

ماده ۳۲۱ ـ اطلاعات، سوابق و آمار جرایم، ویژگی های جمعیت شناختی، روان شناختی و پزشکی مددجویان بـه صورت مرتب جمع آوری و توسط واحد آمار و رایانه دسته بندی، نگهداری و بـه نهادهای مربوط گزارش می شود و در صورت نیاز، بدون افشای هویت آنان در اختیار مراکز علمی و پژوهشی قرار می گیرد.

ماده ۳۲۲ ـ کانون حقوق و وظایف مددجویان را در قالب کتابچه ای تدوین و در بدو ورود در اختیار آن ها قرار می دهد. در صورت لزوم، این حقوق بـه نحو مقتضی بـه مددجو تفهیم می شود.

ماده ۳۲۳ ـ معاونت سلامت، اصلاح و تربیت سازمان، دستورالعمل ویژه مراقبت از مددجویان را با رویکرد ارتقای سطح اخلاقی، حفظ کرامت و سلامت آنان و نیز اتخاذ تدابیر پیش گیرانه از انحراف مددجویان و آزار رسانی بـه آن ها را تدوین و جهت اجرای آن اقدام می کند.

ماده ۳۲۴ ـ در موارد سکوت این بخش از آیین نامه، قواعد کلی آیین نامه حاکم است.

بخش ششم ـ متهمان و محکومان دادسراها و دادگاه های نظامی

ماده ۳۲۵ ـ وظایف و اختیاراتی کـه برای دادستان یا قاضی اجرای احکام دادسرای عمومی و انقلاب مقرر شده است، در مورد موسسه های کیفری نظامی بر عهده دادستان نظامی یا قاضی اجرای احکام دادسرای نظامی است.

تبصره ـ منظور از نظامی، افراد مصرح در بندهای «الف» تا «ح» ماده ۱ قانون مجازات جرایم نیروهای مسلح مصوب ۱۳۸۲ است.

ماده ۳۲۶ ـ متهم و محکوم نظامی با رعایت مقررات اجرایی سازمان در موسسه های کیفری، جدای از دیگر زندانیان نگهداری می شوند.

ماده ۳۲۷ ـ در مراکز استان هایی کـه فاقد موسسه های کیفری نظامی هستند و یا ظرفیت پذیرش مناسب و کافی ندارند، متهمان و محکومان در بند اختصاصی نظامیان و جدای از دیگر زندانیان نگهداری می شوند.

ماده ۳۲۸ ـ محکومان غیرنظامی دادگاه های نظامی جهت تحمل محکومیت حبس بـه موسسه های کیفری عمومی معرفی می شوند.

ماده ۳۲۹ ـ افرادی کـه محکومیت حبس آنان بـه اخراج از خدمت منجر شود یا بـه تبع احکام دادگاه ها و یا تصمیم کمیسیون های داخلی نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران از خدمت اخراج شوند، بـه دستور قاضی اجرای احکام دادسرای نظامی برای تحمل کیفر حبس بـه موسسه عمومی معرفی می شوند.

ماده ۳۳۰ ـ متهمان و محکومان بر اساس جنس، نوع عضویت شامل پایور و وظیفه، درجه و رتبه شامل کارمند، درجه دار و افسر تا حد امکان سابقه، نوع جرم، شخصیت و میزان محکومیت، تفکیک و طبقه بندی می شوند.

ماده ۳۳۱ ـ برنامه های اصلاح و تربیتی در موسسه های کیفری ویژه نظامیان علاوه بر برنامه های عمومی، شامل برنامه های آموزشی نظری در جهت بالا بردن توان رزمی و روحیه سربازی و دانش نظامی متهمان و محکومان نیز می باشد. یگان های نظامی و انتظامی در اجرای برنامه های آموزشی یا موسسه مربوط همکاری می کنند.

ماده ۳۳۲ ـ در صورت ضرورت مداوای متهمان و محکومان نظامی در مراکز درمانی خارج از موسسه، اولویت با مراکز درمانی نظامی و انتظامی است. این مراکز مکلف بـه درمان رایگان افراد معرفی شده می باشند.

ماده ۳۳۳ ـ محصلان مراکز نظامی و انتظامی با کمتر از هجده سال سن کـه مشمول قانون استخدام نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران هستند، در صورت داشتن قرار منجر بـه بازداشت یا حکم محکومیت، در کانون اصلاح و تربیت نگهداری می شوند.

ماده ۳۳۴ ـ متهمان و محکومان نظامی دیگر مراجع قضایی کـه بـه موسسه منتقل می شوند، تابع مقررات این فصل هستند.

