مطالبه اجرت المثل اموال چگونه است؟ نحوه محاسبه در این دعوای حقوقی به چه صورت است؟ تفاوت آن با اجرت المثل ایام زوجیت چیست؟ اجرت المثل در اموال موروثی و نحوه اعتراض به آن چگونه است؟ سید سجاد رزاقی موسوی وکیل حقوقی بصورت تخصصی پاسخ میدهد.
تعریف اجرت و بهای مال و اجرت المثل
موضوع مقاله ما در رابطه مطالبه اجرت المثل اموال مانند خانه، باغ، ملک و غیره است. برای بهتر روشن شدن این مطلب ابتدا به معنای کلمات میپردازیم. تا هر چه بهتر به تفهیم مطلب کمک کند. در لغت کلمه یا واژه اجرت به معنای بهاء و ارزش به کار رفته است. و واژه مثل نیز که مترادف و هم معنی شبیه و همانند است. حال از ترکیب این دو واژه در کنار یکدیگر می توان درک نمود. که اشاره این عبارت یعنی مطالبه اجرت المثل اموال برای اموالی به کار می رود. که اولا به خاطر مالیت داشتن به آنها اجرت و بهاء منتسب است. و ثانیا به خاطر مشخص شدن ارزش آن از چیزی که شبیه و همانند است. به عنوان مرجعی برای مشخص کننده استفاده می گردد.
در مقالات دیگر به تعریف واژه مطالبه یا همان خواستن و اموال که جمع مال است پرداخته ایم. حال واجب است که به تفسیر اجرت المثل پرداخته شود. در واقع اجرت المثل تعیین وجه یا ارزش یک مال برای استفاده از منفعت آن است. این امر در حالی است که عین مال به قوت خویش باقی باشد.
◁◁ بیشتر بدانید: دعوای مطالبه طلب چگونه است؟
مطالبه اجرت المثل اموال چگونه است؟
موسوی وکیل حقوقی میگوید: ما می دانیم که مطالبه اجرت المثل اموال زمانی محقق می شود که شخصی از مال متعلق به دیگری منتفع گردد. بی آنکه عین مال را از بین ببرد. حال حالتی را فرض کنید که بین دو طرف، قرارداد و اجاره نامه ای موجود نباشد. یا اجاره نامه وجود دارد، مانند قرارداد دو ساله اجاره باغ، اما مدت زمان آن به اتمام رسیده است. یا قراردادی بوده ولی به هر دلیلی آن قرارداد باطل باشد. در اینجا شخص استفاده کننده می بایست به صاحب مال برای استفاده از منافع مالش اجرت المثل پرداخت نماید. و این موضوعی است که در قانون به وضوح تصریح شده است.
نکته: در صورت وجود شرایط فوق الذکر اجرت المثل به مالک تعلق می گیرد خواه استیفای مزبور با اذن مالک باشد و خواه بدون آن.
نحوه محاسبه اجرت المثل اموال
مطالبه اجرت المثل اموال، همانگونه که از اسم آن مشخص است، و با توجه به آگاهی ما نسبت به این موضوع که قراردادی فی مابین مالک و منتفع وجود ندارد، پس روشن است برای مشخص شدن این امر به عرف رجوع خواهد شد. البته نباید یک سری نکات را فراموش کرد مثل اینکه برای منفعت مال در عرف به توان مبلغی را تعیین کرد. و در واقع مشابه آن وجود داشته باشد. و دیگری اینکه آن مال یا منفعت عادتا قابل اجاره دادن نیز باشد. با وجود نکات بیان شده و احراز آنها دادگاه این امر را به کارشناسان مربوطه محول کرده تا بعد از نظر کارشناسی ایشان اعلام رای نمایند.
آیا می توان از غاصب مطالبه اجرت المثل نمود؟
مطالبه اجرت المثل اموال از غاصب ممکن است. یعنی پاسخ مثبت است. همانگونه که می دانیم غاصب نه تنها ضامن عین یا بدل مال مغضوب است. و نسبت به آن مسئولیت دارد. بلکه نسبت به منافع آن نیز مسئول تلقی می شود. خواه از منافع آن بهره مند گردیده باشد خواه خیر. پس در این دادخواست هم می توان خلع ید را خواستار شد. و هم مطالبه اجرت المثل را مطرح نمود. این امر با استناد به ماده ۳۲۰ قانونی مدنی بیان گردیده است.
مطالبه اجرت المثل اموال و مطالبه اجرت المثل ایام زوجیت
مطالبه اجرت المثل اموال چه تفاوتی با مطالبه اجرت المثل ایام زوجیت دارد؟ همانطور که می دانیم مطالبه اجرت المثل در دو حوزه قابل بررسی است. یکی در اموال که پیش تر درباره آن سخن گفتیم و مصادیق زیادی را شامل می شود. مثل خانه، ماشین، باغ و غیره. و دیگری اجرت المثل ایام زوجیت است. این امر یعنی اجرت المثل ایام زوجیت جزء حقوقی مالی است، که قانون گذار برای زن در نظر گرفته است.