ماده ۳۳۵ ـ اصلاح ۱۴۰۰/۱۰/۲۹ ـ نحوه نگهداری متهمان و محکومان دادسراها و دادگاه های نظامی بـه موجب مواد این بخش است. در موارد سکوت، مطابق دیگر مقررات این آیین نامه اقدام می شود.

بخش هفتم ـ دیگر مقررات

ماده ۳۳۶ ـ رعایت مفاد آیین نامه برای تمام کارکنان سازمان و دیگر اشخاص حقیقی و حقوقی مرتبط با سازمان الزامی است و در صورت وجود دلیل و شواهدی بر نقض مقررات آن یا احتمال تخلف از این مقررات، موضوع باید بـه مقام های مافوق با سازمان و دیگر مراجع دارای صلاحیت گزارش شود.

ماده ۳۳۷ ـ سازمان در راستای کاهش وابستگی بـه بودجه عمومی و جبران خسارات وارده بـه بیت المال در اثر ارتکاب جرم و اجرای مجازات حبس و بـه منظور افزایش کمیت و کیفیت خدمات زندان بانی و ایجاد زیرساخت های جدید، با طی مراحل قانونی و اخذ مجوزهای لازم، امکان اخذ هزینه های جاری موسسه های کیفری را از دیگر بخش ها و منابع مالی از جمله جبران قسمتی از هزینه ها توسط محکومان پس از آزادی، فراهم می کند.

ماده ۳۳۸ ـ سازمان آمارها و اطلاعات زیر را بـه نحو توصیفی و تحلیلی تهیه و در فواصل زمانی تعیین شده بـه رییس قوه قضاییه و دادستان کل کشور گزارش می کند:

الف ـ گزارش سالانه شامل:

۱ ـ آمار مقایسه ای وضعیت بخش های مختلف سازمان از حیث سرانه ها و شاخص های استاندارد زندان و زندان بانی؛

۲ ـ فراوانی مربوط بـه انواع جرایم، قرارها، احکام و آمار تعداد متهمان و محکومان از حیث تعداد، سن، جنس، تابعیت، اقامتگاه، سوء سابقه و دیگر مشخصه ها؛

۳ ـ آمار مربوط بـه وضعیت محکومان بـه قصاص و اعدام؛

۴ ـ عملکرد موسسه های کیفری از حیث حرفه آموزی، اشتغال، مراقبت های پس از خروج، بهداشت و درمان و تعامل و بهره مندی از ظرفیت شورای حل اختلاف، تشکل های مردم نهاد و کارآفرینان بخش خصوصی؛

۵ ـ آمار رتبه بندی عملکرد دادگستری های سراسر کشور از حیث شاخص های مربوط بـه کاهش جمعیت زندان ها.

ب ـ گزارش فصلی شامل:

۱ ـ فراوانی مربوط بـه انواع جرایم، قرارها، احکام، و آمار تعداد متهمان و محکومان از حیث تعداد، سن، جنس، تابعیت، اقامتگاه و سوء سابقه و دیگر مشخصه ها؛

۲ ـ آمار محکومان بهره مند از مرخصی و مرتکبان غیبت از مرخصی؛

۳ ـ آمار وضعیت محکومان مالی؛

۴ ـ آمار محکومان بهره مند از ارفاق های قانونی از قبیل عفو، پذیرش توبه، آزادی مشروط، آزادی تحت سامانه الکترونیکی، تعلیق اجرای مجازات و بهره مندی از نظام نیمه آزادی؛

۵ ـ آمار وضعیت متهمان تحت قرار؛

۶ ـ عملکرد شوراهای حل اختلاف مستقر در زندان؛

۷ ـ آمار بازدید قضات از موسسه های کیفری؛

۸ ـ آمار زندانیان مربوط بـه جرایم علیه امنیت و زندانیان نظامی و وضعیت بازداشتگاه های امنیتی و انتظامی و تعداد متهمان و محکومان مربوط؛

۹ ـ آمار عملکرد و مصوبات شوراهای طبقه بندی و نتایج حاصل شده در مراجع قضایی؛

۱۰ ـ آمار مربوط بـه ظرفیت پذیرش موسسه های کیفری.

پ ـ گزارش ماهانه شامل:

۱ ـ آمار و اطلاعات مربوط بـه وضعیت زندانیان دارای بیماری های مسری یا صعب العلاج و آمار خودکشی، خودزنی، فوت و قتل در موسسه کیفری؛

۲ ـ آمار قرارها و احکام نامتناسب منجر بـه بازداشت های غیر ضروری؛

۳ ـ آمار ورودی و خروجی انواع موسسه های کیفری و مدت ماندگاری متهمان؛

۴ ـ بازداشت های منتهی بـه برائت یا منع تعقیب.

ماده ۳۳۹ ـ در راستای رسالت ملی پیش گیری از وقوع جرم، سازمان حداقل بـه طور سالانه، اطلاعات و آمارهای توصیفی و تحلیلی متناسب را تهیه و در اختیار حوزه ریاست قوه قضاییه، دبیرخانه شورای عالی پیش گیری از وقوع جرم، وزارت دادگستری و کمیسیون حقوق و قضایی مجلس شورای اسلامی قرار می دهد.

ماده ۳۴۰ ـ سازمان بـه منظور ارزیابی عملکرد مسئولان و کارکنان موسسه های تابعه، مبتنی بر شاخص هایی نظیر کمیت و کیفیت اجرای حکم، میزان اثربخشی در حرفه آموزی و اشتغال مجرمان، اجرای طرح طبقه بندی زندانیان، جلب مشارکت نهادهای مردمی در فرایند اصلاح مجرمان و صلح و سازش، جلب مشارکت نهادهای فرهنگی برای اصلاح باورها، انجام اقدامات تربیتی، تفهیم حقوق و تکالیف زندانیان، نتایج اعلام نظر برخط زندانیان و نتایج نظارت ها و بازرسی های پنهان، فوق العاده و موردی مراجع نظارتی قوه قضاییه، نسبت بـه راه اندازی «سامانه جامع ارزیابی عملکرد مسئولان و کارکنان» اقدام می نماید. این سامانه باید قابلیت مشاهده برخط نتایج ارزیابی را برای کارکنان داشته و امکان دسترسی سلسله مراتب سازمانی و مراجع نظارتی قوه قضاییه را فراهم آورد. نتایج ارزیابی این سامانه باید در تعیین وضعیت افراد در نظام های منابع انسانی از جمله جبران خدمات، ارتقاء شغلی، نقل و انتقال و تمدید قرارداد، محوریت داشته باشد. دستورالعمل اجرای این ماده ظرف شش ماه پس از لازم الاجرا شدن این آیین نامه توسط «معاونت توسعه، مدیریت و منابع سازمان» تهیه و بـه تصویب رییس سازمان می رسد.

ماده ۳۴۱ ـ دستورالعمل های موضوع این آیین نامه بـه شرح زیر، ظرف شش ماه از تاریخ اجرایی شدن آن، تدوین و بـه تصویب رییس سازمان می رسد:

الف ـ دستورالعمل «تشکیل و بـه کارگیری سامانه اقدامات حمایتی و نحوه استفاده از ظرفیت نهادهای مردمی» بـه پیشنهاد معاونت سلامت، اصلاح و تربیت و معاونت توسعه مدیریت و منابع با همکاری دفتر حفاظت و اطلاعات سازمان؛

ب ـ دستورالعمل «نحوه محاسبه و اعمال امتیاز رفاهی و نمره اعتباری بر اساس پرونده رفتاری زندانیان» بـه پیشنهاد معاونت سلامت، اصلاح و تربیت سازمان؛

پ ـ دستورالعمل «اشتغال زندانیان و نظام انگیزشی برای مشارکت فعال بخش خصوصی و کارکنان موسسه» بـه پیشنهاد معاونت سلامت، اصلاح و تربیت سازمان؛

ت ـ دستورالعمل «ارتقاء سامانه های نظارتی، مخابراتی و الکترونیکی موسسه های کیفری» بـه پیشنهاد دفتر حفاظت و اطلاعات و دفتر آمار و فناوری اطلاعات سازمان؛

ث ـ دستورالعمل «سامانه جامع ارزیابی عملکرد مسئولان و کارکنان سازمان» بـه پیشنهاد معاونت توسعه، مدیریت و منابع و دفتر آمار و فناوری اطلاعات سازمان؛

ج ـ اصلاح ۱۴۰۰/۱۰/۲۹ ـ دستورالعمل «مراقبت پس از خروج» بـه پیشنهاد معاونت سلامت، اصلاح و تربیت.

ماده ۳۴۲ ـ این آیین نامه مشتمل بر سیصد و چهل و دو ماده، در تاریخ ۱۴۰۰/۰۲/۲۰ بـه تصویب رییس قوه قضاییه رسید و از تاریخ تصویب لازم الاجرا است و آیین نامه اجرایی سازمان زندان ها و اقدامات تامینی و تربیتی مصوب ۱۳۸۴ با اصلاحات بعدی، آیین نامه اجرایی کانون اصلاح و تربیت مصوب ۱۳۴۷ و دیگر آیین نامه ها، دستورالعمل ها و بخشنامه های مغایر ملغی است.