در حالت کلی و عامه فرض بر این است که زن با با زندگی مشترک در کنار همسر خود، قصد دریافت اجرت انجام کارهای انجامی خود در منزل همسر را ندارد. اما هدف اصلی قانون گذار مشخص شدن این نکته است که زن وظیفه ای نسبت به انجام کارهای منزل خود را ندارد. پس در صورتی که این امر به دستور مرد محقق شود، ایشان موظف به پرداخت اجرت به زن خواهد بود.
مطالبه اجرت المثل اموال مشاع
رزاقی وکیل متخصص حقوقی میگوید، همانطور که مستحضر هستید، مال مشاع مالی است که در آن دو یا چند نفر شریک هستند. و این شراکت در ذره ذره آن مال وجود دارد. با توجه به این تعریف هر گونه تصرف بدون اذن شریک دیگر برای شریک بار اجرت المثل را به همراه خواهد آورد. این امر نسبت به اشخاص ثالث نیز لازم الاجراست. و تعدد شرکاء در مال مشاعی هیچ گونه تغییری در این حکم به وجود نمی آورد.
نکته: تعیین اجرت المثل اموال توسط کارشناسان دادگستری انجام و به نرخ روز محاسبه می گردد.
مطالبه اجرت المثل در اموال موروثی
پس از فوت متوفی و انجام انحصار وراثت اموال و ما ترک ایشان به ورثه به ارث می رسد. ورثه در حکم مالکین مشاع خواهند بود. حال می توان حدس زد که تصرف هر یک از آنها در مال متوفی و بهره مند شدن در منافع آن اگر تحت شکایت دیگر وراث قرار گیرد. محکومیت متصرف به پرداخت اجرت المثل را به همراه خواهد داشت.
موضوع قابل اعتراض بودن این دعوا
مطالبه اجرت المثل اموال بعنوان خواسته در یک دعوای حقوقی مورد حکم قرار میگیرد. مطابق با قانون آیین دادرسی مدنی احکامی که خواسته آنان از ارزشی بیش از ۳۰۰۰۰۰۰ ریال باشد قابل اعتراض است. بنابر این قانون رای صادره اگر از شورای حل اختلاف باشد در دادگاه عمومی حقوقی و اگر صادره از دادگاه عمومی باشد در دادگاه تجدید نظر قابل اعتراض خواهد بود.
نکته: اگر مبل خواسته بیشتر از دویست میلیون ریال باشد و به آن مقوم شده باشد رسیدگی در صلاحیت دادگاه عمومی حقوقی خواهد بود.
دادگاه صالح به رسیدگی به این دعوا کجاست؟
سید سجاد رزاقی موسوی وکیل مطالبه اجرت المثل میگوید: همانطور که در توضیح فوق نیز به آن اشاره گردید این دادخواست قابل رسیدگی در دو مرجع شورای حل اختلاف و دادگاه عمومی حقوقی است. که بسته به نوع و میزان خواسته بین آنها تقسیم می گردد. نکته مهم در مورد این امر این است که دادگاه بر اساس دادخواست تقدیمی و مشخص شدن میزان خواسته و به تبع آن هزینه دادرسی مشخص می گرددو اگر مبلغ مقوم شده کمتر از دویست میلیون ریال باشد مرجع صالح به رسیدگی شورای حل اختلاف و اگر بیشتر باشد دادگاه عمومی حقوقی صالح به رسیدگی است.
تفاوت اجرت المثل با اجرت المسمی در چیست؟
در واقع اجرت المسمی اجرتی است که بر اساس توافق و یا قرارداد فی ما بین دو طرف یعنی مالک و منتفع بر منافع بسته شده است. پس روشن است و مورد توافق هر دو طرف. اما در اجرت المثل هیچ گونه قراردادی وجود ندارد. و تعیین نشده است. پس برای مشخص شدن آن میبایست به عرف رجوع و بر اساس آن تعیین گردد.
نکته: اگر مالک مال را تبرعا و مجانی در اختیار متصرف قرار دهد دیگر نمی تواند مطالبه اجرت المثل را خواستار شود.
وکیل متخصص پرونده های حقوقی در بابل
با توجه به موضوع اکثر دعاوی مالی و حقوقی که به خواسته مطالبه اجرت المثل اموال در دادگاه ها وجود دارد. اهمیت این موضوع بیشتر روشن می گردد. که در صورت تصرف به غیر از دلایل موجه و قانونی نه تنها افراد محکوم به پرداخت اجرت المثل اموال می شوند. بلکه گاهی با طرح شدن دعاوی چون خلع ید که منشاء غاصبانه دارد، محکوم به کیفرخواست مقرر در قانون خواهند گردید. پس توصیه ما به شما عزیزان استفاده از وکلای متخصص در این زمینه می باشد تا بهترین نتیجه برای شما رقم بخورد.
سید سجاد رزاقی موسوی با داشتن تجربه و متخصص در زمینه این طیف دعاوی و سایر موضوعات دیگر، در شهرهای بابل، بابلسر، آمل، مازندران، فریدونکنار، سرخرود، قائمشهر، ساری، تنکابن، نوشهر، چالوس، رامسر، محمودآباد، نور و سوادکوه، آماده خدمت رسانی به شما عزیزان می باشد.
تماس با وکیل دعاوی حقوقی